Dị ứng thuốc làm sưng mắt được hiểu là do dịch tế bào thoát mạch đến khoảng kẽ trong các mô quanh ổ mắt do tác dụng phụ của thuốc. Dấu hiệu nhận biết thường là mắt sưng tấy, mí mắt phù căng, gây đau mắt, khó chịu, rõ nhất là ở mí mắt, nghiêm trọng hơn là toàn bộ mắt.

Dị ứng thuốc khiến cho mắt bị sưng là phản ứng dị ứng khá thường gặp của một số thuốc. Tùy theo mức độ nghiêm trọng của dị ứng mà có cách xử trí khác nhau. Tuy nhiên người bệnh cần ngưng thuốc nghi ngờ gây dị ứng và đến các cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời. Để hiểu rõ hơn cách xử trí, mời các bạn đọc cùng tìm hiểu bài viết sau đây!

Sưng mắt do dị ứng thuốc là gì?

Dị ứng thuốc là một phản ứng dị ứng với một loại thuốc. Với phản ứng dị ứng, hệ thống miễn dịch chống lại nhiễm trùng và bệnh tật, sẽ phản ứng với thuốc. Phản ứng này có thể gây ra các triệu chứng như phát ban, sốt và khó thở, sưng môi, sưng mắt.

Sưng mắt hay phù quanh ổ mắt do thuốc có thể được định nghĩa là sự thoát mạch của chất lỏng đến khoảng kẽ trong các mô quanh ổ mắt do hậu quả của một tác nhân dược lý. Nó thường là một chẩn đoán loại trừ, được đưa ra sau khi loại trừ nhiễm trùng, viêm và các căn nguyên ung thư. 

Triệu chứng sưng mắt do dị ứng thuốc thường gặp là ngứa ở vùng mắt, chảy nước mắt, sau đó sưng đỏ và phù quanh mắt.

Dị ứng thuốc gây sưng mắt

Một số thuốc gây sưng mắt

Nhiều loại thuốc thường được sử dụng có liên quan đến sự phát triển của phù quanh hốc mắt. Chúng bao gồm:

• Bisphosphonates để điều trị loãng xương, thường xảy ra trong vòng vài giờ đến vài ngày sau khi tiêm truyền, các tác dụng phụ trên mắt của dạng bào chế đường uống thường mất vài ngày đến vài tuần để biểu hiện. Cơ chế được gợi ý là sự gia tăng các tế bào của một loại tế bào T, điều chỉnh sự giải phóng cytokine và dẫn đến phản ứng giai đoạn cấp tính. 

• Các loại thuốc thường quy khác liên quan đến phù quanh hốc mắt bao gồm thuốc chống loạn thần (clozapine, risperidone) và cả nondihydropyridine (diltiazem) và dihydropyridine (amlodipine, nifedipine) chẹn kênh canxi.

• Imatinib mesylate, chất ức chế tyrosine kinase chọn lọc thường gây ra phù quanh ổ mắt, với tỷ lệ lên đến 70% ở những bệnh nhân dùng thuốc. Cơ chế được đề xuất liên quan đến việc ức chế thụ thể yếu tố tăng trưởng có nguồn gốc từ tiểu cầu, điều hòa tính thấm của mao mạch.

• Phù quanh ổ mắt trong tình trạng phù mặt là một trong những dấu hiệu biểu hiện phổ biến của Hội chứng DIHS. Các nhóm thuốc liên quan phổ biến nhất gây ra DIHS bao gồm thuốc chống co giật, sulfonamid và NSAID. Minocycline, allopurinol, azathioprine, metronidazole, dapsone, thuốc kháng retrovirus (ví dụ: Abacavir), clopidogrel và ticlopidine.

• Axit hyaluronic được tiêm làm chất làm đầy thẩm mỹ có liên quan đến sự phát triển của sưng quanh hốc mắt kéo dài trong nhiều tháng ở nhiều bệnh nhân. Điều trị với hyaluronidase, cũng được ghi nhận là có hiệu quả trong bệnh phù nề quanh hốc mắt liên quan đến tuyến giáp, đã được chứng minh là giải quyết thành công các triệu chứng. Điều thú vị là, hyaluronidase, cũng được sử dụng để thúc đẩy quá trình vận chuyển thuốc gây tê cục bộ trong quá trình phẫu thuật nhãn khoa, có thể gây dị ứng, dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng của phù quanh ổ mắt, tăng proptôzơ và giảm thị lực trong giai đoạn hậu phẫu ngay lập tức.

• Phù quanh ổ mắt do thuốc có thể kèm theo phù mạch, bao gồm sử dụng các thuốc như aspirin, NSAID, morphine và codeine, penicillin và các dẫn xuất của nó, cephalosporin, sulfa, streptomycin, tetracycline, griseofulvin, các sản phẩm máu, thuốc cản quang chụp ảnh, men chuyển (ACE) chất ức chế và sulfonylurea. Các NSAID, bao gồm aspirin, ibuprofen và naproxen, có liên quan đến phù mạch quanh hốc mắt đơn độc hoặc hai bên.

Cách xử trí và phòng ngừa dị ứng thuốc làm sưng mắt

Cách xử trí sưng mắt do dị ứng thuốc

Cách kiểm soát dị ứng thuốc tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nó. Với phản ứng dị ứng nghiêm trọng với một loại thuốc, có thể cần phải tránh hoàn toàn loại thuốc đó. 

Nếu có phản ứng dị ứng nhẹ với thuốc, bác sĩ vẫn có thể kê đơn thuốc đó kèm một loại thuốc khác để giúp kiểm soát phản ứng dị ứng xảy ra. Một số xử trí khi bị dị ứng thuốc bao gồm các:

Thuốc kháng histamine

Sự giải phóng histamine có thể gây ra các triệu chứng dị ứng như sưng, ngứa hoặc kích ứng. Thuốc kháng histamine ngăn chặn việc sản xuất histamine và có thể giúp làm dịu các triệu chứng này của phản ứng dị ứng. Thuốc kháng histamine dạng thuốc nhỏ mắt sẽ phù hợp khi bị dị ứng gây sưng mắt.

Corticosteroid

Dị ứng thuốc tiến triển trầm trọng có thể gây sưng đường hô hấp và các triệu chứng nghiêm trọng khác. Corticosteroid có thể giúp giảm viêm dẫn đến những vấn đề này. Corticosteroid dạng thuốc nhỏ mắt có thể giúp kiểm soát tình trạng viêm nặng hơn.

Dị ứng thuốc gây sưng mắt có thể làm mắt sưng đỏ, phù, ngứa, chảy nước mắt

Một số cách hỗ trợ đi kèm

Rửa mắt và vùng mặt bằng nước sạch để chống ngứa và sưng mắt. Nó có thể giúp rửa sạch các chất gây dị ứng dính vào da và lông mi.

Chườm lạnh quanh mắt có thể hữu ích khi bị ngứa và sưng tấy. Nhúng khăn hoặc khăn mặt vào nước lạnh hoặc cho khăn ẩm hoặc gối mắt vào tủ lạnh. Sau đó, nằm xuống với miếng gạc trên mắt để hơi mát làm giảm sưng mí mắt.

Thử thuốc nhỏ mắt chống dị ứng như thuốc nhỏ mắt không kê đơn để làm dịu ngứa, sưng mắt do dị ứng. Bác sĩ nhãn khoa có thể kê đơn thuốc nhỏ mắt kháng histamine. 

Thuốc nhỏ mắt ổn định tế bào Mast cũng có thể có hiệu quả, ngăn chặn việc giải phóng histamine trong cơ thể. Không giống như thuốc kháng histamine, chúng cần phải được sử dụng trước khi tiếp xúc với chất gây dị ứng để ngăn ngừa ngứa.

Ngoài ra, một số người có thể bị dị ứng với chất bảo quản trong một số loại thuốc nhỏ mắt bôi trơn nhất định và đề nghị sử dụng các công thức không chứa chất bảo quản nếu trường hợp đó xảy ra.

Dùng thuốc uống hoặc chích ngừa dị ứng. Các loại thuốc dị ứng không kê đơn hoặc kê đơn, bao gồm cả thuốc kháng histamine, có thể giúp giảm các triệu chứng dị ứng nhẹ hơn, bao gồm cả sưng mắt. Ngoài thuốc uống, tiêm phòng dị ứng (liệu pháp miễn dịch) có thể giúp kiểm soát các triệu chứng dị ứng.

Bên cạnh đó, thuốc xịt mũi fluticasone là một corticosteroid được bào chế để giảm ngứa, chảy nước mắt cùng với nghẹt mũi.

Liên hệ với bác sĩ ngay lập tức nếu có xảy ra các vấn đề như cảm giác xốn mắt như có vật lạ trong mắt, đau mắt, mờ mắt, giảm thị lực.

Mẹo để giảm nhẹ tại nhà:

• Ngưng ngay lập tức thuốc nghi ngờ làm sưng mắt.

• Dùng dung dịch nước muối sinh lý để rửa mắt nếu có dịch chảy ra.

• Dùng một miếng gạc mát chườm lên mắt, có thể chỉ đơn giản là một chiếc khăn lạnh.

• Tháo kính áp tròng nếu đang dùng.

• Nâng cao đầu vào ban đêm để giảm giữ nước ở vùng mắt.

• Thử dùng thuốc kháng histamine nếu bị dị ứng.

• Liên hệ cơ sở y tế nếu tình trạng tồi tệ hơn.

Chườm lạnh vị trí mắt bị sưng có thể giúp giảm tình trạng sưng mắt

Cách phòng ngừa dị ứng thuốc làm sưng mắt

Nếu đã bị sưng mắt do dị ứng thuốc, cách phòng ngừa tốt nhất là tránh dùng loại thuốc nghi ngờ hoặc đã xác định chính xác gây dị ứng. 

Thông báo cho nhân viên y tế về tình trạng dị ứng thuốc đã biết hoặc đeo vòng đeo tay/thẻ dị ứng để cảnh báo y tế xác định tình trạng dị ứng thuốc. Thông tin này giúp đảm bảo điều trị thích hợp trong trường hợp khẩn cấp.

Ngoài ra, bệnh nhân chỉ nên sử dụng thuốc điều trị bệnh theo chỉ định của bác sĩ cũng như dùng thuốc đúng cách, đúng liều và hướng dẫn của bác sĩ, dược sĩ. Lưu ý rằng nếu có thể trạng dị ứng và xác định được yếu tố gây dị ứng thì phải nói với bác sĩ trước khi bác sĩ cho thuốc.

Người bệnh không nên dùng thuốc tự ý và giới thiệu thuốc cho người khác khi chưa có cơ sở điều trị bệnh.