Hai bài viết “Võ Miếu ở Huế” của nhà nghiên cứu Phan Thuận An, và “Võ Miếu của Huế” của tiến sĩ Phan Thanh Hải - Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, đã cung cấp cho chúng ta cái nhìn tổng quát về Võ Miếu và Võ Miếu Huế, từ mục đích xây dựng, đến qui cách, cảnh quan, sinh hoạt, tế lễ; quá trình hưng thịnh và suy tàn; tình trạng hiện nay, cùng những kiến nghị cụ thể…
Đây là một đề tài mang tính chuyên môn và chuyên sâu. Vì vậy, chúng tôi đã không nhận được nhiều ý kiến tham luận. Tuy thế, qua hai công trình nghiên cứu rất có giá trị trên, cùng với sáu tham luận của bạn đọc xa gần, chúng tôi xin được đúc kết chủ đề: Võ Miếu Huế.
1/ Võ Miếu là một công trình lịch sử, nhằm tôn vinh những võ tướng anh hùng có nhiều công trạng trong công cuộc chiến đấu chống ngoại xâm và xây dựng đất nước, đồng thời phát huy tinh thần thượng võ của dân tộc, động viên các thế hệ con dân Việt Nam ra sức rèn luyện võ nghệ, khí phách anh hùng, ý chí bảo vệ độc lập, tự cường để tiếp tục sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước.
2/ VĂN và VÕ là hai dòng sữa tạo nên bản sắc văn hoá dân tộc, sức mạnh và khí phách Việt Nam. Lịch sử chứng minh, thời nào dòng Võ không được coi trọng, thì đó là thời kỳ đất nước suy nhược, trở thành miếng mồi ngon cho bọn xâm lược. Bởi thế, trùng tu Võ Miếu là việc làm vô cùng quan trọng và cần thiết, vừa để bảo tồn một di tích lịch sử, vừa phát huy nguồn nội lực: sức mạnh, niềm tin, và khí phách. Trong thời đại giao lưu, hội nhập, nếu không có sức mạnh, niềm tin, và khí phách thì làm sao có thể bảo vệ được bản sắc văn hoá, độc lập, và chủ quyền? Thiếu sức mạnh, niềm tin, và khí phách thì làm sao có thể phát triển bền vững, cũng như làm ăn sòng phẳng với người?
3/ Đã qua rồi cái thời chúng ta bị trói buộc bởi tư tưởng “thiên mệnh”, “thiên triều”, dẫn đến sự lệ thuộc triền miên một cách kỳ quặc. Ngày nay, thế giới càng rộng mở, quyền con người, và quyền tồn tại độc lập, bình đẳng giữa các quốc gia càng được luật pháp quốc tế minh định. Bởi thế, khi được trùng tu, Võ Miếu Huế phải chỉ là nơi thờ tự, và vinh danh những võ tướng anh hùng của dân tộc; tuyệt đối không được kèm theo bài vị của các võ tướng nước ngoài, đặc biệt các võ tướng Trung Quốc, như cha ông ta trước đây từng dễ dãi chấp nhận.
4/ Để phát huy hết tác dụng tích cực của Võ Miếu, cần phải làm sao để Võ Miếu Huế là “Tổ đình” của Võ cổ truyền Việt Nam, là nơi lưu giữ và lan toả những tinh hoa của võ cổ truyền dân tộc; là điểm tham quan du lịch, qua đó giới thiệu với du khách trong và ngoài nước tinh hoa của võ cổ tuyền Việt Nam, cùng lịch sử phát triển, và những chiến tích của nó…
5/ Chưa một quốc gia nào có lịch sử lạ lùng như đất nước mình: vị anh hùng đầu tiên của dân tộc lại là hai bậc nữ lưu - Trưng Trắc và Trưng Nhị. Sau Bà Trưng, đến Bà Triệu, và suốt chiều dài lịch sử triền miên chống ngoại xâm, còn biết bao liệt nữ anh hùng xả thân vì tổ quốc. Vậy nhưng ở Võ Miếu, không hề có vị trí nào để vinh danh họ. Vì sao? Trùng tu Võ Miếu Huế, rất cần phải được bổ sung những thiếu sót đó của lịch sử.