Tìm hiểu chung

Rôm sảy là gì? 

Rôm sảy hay còn gọi là phát ban nhiệt (Heat rash, prickly heat hoặc miliaria), đây là tình trạng không chỉ gặp phải ở trẻ em mà người lớn cũng bị ảnh hưởng, tình trạng này dễ xảy ra khi thời tiết nóng ẩm. Rôm sảy phát triển khi các lỗ chân lông (ống dẫn mồ hôi) bị tắc nghẽn, mồ hôi bị giữ lại dưới da. Các triệu chứng bao gồm từ mụn nước trên bề mặt hoặc ở sâu trong da, các mụn đỏ, có thể gây đau khi chạm vào. Một số dạng rôm sảy có cảm giác như kim châm hoặc ngứa dữ dội, tuy nhiên không gây nguy hiểm.

Rôm sảy thường tự khỏi, không cần điều trị, một số trường hợp đặc biệt có thế dẫn đến các biến chứng cần phải nhập viện điều trị. Tuy nhiên, cách tốt nhất để giảm các triệu chứng là làm mát da và ngăn tiết mồ hôi. 

 

 

Triệu chứng thường gặp

Những dấu hiệu và triệu chứng của rôm sảy

Ở người lớn rôm sảy thường xảy ra ở các nếp gấp da và nơi quần áo gây ma sát, trong khi đó ở trẻ sơ sinh, rôm sảy chủ yếu xuất hiện trên cổ, vai và ngực, một vài trường hợp cũng có thể xuất hiện ở nách, nếp gấp khuỷu tay và bẹn.

Các triệu chứng thông thường của rôm sảy bao gồm xuất hiện các mụn đỏ nhỏ và ngứa trên da, có thể gây cảm giác như kim châm, đau nhói. Tuy nhiên, tùy theo độ sâu của ống dẫn mồ hôi bị tắc sẽ có các loại rôm sảy khác nhau, và tương ứng các dấu hiệu và triệu chứng cũng khác. 

• Rôm sảy dạng tinh thể (Miliaria crystallina): Đây là tình trạng tắc nghẽn ống dẫn mồ hôi ở lớp thượng bì, gây ứ đọng mồ hôi dưới da, biểu hiện bằng các mụn nước nhỏ, trong suốt, chứa đầy dịch, dễ vỡ. 

• Rôm sảy đỏ (Miliaria rubra): Là tắc nghẽn ống dẫn mồ hôi ở giữa thượng bì gây ứ đọng mồ hôi ở lớp thượng bì và trung bì, biểu hiện bằng các nốt sưng đỏ, mẩn ngứa, cảm giác như bị kim châm ở vị trí nổi mẩn. 

• Miliaria pustulosa: Tương tự như miliaria rubra nhưng biểu hiện là các mụn mủ (các mụn bị viêm và chứa đầy mủ) chứ không phải là mụn nước (chứa chất lỏng).

• Rôm sảy sâu (Miliaria profunda): Là tình trạng tắc nghẽn ở lối vào của ống dẫn mồ hôi vào nhú da ở màng cơ bản thượng bì, mồ hôi bị giữ lại ở lớp hạ bì, một lớp sâu dưới da. Nó gây ra những nốt sần có kích thước lớn, sần sùi và sâu hơn so với miliaria rubra, thường gây đau.

Tác động của rôm sảy đối với sức khỏe 

Rôm sảy có thể gây ngứa ngáy, khó chịu, có thể ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần, đặc biệt là trẻ em. Trẻ có thể quấy khóc, bỏ ăn, giấc ngủ cũng bị ảnh hưởng, từ đó ảnh hưởng đến sức đề kháng của trẻ, dẫn đến khả năng mắc các bệnh liên quan đến tiêu hóa như rối loạn tiêu hóa hoặc tay chân miệng, nhiễm virus…và sẽ phát triển kém hơn so với những trẻ khỏe mạnh khác. 

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh rôm sảy

Rôm sảy thường lành tính, nhưng nó có thể dẫn đến nhiễm vi khuẩn, gây ra mụn mủ bị viêm, các vết thương nhiễm trùng lâu lành và tổn thương đến làn da. 

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hãy đi khám bác sĩ nếu bạn hoặc con bạn có các triệu chứng không biến mất sau 3 – 4 ngày, tình trạng phát ban trở nên nặng hơn hoặc có các dấu hiệu nhiễm trùng như:

• Tăng đau, sưng, đỏ hoặc ấm xung quanh khu vực bị ảnh hưởng;

• Chảy mủ từ các tổn thương;

• Sưng hạch bạch huyết ở nách, cổ hoặc bẹn;

• Sốt hoặc ớn lạnh.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân dẫn đến rôm sảy

Rôm sảy xảy ra khi một số ống dẫn mồ hôi bị tắc. Mồ hôi sẽ ứ đọng lại ở dưới da, gây ra tình trạng viêm và phát ban.

Tuy nhiên, còn có một số nguyên nhân khác có có dẫn đến rôm sảy chứ không nhất thiết là do tắc nghẽn ống dẫn mồ hôi gây ra. Các nguyên nhân bao gồm:

• Các ống dẫn mồ hôi chưa trưởng thành: Các ống dẫn mồ hôi của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện, có thể vỡ ra dễ dàng hơn và lúc đó mồ hôi bị giữ lại bên dưới da. Rôm sảy có thể xảy ra trong tuần đầu tiên sau sinh, đặc biệt nếu trẻ sơ sinh được ủ ấm trong lồng ấp, mặc quần áo quá ấm, chật hoặc bị sốt.

• Khí hậu nhiệt đới: Thời tiết nóng ẩm có thể gây rôm sảy.

• Hoạt động thể chất: Tập thể dục cường độ cao hoặc bất kỳ hoạt động nào khiến việc tiết mồ hôi tăng lên.

• Quá nóng: Mặc quần áo quá ấm hoặc ngủ dưới chăn điện có thể dẫn đến rôm sảy.

• Những người nằm liệt giường: Rôm sảy cũng có thể xảy ra ở những người nằm trên giường trong thời gian dài, đặc biệt trong trường hợp họ bị sốt.

Nguy cơ mắc phải

Những ai có nguy cơ mắc phải rôm sảy?

• Trẻ sơ sinh;

• Bệnh nhân nằm viện;

• Bệnh nhân nằm liệt giường hoặc dựa vào giường bệnh trong thời gian dài;

• Bệnh nhân tiết quá nhiều mồ hôi.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải rôm sảy

• Khí hậu nhiệt đới nóng ẩm: Những người sống ở vùng nhiệt đới có nhiều khả năng bị rôm sảy hơn những người ở vùng khí hậu ôn đới.

• Hoạt động thể chất: Các hoạt động thể chất gây tăng tiết mồ hôi, đặc biệt mặc trang phục khó bay hơi mồ hôi.  

• Mặc quần áo quá ấm hoặc ngủ dưới chăn điện.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán rôm sảy

Việc chẩn đoán dựa vào biểu hiện lâm sàng thông qua đặc điểm của các loại mụn nước trên da trong điều kiện môi trường nóng mà bệnh nhân tiếp xúc hoặc tình trạng bít tắc da của bệnh nhân (xem mục nguy cơ mắc phải). 

Phương pháp điều trị rôm sảy hiệu quả

Điều trị là làm mát và giữ cho các khu vực da bị ảnh hưởng được khô ráo và tránh các điều kiện có thể gây tăng đổ mồ hôi; nằm máy lạnh cũng là 1 lựa chọn tốt. Tránh làm xước da vì có thể dẫn đến nhiễm trùng. 

Trong một số trường hợp rôm sảy phát triển thành một số biến chứng nặng hơn có thể sử dụng hoặc kem dưỡng da calamine để giảm ngứa, lanolin khan có thể giúp ngăn ngừa tắc nghẽn ống dẫn và ngăn chặn các tổn thương mới hình thành, hoặc các loại kem corticosteroid trong trường hợp nghiêm trọng, có thể thêm ít tinh dầu bạc hà.

Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của rôm sảy

Chế độ sinh hoạt:

• Ở nơi thoáng mát, thông gió. Tránh những nơi đông đúc, ngột ngạt, quần áo, dùng loại vải sợi, mỏng, thấm mồ hôi. 

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

Chế độ dinh dưỡng:

• Uống đủ nước, nếu có thể chọn các loại nước thanh nhiệt như: Nước sắn dây, nước sài đất, đỗ đen...

• Bổ sung các thực phẩm thanh nhiệt như cam, quýt, chè đỗ đen, đỗ đỏ, bột sắn dây, nước rau má…

Phương pháp phòng ngừa rôm sảy hiệu quả

Việc phòng ngừa dựa trên nguyên tắc là cho cơ thể mát mẻ, thoáng khí, hạn chế mồ hôi tiết ra, chống viêm da.

• Sử dụng quạt hoặc di chuyển đến một nơi mát mẻ, ít ẩm ướt hơn khi trời nóng.

• Chỗ ngủ nên mát mẻ, thông thoáng.

• Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, không giữ nhiệt và ẩm. Tránh mặc quần áo quá dày, nhiều lớp, vào mùa hè, mặc quần áo cotton mềm, nhẹ. Vào mùa đông, trẻ chỉ nên mặc ấm vừa đủ.

• Thường xuyên tắm cho trẻ giúp cơ thể sạch sẽ, các lỗ chân lông không bị bít kín.

• Mọi thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Việc sử dụng thuốc phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn.