/ Sự bất lực tự luyện (Learned Helplessness) - Học cách thất bại với lòng kiêu hãnh và tiếp tục tiến lên /
Bạn đã bao giờ từng cảm thấy bất lực tới mức muốn từ bỏ và ngừng cố gắng thay đổi hoàn cảnh của mình chưa?
Nếu bạn từng thuyết phục bản thân tin rằng tất cả mọi chuyện tồi tệ trong cuộc đời bạn chắc chắn sẽ còn lặp lại, hoặc bạn sẽ làm hỏng chuyện bất kể bạn làm gì, thế thì bạn đang trải nghiệm sự bất lực tự luyện, hay bất lực tập nhiễm.
Theo nghiên cứu, khi bạn học được theo thời gian rằng bạn chẳng có quyền kiểm soát đối với sự nghiệp hay cuộc sống của bạn, bất kể bạn làm gì, vậy thì bạn có khả năng sẽ bỏ cuộc hoặc theo đuổi điều gì đó tốt cho bạn.
Đó là lý do mà hầu hết mọi người bị mắc kẹt và bất hạnh trong cuộc đời.
---
▪️ một thí nghiệm về việc g i ậ t điện một chú chó (có thể khiến bạn buồn bã khi đọc)
Năm 1965, nhà tâm lý học Martin Seligman thực hiện thí nghiệm g i ậ t điện trên một chú chó. Ông đã thử mở rộng nghiên cứu của Pavlov - nhà sinh lý học đã khiến cho chó chảy nước miếng một cách vô thức khi nghe tiếng chuông kêu.
Seligman muốn thử theo cách ngược lại: Mỗi lần khi chuông kêu, thay vì cho chó ăn, ông lại giật điện chúng. Để giữ chúng ở yên một chỗ, ông đã sử dụng khung và dây để trói chúng lại. Sau khi những con chó đã bị điều kiện hóa, ông thả chúng vào một chuồng lớn được ngăn đôi bởi hàng rào. Ông dự đoán rằng khi chuông kêu, lũ chó sẽ hoảng sợ và nhảy qua hàng rào để chạy trốn sang nửa chuồng bên kia. Tuy nhiên chúng lại không làm vậy. Chúng chỉ ngồi im tại chỗ và gồng người lên.
Sau khoảng vài lần, Seligman quyết định thử cho chúng giật điện sau khi nghe chuông giống điều kiện ban đầu. Và dưới sự ngạc nhiên của ông, lũ chó vẫn ngồi im và hứng chịu cơn giật điện dù không hề bị trói buộc nữa. Khi thử thí nghiệm này với một con chó chưa từng bị giật điện, nó lập tức tháo chạy qua hàng rào.
---
▪️ bạn có thể cũng giống như những chú chó tội nghiệp kia
Nếu trong cuộc đời, bạn phải trải qua những thất bại nặng nề, sự ngược đãi tệ hại, hay mất kiểm soát hoàn toàn, dần dần bạn sẽ tự thuyết phục bạn thân rằng những bế tắc này không có lối thoát. Và lúc đó dù cho có một lối thoát mở ra ngay trước mặt, bạn sẽ cũng không hành động. Bạn trở thành một con người theo chủ nghĩa hư vô, tin vào sự bất lực hơn là sự lạc quan.
Những người xem sự việc là không thể kiểm soát được thì có thể bộc lộ một loạt triệu chứng đe dọa đến sức khỏe tâm thần của họ. Họ bị stress, trầm cảm, rối loạn cảm xúc, và thụ động trong cuộc sống. Họ ít có khả năng thay đổi những thói quen kém lành mạnh vì họ cảm thấy mọi thứ đều nằm ngoài tầm kiểm soát của họ.
Nếu bạn liên tục thất bại trong chuyện giảm cân thông qua chế độ ăn kiêng và tập luyện thì bạn có lẽ sẽ bắt đầu tin rằng mình không bao giờ giảm cân được, bất kể bạn có làm gì đi nữa.
Những triệu chứng thường gặp của sự bất lực tập nhiễm bao gồm: lòng tự trọng thấp, động lực yếu, thiếu nỗ lực, thất vọng và hay trì hoãn. Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy bạn càng chứng kiến nhiều thất bại của bản thân hoặc của người khác thì bạn càng ít có khả năng cố gắng thay đổi, ngay cả khi hoàn cảnh đã thay đổi đáng kể.
▪️ Tuy nhiên, hãy nhớ, sự tiến bộ không đi theo đường thẳng. Có thể bạn cũng đang quanh quẩn như chú chó bên trên, nhưng bạn thông minh và có rất nhiều sự giúp đỡ bên ngoài. Mọi thứ có vẻ khó nhằn hơn nếu bạn thất bại, nhưng lúc nào cũng có một lối thoát. Thành công đòi hỏi sự kiên trì, khả năng không từ bỏ khi đối mặt với thất bại.
Bất cứ ai cũng có thể phá bỏ thói quen “Tôi - đầu hàng”, phát triển một lối giải thích tích cực hơn để giải thích bất kỳ hành vi nào, và trải nghiệm những lợi ích của một quan điểm tích cực hơn về cuộc sống. Học cách chống lại những suy nghĩ bất lực bằng cách thuyết phục bản thân bằng những bằng chứng trái ngược.
Nhà tâm lý học Martin Seligman lập luận: “Mặc dù bạn không thể kiểm soát những trải nghiệm, nhưng bạn có thể kiểm soát được lời giải thích của bản thân"
Và chắc chắn bạn có thể kiểm soát cách bạn đương đầu với số mệnh của mình.