Đứng trước căn phòng, tim bạn cứ đập thình thịch khi nhìn mọi người lần lượt bước vào. Bạn đã thức dậy từ 5 giờ sáng để diễn tập lại. Bạn đã bỏ ra nhiều tuần chuẩn bị cho khoảnh khắc này. Slide thì hoàn hảo, và bạn đã thuộc nằm lòng bài nói của mình.

Khi đồng hồ điểm 9:30, như mọi khi bạn bắt đầu bài thuyết trình với câu “Chào buổi sáng” quen thuộc. Ngay sau đó, đột nhiên không còn gì khác. Đầu óc bạn trống rỗng. Bất thình lình, thời gian dường như dừng trôi. Mọi thứ đi vào chuyển động chậm, và bạn có thể cảm thấy mặt mình dần nóng lên.

Đối với ai đã từng thuyết trình trực tiếp trước khán giả, nỗi sợ rằng mình sẽ đứng hình sai thời điểm chẳng khác gì một quả bom nổ chậm, và khi nó thực sự nổ, thời gian dường như đóng băng. Cái cảm giác bất lực cứ thế kéo dài, và lúc đó bạn chỉ ước rằng đồng hồ quay nhanh hơn chút cho mình còn thoát khỏi cơn ác mộng này.

Thực tế hiển nhiên là thời gian không thể trôi đi nhanh hơn hay chậm đi. Thời gian là bất biến; chỉ có sự nhận thức của chúng ta về thời gian là thay đổi. Đây cũng là điều tốt. Sự thật là khi đó phản xạ đánh trả hay bỏ chạy trong bạn được kích hoạt, và bạn bắt đầu bước qua ranh giới của siêu nhận thức về tình huống trước mắt. Trong khoảnh khắc ấy, não bộ nhận biết được rằng bạn đang lâm nguy và sẽ tìm cách ứng phó tốt nhất trong khả năng cho phép.

Nhận thức về sự trôi chậm của thời gian này là một ảo giác. Đó chính là não bộ đang dựa vào trí nhớ để liên tục sản sinh ra và xử lý một lượng lớn dữ liệu về môi trường hiện tại nhằm truy quét để tìm ra mối đe dọa mà nó đã nhận biết được trước đó. Bộ não thật ra đang chủ động đi tìm con thú dữ vô hình đã luôn xem bạn là một bữa ăn tuyệt vời, và não đang thực hiện điều này một cách nhanh chóng đến kinh ngạc - nhanh hơn nhiều so với bình thường. Đây chính là cách chúng ta bảo vệ bản thân và trong hầu hết các trường hợp, nó là một phản ứng có lợi.

Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, sẽ không mấy là dễ chịu nếu lâm vào tình huống khi mà chúng ta cảm giác bất lực đến độ đứng hình trong khi hoàn toàn nhận thức rõ về tình cảnh éo le trước mắt. Vậy khi điều này xảy ra, bạn có thể làm gì để thời gian trôi qua nhanh hơn?

1. Có một kế hoạch dự phòng

Nhìn lại tình huống ở đầu bài viết này, khi não của bạn đóng băng và từ ngữ mà bạn đã tỉ mỉ chế tác lạc mất ở đâu đó trong đầu: Bạn sẽ làm gì? Đa số mọi người sẽ cuống lên mặc dù đã có sự chuẩn bị và diễn tập rất kỹ càng. Điều mà họ sơ sót trong chuẩn bị chính là nghĩ đến việc phải làm gì khi mọi thứ không diễn ra như mong đợi.

Việc đứng hình trên sân khấu có thể xảy ra với ngay cả diễn thuyết gia dày dạn kinh nghiệm nhất, và việc có một kịch bản hay một bộ thẻ ghi chú trên tay sẽ có thể nhanh chóng gợi nhớ hoặc ‘khởi động’ lại não bộ để đưa bài thuyết trình về đúng hướng và tránh khỏi cảm giác đầy tra tấn của việc bị kẹt trong một ‘đám cháy âm ỉ’ thế này.

Steve Jobs là một diễn thuyết gia đầy kinh nghiệm, có thể nói là một trong những cá nhân xuất sắc nhất. Thế nhưng, sự dày công chuẩn bị - thường có thể tốn đến sáu tháng để hoàn thành một bài thuyết trình quan trọng - vẫn không đảm bảo rằng mọi thứ sẽ diễn ra hoàn hảo. Trong đoạn clip nổi tiếng về một bài thuyết trình quan trọng của Steve Jobs vào năm 2010, kết nối Wifi lúc đó rất chậm. Khi bạn coi đoạn clip, tưởng chừng như nó sẽ kéo dài mãi mãi, trong khi thời lượng thực tế chỉ khoảng hai phút rưỡi. Đối với một bài thuyết trình kéo dài tầm hai tiếng thì hai phút rưỡi này chỉ chiếm xấp xỉ 2%. Không hề đáng kể tí nào, nhưng đối với Steve Jobs và khán giả, thời gian trong lúc toàn bộ biến cố này diễn ra dường như dài hơn rất nhiều.

May mắn thay, với kinh nghiệm của một diễn thuyết gia chinh chiến, Steve Jobs đã phá vỡ sự căng thẳng và cái cảm giác ngưng đọng của thời gian bằng khiếu hài hước của mình và sau cùng là tiếp tục phần còn lại của bài thuyết trình. Vị CEO đã có kế hoạch dự phòng, và kế hoạch ấy là không làm lớn chuyện và đi tiếp vào phần sau một cách nhanh chóng.

Luôn có một kế hoạch dự phòng và một chiến thuật rút lui. Chuẩn bị cho tình huống xấu nhất và sẵn sàng chuyển sang kế hoạch dự phòng khi mọi thứ không diễn ra theo dự kiến ban đầu.

 2. Tập trung vào thứ bạn có thể kiểm soát

Bạn có thể kiểm soát ba thứ: suy nghĩ, cảm xúc, và hành động của mình. Ngoài ra, không còn gì khác. Bạn không thể kiểm soát sự việc, cách mà mọi người đánh giá bạn, hoặc việc người khác sẽ thấy khó chịu bởi điều bạn nói hay làm.

Đa số những điều tồi tệ trong ngày đến từ cách mà chúng ta phản ứng với một việc ngoài tầm kiểm soát. Một khách hàng chuyển sang làm ăn với đối thủ cạnh tranh của bạn chẳng hạn. Bạn không có khả năng kiểm soát việc đó. Đó là quyết định mà khách hàng này đã đưa ra dựa trên một số hoàn cảnh nhất định và góc nhìn nhận riêng của anh ta hoặc cô ta về chúng. Điều duy nhất mà bạn có thể kiểm soát trong tình huống này là cảm xúc của bản thân khi mất đi người khách hàng này. Bạn có thể tức giận; bạn có thể đổ lỗi cho một người nào đó hoặc tìm các lý do ngụy biện khác. Nhưng xét cho cùng thì không có phản ứng nào trong số trên sẽ thay đổi sự thật là bạn đã không còn phục vụ vị khách ấy nữa.

Trong những tình huống như thế này, luôn luôn bắt đầu bằng việc nhắc nhở bản thân về thứ bạn có thể kiểm soát. Liệu rằng có những động thái tích cực nào mà bạn có thể triển khai để giải quyết vấn đề này không? Liệu rằng bạn có đang cho phép cảm xúc ảnh hưởng quá nhiều đến tâm trí của mình hay không? Bạn đang có suy nghĩ tiêu cực hay tích cực về tình huống này?

Trong tất cả các trường hợp trên, bạn có thể ngay lập tức quyết định thay đổi suy nghĩ, cảm xúc, và hành động của mình. Bạn phải là người ra quyết định ấy.

Nếu quả thật bạn mất một khách hàng quan trọng, và không có giải pháp nào để lấy lại vị khách này, bạn có thể dùng chính trải nghiệm đấy để học hỏi. Bạn có thể dùng nó như một cơ hội để phân tích các thiếu sót trước đây và tiến hành thay đổi cách làm việc để giảm thiểu khả năng một tình huống tương tự sẽ xảy ra với khách hàng tương lai.

Cứ sống trong mất mát của quá khứ sẽ kéo dài nỗi đau khổ của bản thân, làm chậm lại cảm giác về thời gian và khiến bạn thấy mệt mỏi. Việc tận dụng cơ hội để học từ sai lầm của chính mình sẽ giúp bạn định hình lại bản thân và điều tiết thời gian trôi qua trong nhịp độ phù hợp mà bạn mong muốn.

3. Chịu hoàn toàn trách nhiệm về hoàn cảnh

Việc chấp nhận chịu hoàn toàn trách nhiệm về cuộc sống của mình giúp bạn vượt qua nghịch cảnh và khó khăn. Mặc dù một đại dịch bệnh truyền nhiễm có thể không phải lỗi của bạn, những việc bạn làm trong hoàn cảnh ấy chính là trách nhiệm của bản thân.

Việc sống trong lệnh đóng cửa, khi bạn buộc phải ở yên trong nhà, là điều vượt tầm kiểm soát của bạn (xem lại số 2), nhưng việc bạn làm gì với thời gian của mình, việc bạn quản lý công việc như thế nào, và việc bạn duy trì sức khỏe ra sao là trách nhiệm của chính bạn.

Chính phủ có thể ra lệnh bắt bạn ở nhà, nhưng những gì bạn làm với quỹ thời gian của bản thân trong lúc ở nhà là thứ bạn phải chịu trách nhiệm.

Trong những trường hợp như thế này, bạn cần đưa ra quyết định: Sử dụng quỹ thời gian dư thừa này để làm việc có ích hoặc tiếp tục đổ lỗi cho hoàn cảnh.

Khi bạn nhận trách nhiệm cho cuộc đời của mình, bạn lấy lại được sự kiểm soát.

Việc phàn nàn về tình huống gặp phải chỉ bảo đảm một điều rằng bạn sẽ mãi mắc kẹt ở đúng một nơi khốn khổ đấy. Chấp nhận trách nhiệm về cuộc sống của mình sẽ đem lại cho bạn nhiều lựa chọn hơn rất nhiều.

Bạn có thể tham gia khóa học trực tuyến mà bạn đã luôn nghĩ là sẽ làm, hay vẽ bức tranh mà bạn vẫn ước muốn thực hiện trong nhiều năm. Bạn có thể dọn dẹp thanh lý quần áo cũ, lau chùi nhà cửa đón xuân, hay làm sạch cái nhà để xe của mình. Có hàng trăm thứ để làm mà trước khi có đại dịch toàn cầu này, bạn đã luôn phàn nàn về việc không thu xếp được thời gian cho chúng. Bây giờ thì bạn thật sự có thời gian rồi đấy.

Thói quen tự làm bản thân bận bịu với hàng tá công việc sẽ chuyển hóa bất kì khó khăn nào thành cơ hội, và thời gian dường như không còn là gánh nặng; thay vào đó, nó sẽ như là phúc lộc trời ban.

Kết luận

Có rất nhiều thứ không thể tránh được trong cuộc sống. Một trong số đó là việc bạn phải trải qua những quãng thời gian khó khăn. Cứ tập trung vào hoàn cảnh tồi tệ của chính mình, oán trách, rồi sống đi sống lại một khoảnh khắc hết lần này đến lần khác sẽ chỉ khiến cho thời gian dường như chậm đi.

Việc chấp nhận những thứ không thể tránh khỏi, tiếp cận chúng với triết lý “Cuộc sống là vậy đấy” và tìm kiếm những điều tích cực hơn sẽ sớm kéo bạn ra khỏi những quãng thời gian khó khăn. Bạn sẽ đi đến những mảnh đất màu mỡ hơn, nơi mà bạn có thể phát triển và lớn khôn, và rồi thời gian sẽ dường như bắt đầu trôi đi nhanh hơn rất nhiều.

----------

Dịch giả: Bùi Thảo Chi - ToMo - Learn Something New