Trên đời này tồn tại vô vàn cách để ta đem lòng yêu một người. Ta có thể cảm động bởi những hành động tinh tế và lời nói dịu dàng, cũng có thể “rung rinh” vì cá tính mạnh mẽ hoặc cách cư xử kì lạ của đối phương. Dựa vào đó, tình yêu của mỗi người sẽ khác nhau, từ êm đềm bình yên đến trắc trở khó khăn. Sau khi đã chứng kiến quá nhiều sự thơ mộng ngọt ngào trong văn chương, có bao giờ bạn tự hỏi tình yêu giữa những con người không lãng mạn sẽ như thế nào? Hãy thử tìm câu trả lời trong một quyển sách phiêu lưu kỳ ảo mang tên Lâu đài bay của pháp sư Howl của tác giả Diana Wynne Jones.

Diana Wynne Jones - Nhà văn chủ chốt của dòng văn học kỳ ảo

Diana Wynne Jones (16/8/1934 - 26/3/2011) vốn là cái tên khá quen thuộc với thế giới. Nữ nhà văn người Anh chuyên viết tác phẩm văn học kỳ ảo dành cho thiếu nhi và người lớn. Những tác phẩm nổi tiếng nhất của bà có thể kể đến bộ Biên niên sử Chrestomanci, tiểu thuyết Lâu đài bay của pháp sư Howl (Howl’s Moving Castle) và Chúa tể Bóng tối xứ Derkholm (Dark Lord of Derkholm). Những câu chuyện được viết ra dưới ngòi bút của Diana Wynne Jones gần như khác biệt nhau hoàn toàn, chỉ có điểm chung duy nhất là cực kỳ khó đoán. Kèm theo các tình tiết đặc sắc ấy là giọng kể đầy hài hước, dí dỏm và mang hơi hướng châm biếm sự mục ruỗng của xã hội đương thời.

“Diana Wynne Jones có thể khiến độc giả dựng tóc gáy ngay đấy nhưng lại có thể cười vỡ bụng ngay.” - Times Literary Supplement.

Diana Wynne Jones được cho là có ảnh hưởng rõ rệt đến J.K.Rowling - chủ nhân của bộ tiểu thuyết Harry Potter nổi tiếng - và được công nhận là nhà văn chủ chốt của dòng văn học kỳ ảo. Dẫu vậy, vì số lượng tác phẩm được dịch ra chưa nhiều nên tên bà còn rất mới mẻ tại Việt Nam. Nhưng, nếu ai đã từng đọc qua Lâu đài bay của pháp sư Howl thì hẳn sẽ ấn tượng ngay với nữ nhà văn Anh quốc.

Lâu đài bay của pháp sư Howl - Thế giới mộng tưởng đầy kỳ lạ và biến động

Lâu đài bay của pháp sư Howl là tập đầu tiên trong loạt tác phẩm bao gồm ba tiểu thuyết (Howl’s Moving Castle - Castle in the Air - House in many ways). Tác phẩm mở ra một thế giới mộng tưởng tách biệt hoàn toàn với hiện thực, nửa phép thuật nửa không, hoàn toàn giống hệt nơi vốn chỉ có trong giấc mơ con trẻ. 

Quyển sách là một hành trình phiêu lưu của Sophie Hatter. Cô vốn sinh sống và làm việc yên ổn trong cửa hàng mũ của gia đình tại Ingary - xứ sở kỳ lạ nơi những đôi ủng bảy lý và áo tàng hình được chấp nhận và tôn vinh. Sophie chấp nhận số phận an bày như thế cho đến một ngày nọ, mụ phù thủy xứ Waste xuất hiện biến cô thành bà già xấu xí. Sophie bỏ đi, lên đường tìm kiếm sự giúp đỡ với quyết tâm hóa giải lời nguyền ám lên bản thân. Nào ngờ đâu, cô lại bị cuốn vào hằng sa số những sự kiện liên quan đến Pháp sư Howl - kẻ vốn bị đồn là khoái “ăn tươi nuốt sống” trái tim của những cô gái trẻ.

Trước khi được chuyển thể thành phim, Lâu đài bay của pháp sư Howl đã gây tiếng vang và giành được nhiều giải thưởng, tiêu biểu là giải Phượng Hoàng (Phoenix Award Brochure) của Children’s Literature Association. Sau khi được đạo diễn hoạt hình Hayao Miyazaki thuộc hãng phim Nhật Bản Ghibli dựng thành phim vào năm 2004, Lâu đài bay của pháp sư Howl gây tiếng vang lớn tại các liên hoan phim và chính thức nổi tiếng trên toàn thế giới.

Vậy, câu chuyện về một xứ sở kỳ lạ với những nhân vật cũng lạ kỳ chẳng kém ẩn chứa điều gì mà thu hút đến thế?

Hành trình tìm kiếm giá trị bản thân của mỗi người

Có lẽ ngay từ cốt truyện, thậm chí ngay cả người đọc qua loa nhất cũng hiểu được rõ thông điệp trọng tâm trong Lâu đài bay của pháp sư Howl: Sophie tìm cách hóa giải lời nguyền, đồng thời cũng đang bước đi trên hành trình tìm kiếm giá trị của chính bản thân cô. 

Sinh ra là chị cả trong gia đình ba chị em, Sophie chấp nhận sự sắp đặt của cha mẹ như điều hiển nhiên phải thế. Cô chưa bao giờ thắc mắc hay phản đối quyết định từ phụ huynh, bởi cho rằng một đứa con ngoan không nên làm thế. Khác với các em được tiếp xúc với thế giới bên ngoài, cuộc sống của Sophie chỉ quanh quẩn tại cửa hàng mũ và khu chợ mua đồ ăn. Cô cắm cúi khâu mũ ngày này qua ngày khác, thậm chí chẳng hề giao tiếp với khách hàng đến mua. Sophie cô đơn đến mức bắt đầu nói chuyện với chính sản phẩm mình tạo ra dù biết thừa chúng chỉ là những vật vô tri vô giác. Cuộc sống yên bình đấy, nhưng quá đỗi tẻ nhạt. 

Sophie ngồi trong hốc tường phía sau cửa hiệu, đính hoa hồng vào mũ có dây buộc dưới cằm, đính mạng vào mũ nhung, lót lụa bên trong và trang trí hoa quả bằng sáp cùng những dải nơ kiểu cách bên ngoài. Cô rất có khiếu trang trí mũ. Cô rất thích công việc này. Nhưng cô cảm thấy biệt lập và hơi chán. Mọi người trong xưởng đều luống tuổi nên không mấy vui nhộn, hơn nữa, họ đối xử với cô xa cách như với một người một ngày kia sẽ thừa kế cửa hiệu này.

Sophie dần không cảm thấy mình xinh đẹp nữa, từ chối mặc những bộ váy đầy sắc màu và gần như cố định cơ thể tại chỗ làm việc. Trong khi đó, bản thân cô vốn dĩ rất xinh đẹp, là kiểu ngoại hình gây ấn tượng với Howl ngay từ lần đầu gặp vào ngày Lễ hội Mùa Xuân, và tài năng khi tạo ra những chiếc mũ lộng lẫy nhất Ingary.

Howl nói với Sophie:

Từ bấy lâu nay tôi vẫn thường thắc mắc không hiểu có phải hóa ra em lại là cô gái xinh đẹp mà tôi đã gặp vào ngày Lễ hội Mùa Xuân không. Tại sao lúc đó em lại có vẻ sợ hãi đến thế?

Và chúng ta có cặp chị em Lettie - Martha, gần bằng tuổi nhau nhưng được mẹ gửi đến hai nơi hoàn toàn khác biệt. Martha vốn yêu thích nướng bánh và kết bạn với mọi người bị mẹ gửi đến chỗ Fairfax tại Thung lũng Folding vì “chưa đến tuổi đi làm” và Lettie ham thích học phép thuật bị sắp xếp đến Cesari - một thợ làm bánh ngọt ở Quảng trường Chợ - để học nghề.

• • Em vẫn rất sợ chị đến thăm em, - Martha nói, - vì em biết em sẽ phải nói thật với chị. Thật nhẹ nhõm vì giờ đây em đã nói ra. Hãy hứa với em chị sẽ không nói với bất kỳ ai. Em biết nếu đã hứa chị sẽ không nói, chị rất trọng danh dự.

  • Chị hứa, - Sophie nói. - Nhưng tại sao? Như thế nào?

  • Lettie và em đã thu xếp chuyện này, - Martha nói, mân mê hai ngón tay cái, - vì Lettie muốn học pháp thuật còn em thì không. Lettie có đầu óc, và chị ấy muốn một ngày kia có thể sử dụng pháp thuật - có điều thử nói với mẹ điều ấy xem! Mẹ quá ghen tị với Lettie nên thậm chí không thể thừa nhận chị ấy thông minh.

Trong khi hai cô em gái đạt được thỏa thuận mau chóng là thay thế và giúp đỡ nhau che giấu thân phận, Sophie mất khá nhiều thời gian và trải qua vô vàn biến cố mới biết được bản thân giỏi gì và mong muốn cuộc sống như thế nào. Nhưng đó chẳng phải là điều thường thấy hay sao? Mỗi người chúng ta đều có một “vùng an toàn” cho riêng mình. Ở yên trong đó đủ thoải mái và bình yên đến mức khiến ta quên bẵng đi việc tìm kiếm đam mê, khát khao vẫn đang nằm đâu đó phía bên ngoài. Sophie đã ngại ngần và lo lắng xiết bao, giống như ta từng đắn đo trước ranh giới “vùng an toàn” vậy.

Thậm chí, Sophie còn bị sự sắp đặt của bố mẹ áp đặt vào đầu suy nghĩ cô nên thỏa mãn với cửa hàng mũ. Chi tiết này lại dẫn tới một thông điệp khác mà Diana Wynne Jones muốn nhắn gửi.

Ai cũng xứng đáng được yêu thương

Mỗi nhân vật trong Lâu đài bay của pháp sư Howl đều có những vấn đề riêng cần phải xử lý, hàng tá tính xấu nên được cải thiện. Thế nhưng, xuyên suốt mạch truyện, lần lượt từng người đã tìm ra tình yêu, hoặc ít nhất là lẽ sống, của đời mình và sống hạnh phúc mãi mãi về sau.

Sophie chính thức gặp mặt và giới thiệu bản thân với Howl trong bộ dạng một bà già xấu xí còm cõi. Xét về tính cách, dẫu đảm đang, biết lo toan và tháo vát, Sophie rất đỗi nhút nhát, hay tự ti và có đôi chút cổ hủ. Ngược lại, Howl - tên lãng tử chơi đùa với trái tim thiếu nữ - lại sống quá phóng túng và hoang phí. Anh chàng pháp sư còn không đối xử chân thành, chỉ biết trốn chạy và giả vờ chối bỏ mỗi khi sự thật bị vạch trần. Nhưng hai con người tưởng chừng sẽ chẳng bao giờ nên duyên ấy lại yêu nhau.

• • Không hẳn! - Howl hét. - Tôi là một thằng hèn nhát. Cách duy nhất để tôi có thể xoay sở phần nào với nỗi sợ này là phải tự nhủ mình không làm chuyện đó.

...

Howl nói: “Tôi nghĩ, hẳn là từ giờ trở đi, chúng ta sẽ sống hạnh phúc.” - và cô nghĩ anh nói thật. Sophie biết, từ giờ trở đi, sống hạnh phúc với Howl sẽ là một giao kèo tốt lành với nhiều sự kiện hơn so với bất cứ câu chuyện nào được kể lại; mặc dầu vậy, cô quyết định sẽ thử. “Chắc phải đáng sợ lắm,” - Howl nói thêm.

• • Và anh sẽ bóc lột tôi, - Sophie nói.

  • Và rồi em sẽ cắt vụn quần áo của tôi để dạy tôi, - Howl nói.

Lettie kiên cường và mạnh mẽ nhất trong ba chị em khi tuyên bố rằng chẳng cần đàn ông, cô vẫn có thể học pháp thuật và tự kiếm hàng đống tiền. Xuyên suốt câu chuyện, cô luôn cố gắng mạnh mẽ và kiên cường, kể cả lúc phải đối mặt với khó khăn sống trong thân phận giả. Lettie đã chứng minh cho độc giả thấy hóa ra một người thiếu nữ vẫn có thể sống rất tốt mà không dựa dẫm vào bất cứ ai. Thế nhưng sâu thẳm tâm hồn cô thấy thế nào? Vào giây phút Pháp sư Suliman ngỏ lời hỏi xin cô làm môn đệ và Lettie đỏ bừng hai má, chúng ta dường như đã rõ ràng câu trả lời.

Trông Lettie có vẻ rất hồi hộp khi pháp sư Suliman đứng lừng lững trước mặt cô.

• • Hình như tôi nghĩ đến em với ký ức của Hoàng thân, và hoàn toàn đó không phải là ký ức của tôi thì phải.

• • Chuyện đó không sao cả, - Lettie can đảm nói. - Chỉ là chuyện nhầm lẫn thôi.

  • Nhưng đó không phải nhầm lẫn! - Pháp sư Suliman phản đối. - Liệu em có cho phép tôi ít nhất cũng được nhận em làm môn đệ không?

Nghe thấy thế, mặt Lettie đỏ gay và dường như cô không biết phải nói gì.

Tiếp đến là cặp đôi Martha và Michael. Martha bị vô vàn “vệ tinh” vây quanh vì vẻ ngoài xinh đẹp. Dẫu vậy, cô không thể tìm được ai thật lòng muốn thấu hiểu tâm hồn cô. Michael mến mộ Martha theo cách rất đỗi chân thành và giản dị, rằng cậu chẳng cần gì hơn ngoài được nói chuyện với cô hàng giờ liền.

Calcifer, phù thủy xứ Waste, hoàng thân Justin cũng thế. Tất cả hành động của họ đều chỉ hướng đến một mục đích duy nhất là tìm cho mình người có thể ở bên cạnh thấu hiểu, bạn bè cũng được, gia đình càng tốt. Diana Wynne Jones viết ra một câu chuyện thuộc về trí tưởng tượng trẻ thơ nhưng ẩn chứa tâm tình của người lớn, rằng ai cũng xứng đáng yêu và được yêu. Mỗi người đều quý giá và cần được trân trọng như nhau, bất kể xuất thân, giới tính, bối cảnh hay tính cách.

Nguyên tác và phiên bản hoạt hình Ghibli là hai tác phẩm độc lập

Có lẽ khi chuyển thể thành phim, đạo diễn Hayao Miyazaki đã lý tưởng hóa nhân vật và lược bớt đôi chút tình tiết. Do vậy, Lâu đài bay của pháp sư Howl phiên bản hoạt hình tương đối khác so với thiết lập nhân vật trong nguyên tác. Điều này dẫn đến sự kinh ngạc và khó mà chấp nhận nếu bạn xem phim trước rồi đọc tiểu thuyết hoặc ngược lại.

Dựa trên quan điểm cá nhân, người viết cho rằng dẫu cùng có một cốt truyện gốc nhưng tiểu thuyết của Diana Wynne Jones và phiên bản hoạt hình Lâu đài bay của pháp sư Howl nên được công nhận như hai tác phẩm độc lập. Một thơ mộng, một gần gũi. Một lãng mạn, một chân thực. Cả hai sở hữu những nét thu hút riêng và có một lượng người hâm mộ nhất định nên sẽ rất khó để chọn ra bên hơn, bên kém.

Hóm hỉnh như thể đến từ tuổi thơ vốn trôi vào dĩ vãng, chân thực đến từng hành động giống hệt cuộc sống xung quanh, Lâu đài bay của pháp sư Howl là một tác phẩm có sự kết hợp vừa vặn giữa những mảng đối lập. Quyển sách không mang nặng giáo điều triết lý sâu xa. Nó chỉ đơn thuần là một lời cổ vũ con người sống đúng với chính bản thân và biết đứng dậy tìm kiếm, thậm chí đấu tranh, để có được hạnh phúc cho riêng mình.

Lâu đài bay của pháp sư Howl không phải là tác phẩm kinh điển thuộc dạng “bạn nhất định phải đọc trước khi chết” nhưng nếu có điều kiện, hãy mua nó về, đặt vào nơi gối đầu giường của bạn, lật ra đọc mỗi đêm để cảm nhận được lòng tốt và tình yêu vẫn luôn tồn tại đâu đó giữa cuộc sống trăm ngàn khắc nghiệt này.

------------------------------------------------------------

Tác giả: Quỳnh Giao - Bookademy

-----------

Ybox.vn