Tú Anh biết mình là người đồng tính khi học cấp 3. Là con trai nhưng Tú Anh lại thích mặc đồ con gái ra đường, thích trang điểm và có tình cảm đặc biệt với một người con trai khác. 

"Ngày mẹ phát hiện trong tủ quần áo em có váy vóc, đồ trang điểm, bà rất sốc", Tú Anh kể về ngày mà bí mật của mình bị lộ tẩy.

Ttròn 23 tuổi, Tú Anh lần đầu thú nhận với mẹ rằng "con muốn trở thành một cô gái". Người con trai cả trong gia đình khi ấy nói với mẹ mình rằng muốn để tóc dài, làm ngực, sống thật với con người, cảm xúc của mình, muốn có được hạnh phúc.

"Mẹ đã khóc, buồn một thời gian dài, nhưng sau này dần chấp nhận sự thật. Mẹ nói không quan trọng em lấy vợ sinh con, chỉ mong em được hạnh phúc", Tú Anh kể.

Suốt những năm tháng học đường, Tú Anh bị kỳ thị, phân biệt đối xử, không có lấy một người bạn thân. Thậm chí, trong cuộc họp tổ dân phố, em còn bị đưa ra bàn luận, chì chiết về lối sống lệch lạc.

Tú Anh cho biết người chuyển giới tìm việc làm rất khó khăn. Hầu hết các nhà tuyển dụng đều lắc đầu khi nhìn vào hồ sơ và ngoại hình khác biệt của họ. "Khi nhìn vào hồ sơ, nhiều nơi họ tế nhị nói sẽ liên lạc lại sau, còn hầu hết là từ chối thằng thừng", Tú Anh nói.

Tú Anh là tên con gái cô tự đặt cho mình khi công khai bản giới thật. 

Tú Anh thay đổi ngoài hình để sống với thân phận một cô gái. Ảnh: T.A

Việt Nam ước tính có khoảng 300.000 người chuyển giới. Tuy nhiên, các rào cản về văn hóa, xã hội và pháp lý đang đặt người chuyển giới thành nhóm dễ bị tổn thương, không dám công khai mình. Nghiên cứu gần đây vào tháng 6/2019 do Mạng lưới người chuyển giới châu Á - Thái Bình Dương, thực hiện tại Hà Nội, cho thấy người chuyển giới cảm nhận và tự xác định được bản dạng giới tính của mình ở độ tuổi rất trẻ, khoảng 12-14 tuổi. Phải đến trung bình 17 tuổi, họ mới lần đầu chia sẻ về bản dạng giới với người khác.

Trong thời gian xác định bản dạng giới của mình, nhiều người chuyển giới đã gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần như căng thẳng, mất ngủ kéo dài, rối loạn lo âu. Thậm chí, họ thường có suy nghĩ về việc tự tử khá sớm và cố gắng tự tử lần đầu vào năm 15 tuổi, tức là 3 năm sau khi họ cảm nhận được sự khác biệt về bản dạng giới của mình. Khoảng 39% cho biết họ từng có ý nghĩ về việc kết liễu cuộc sống của mình. Trong số những người từng có suy nghĩ này, có tới gần 41% từng cố gắng tự tử.

Đặc biệt, kỳ thị và phân biệt đối xử đã tăng nguy cơ khiến nhiều người chuyển giới trở thành nạn nhân của tình dục và bắt nạt học đường.

Hiện Việt Nam chưa có quy định pháp luật về hoạt động cung cấp và sử dụng dịch vụ nội tiết tố, phẫu thuật chuyển đổi giới tính nên việc thực hiện gặp nhiều khó khăn và có nhiều nguy cơ. Với những người đang tự điều trị nội tiết tố, chỉ có 37% tìm kiếm thông tin y tế trước khi bắt đầu sử dụng, 73% mua hormone từ bạn bè hay các nguồn không chính thức, 33% mua từ các nguồn trôi nổi trên mạng.

Gần 4 năm qua, kể từ khi Quốc hội thông qua dự án Bộ luật dân sự (sửa đổi, 2015) cho phép người chuyển giới được quyền chuyển giới theo quy định, nhưng cộng đồng người chuyển giới vẫn chưa thực hiện được quyền của mình. Bởi, Luật Chuyển đổi Giới tính vẫn đang treo.

Tiến sĩ Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Pháp chế, Bộ Y tế, ngày 16/12, cho biết dự thảo Luật Chuyển đổi Giới tính gồm 5 chương 25 điều, hiện chờ trình Chính phủ và Quốc hội.

Theo ông Quang, những người chuyển giới đã phẫu thuật "chui" hoặc đi nước ngoài thực hiện can thiệp y học để chuyển đổi giới tính về Việt Nam đang gặp khó khăn do không trùng khớp giữa các giấy tờ nhân thân và giới tính hiện có. 71% cho biết sau khi phẫu thuật, họ gặp rắc rối liên quan đến giấy tờ tùy thân, do ngoại hình thật không khớp với thông tin và hình ảnh trên giấy tờ. Họ gặp khó khăn về giấy tờ với ngân hàng, đi máy bay, sở hữu nhà đất, hay nếu vào nhà vệ sinh thì vào phòng vệ sinh nam hay nữ...

"Luật ra đời sẽ giải quyết được các vấn đề phiền toái từ xác định lại giới tính thế nào cho đến giấy tờ tuỳ thân như chứng mình thư, hộ khẩu...", ông Quang nói.

Luật chuyển đổi giới tính là mong muốn lớn nhất của Tú Anh và cộng đồng người đồng tính hiện nay. "Như vậy, chúng tôi mới được bình đẳng, có thể tiếp cận với các dịch vụ y tế để yên tâm chuyển đổi", Tú Anh nói.

Lê Nga