Nếu mẹ biết giai đoạn phát triển của con mình, bạn sẽ hiểu rằng “bởi vì con đang ở giai đoạn này, do đó con đang có những cách nghĩ và hành động như thế”. Nếu hiểu được điều đó, những căng thẳng trong quá trình nuôi dạy trẻ nhỏ sẽ dần được giảm đi. Hiểu được điều đó, trong bài viết lần này, chúng tôi sẽ giới thiệu đến mẹ “Lý thuyết phát triển nhận thức của Piaget”. Hãy đọc đến cuối bài và rút ra những mẹo hay trong việc thấu hiểu tâm lý trẻ và nuôi dạy con cái mẹ nhé!

Nhà tâm lý học trẻ em Jean Piaget là ai?

Jean Piaget, một giáo sư tại Đại học Geneva, Thụy Sĩ, một nhà tâm lý học và triết học. Ngoài ra, ông còn nghiên cứu và tạo ra các lý thuyết phát triển về giai đoạn nhận thức của trẻ nhỏ. 

Ông đã dành cả cuộc đời của mình như một nhà nghiên cứu và học giả trong việc tương tác, quan sát và đọc các báo cáo về tâm lý trẻ em. Ông đã tìm hiểu ra con người có những “giai đoạn phát triển” chung. Về mặt lâm sàng và khoa học ông đã làm rõ sự phát triển trí thông minh từ trẻ sơ sinh đến tuổi vị thành niên, đóng góp rất nhiều vào sự tiến bộ của tâm lý học trong thế kỷ 20. Nói cách khác, là ông đã phát hiện ra rằng “trẻ em suy nghĩ khác với người lớn”.

Lý thuyết phát triển nhận thức của Piaget

Sự phát triển xảy ra khi những suy nghĩ và hành động trở thành những hệ thống khác nhau về chất. Sự phát triển từ giai đoạn này sang giai đoạn tiếp theo không chỉ là việc có thể làm được nhiều thứ hơn mà còn là khả năng, cách làm việc khác so với trước. Ví dụ, một em bé đầu tiên sẽ biết bò và sau đó có thể đi bằng hai chân. Tuy nhiên, hành động “đi hai chân” này không phải là sự tiến triển từ việc bò, mà là “hành động thay đổi về chất” hoàn toàn khác với “hành động bò” trước đó.

Lý thuyết phát triển nhận thức của Piaget gồm 4 giai đoạn phát triển cơ bản:

• Sensory Motor (Schema – Lược đồ khái niệm nhận thức): hình thành nền tảng để xử lý thông tin
• Preoperational (Đồng hóa): Xử lý thông tin mới với lược đồ (schema) hiện có
• Concrete Operational (Điều chỉnh): Khi không thể xử lý thông tin mới dựa trên những lược đồ hiện có, thay đổi cách làm và nhận thức 
• Formal Operational (Đồng nhất): Cải thiện độ chính xác của nhận thức bằng cách đồng hóa và điều chỉnh

Người ta nói rằng sự phát triển là sự thay đổi của scheme khi trạng thái cân bằng được lặp lại. Ví dụ, về hành động “bú” một em bé:

• Khi bú sữa mẹ, trẻ sẽ thỏa mãn được cơn đói (tiếp nhận schema)
• Khi bú bình, trẻ có thể uống sữa và no bụng (đồng hóa)
• Khi trẻ cố gắng hút một chiếc khăn, nhưng con không thể uống được gì và cơn đói của conkhông được thỏa mãn. (điều chỉnh)
• Khi đói bụng, con sẽ bú sữa mẹ hoặc bú bình mà không phải là hút khăn (đồng nhất）

Theo cách này, “sự phát triển” tiến triển bằng cách cân bằng giữa “những gì trẻ đã biết” và “những gì con mới tiếp thu”.