Tại sao PewDiePie lại nổi tiếng như vậy? Anh ấy không hát hay hay nhảy đẹp, nhưng lại nổi tiếng nhờ những video chơi điện tử tự làm. Điển hình như trong một đoạn phim được thực hiện vào tháng 11 vừa qua quay cảnh Felix chơi một game Indie trên nền máy Xbox (Techno Kitten Adventure), anh đã điều khiển chú mèo trong game của mình vượt qua các khu vực đầy rẫy những chú cá heo cùng những con kì lân biển “chết người” và rú lên mỗi khi chú mèo của mình va vào chướng ngại vật.

Trong video của mình, PewDiePie kêu lên: “Tôi phải làm gì đây? Không có điều gì khó khăn hơn việc này” mỗi khi chú mèo xám đeo hỏa tiễn bị chết trong game.

Trong một trò chơi khác – Trouble in Terrorist Town, Felix lại điều khiển một tay súng hạ sát kẻ địch trong game một cách thoải mái. Cùng với game Chú mèo hỏa tiễn kể trên, Felix đã thu hút được gần 7 triệu lượt xem trên YouTube. Điểm đặc biệt trong các video của mình chính là việc PewDiePie thường cười, nói, chửi thề và biểu lộ cảm xúc một cách tự nhiên như thể anh đang chơi cùng bạn của mình nhưng những người bạn đó lại là 23 triệu người theo dõi trên kênh YouTube.

Không những vậy, nhờ những lời bình luận thực tế cũng như cảm xúc chân thực của mình, PewDiePie đã trở thành một Let’s Player, danh xưng dành cho các game thủ đăng những video kèm lời bình về game trong cộng đồng “Let’s Plays” (giống như các video “Let’s Play Super Mario Bros” hay “Let’s Play Grand Theft Auto). Ngoài ra, một Let’s Player là những người từng trải (trong game) cũng như có khả năng đưa ra những bình luận hài hước và châm biếm mỗi khi chơi.

PewDiePie - Một trong những Let's Players nổi tiếng nhất thế giới

Đôi khi, thật khó để tin rằng có những người sẵn sàng bỏ thời gian để xem người khác chơi điện tử nhưng cũng phải nói rằng, Let’s Play đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới. Cụ thể, theo thống kê của người viết, top 5 Let’s Player có tổng số người theo dõi trên YouTube còn nhiều hơn dân số của Peru và trang thông tin Wikia đã lập một danh sách ghi nhận các hoạt động của Let’s Players: từ số người theo dõi trên toàn thế giới cho tới biểu đồ hiển thị lượng video của 950 người chơi trên các kênh YouTube với 60 triệu người theo dõi. Và theo thông tin của đại diện trang Wikia, đó mới chỉ là những con số thống kê sơ bộ về Let’s Play.

Theo nhiều người, mối quan tâm duy nhất của các Let’s Player không chỉ nằm ở tình yêu đối với game mà nó còn là khát vọng sống nhờ game. Theo Social Blade, một công ty giám sát các kênhYouTube cho biêt, ước tính hàng tháng, thu nhập của PewDiePie dựa vào các hoạt động quảng cáo trên YouTube dao động từ 140.000 USD tới 1,4 triệu USD tùy vào lượng người xem. Ngoài ra, một người chơi khác cũng có khả năng kiếm tiền tương tự nhưng với mức thu nhập khiêm tốn hơn – Matthew Varrone, 20 tuổi, thu được khoảng 600 tới 1.000 USD/tháng từ lợi nhuận quảng cáo. Tuy nhiên, số tiền trên không đủ cho anh thuê nhà nên Matthew vẫn tiếp tục sống với bố mẹ mình ở Milford, bang Connecticut. Cho dù vậy, khoản thu nhập trên vẫn khả quan hơn so với hàng triệu game thủ khác, những người hàng ngày bình luận về game với tinh thần “vui là chính, tiền bạc không quan trọng.” Hiện nay, kênh YouTube của Matthew – “Awesomefaceprod”, thu hút khoảng 20.000 người theo dõi từ năm 2011 và anh hi vọng một ngày nào đó có thể tự nuôi sống bản thân bằng cách chơi điện tử.

Kênh YouTube của Matthew Varrone - Bình luận viên kiêm game thủ "ngàn đô"

Tuy có thể kiếm hàng ngàn USD mỗi tháng như vậy nhưng các game thủ kiêm bình luận viên thường nhận ra rằng cơ hội để trở thành triệu phú dường như vẫn rất xa vời. Do đó, nhiều người trong số họ thường tận dụng các kĩ năng chơi game và tên tuổi của mình trên YouTube để kiếm một công việc ổn định như chỉnh sửa video, thử game hay thiết kế phần mềm. Điển hình như Matthew thường tương tác với người xem, những game thủ khác hay công ty Fullscreen thông qua mạng trực tuyến. Anh không bao giờ tới trụ sở công ty ở Los Angeles, gặp gỡ các đồng nghiệp hay nói chuyện với họ qua điện thoại. Với Matthew, “cuộc sống của tôi giờ chỉ tồn tại trên mạng, nghe có vẻ hơi dị nhưng tôi cũng không biết điều đó là tốt hay xấu nữa.”

Tuy nhiên, game thủ “ngàn đô” này vẫn thường xuyên gặp gỡ các Let’s Player khác tại các hội chợ triển lãm game như Triển lãm Penny Arcade (PAX) sắp diễn ra vào tháng 4 này tại Boston hay nói chuyện với những người bạn “cùng chí hướng” khác cho dù anh chưa từng gặp nhiều người trong số họ ngoài đời thực.

Có thể nhiều người nghĩ rằng, các Let’s Player chỉ có mỗi việc chơi game và “làm tiền” nhưng cũng giống như mọi ngành nghề khác trên thế giới, họ cũng phải đối mặt với các rủi ro, đặc biệt trong vấn đề pháp lý. Trong vòng 3 năm trở lại đây, Nintendo đã kiện 15 video của Matthew vì vấn đề liên quan tới bản quyền game thông qua công cụ Content ID của YouTube và anh đã phải bồi thường toàn bộ lợi nhuận quảng cáo thu được cho công ty chủ quản.

Công cụ Content ID đã khiến không ít game thủ vướng vào các vấn đề bản quyền

Cũng phải nói thêm rằng, mỗi khi có một đoạn video được tải lên YouTube, hệ thống Content ID sẽ kiếm tra nội dung bên trong của đoạn video nhằm xác định xem chúng có vi phạm bản quyền của cá nhân hay tổ chức nào khác không. Nếu đoạn video đó có chứa nội dung trùng với nội dung của người khác, người sở hữu bản quyền có thể thu tiền, chặn hoặc theo dấu người đăng video vi phạm. Trong những trường hợp đặc biệt, YouTube có quyền gỡ đoạn video đó hoặc toàn bộ video trên kênh của người đăng nếu người đó vi phạm Đạo luật bản quyền truyền thông số (DMCA).

Cũng giống như Matthew, nhiều Let’s Player khác cũng từng phải đối mặt với nguy cơ bị kiện bản quyền sản phẩm, cho dù các đoạn phim của họ thường kích thích doanh số sản phẩm của các công ty làm game như Nintendo. Mặt khác, nhiều người trong số họ cũng biện luận rằng, họ đang kiếm tiền một cách chính đáng và số tiền họ kiếm được từ quảng cáo không liên quan gì tới hành vi ăn theo bản quyền game. Không những vậy, có những trò chơi đã trở nên nổi tiếng nhờ vào những lời bình luận hóm hỉnh của các bình luận viên trên YouTube này. Điển hình như game Flappy Bird của Việt Nam đã được chính PewDiePie PR trên kênh của mình và thu hút được hàng triệu lượt xem.

PewDiePie là một trong những người PR cho sản phẩm Flappy Bird của Việt Nam

Tuy có liên quan tới các vấn đề pháp lý như vậy nhưng các khán giả trung thành trên YouTube của cộng đồng Let’s Play vẫn không thể bỏ qua món ăn tinh thần của mình. Theo ghi nhận của Social Blade, trong 10 kênh YouTube phổ biến nhất, có tới 4 kênh thuộc quyền sở hữu của các Let’s Players và hiện nay, chúng trở thành một kênh thông tin giải trí của cộng đồng game thủ khắp mọi nơi trên thế giới.

}
Video của PewDiePie về Flappy Bird giúp game này nổi tiếng hơn trên toàn cầu.

Có thể nhiều người cho rằng các game thủ kiêm bình luận viên này thường là những kẻ nghiện game tự kỉ nhưng họ lại không biết rằng, các khán giả của Let’s Play có sự đa dạng nhất định về giới tính và tuổi tác. Ví dụ như các khán giả của Matthew thường nằm trong nhóm tuổi từ 12 tới 25 và 46% trong số đó là nữ.

***

Trong quá khứ, cơ hội làm giàu nhờ chơi game là niềm ao ước của nhiều thanh thiếu niên và nó đã trở thành hiện thực khi YouTube triển khai chương trình đối tác (Partner Program) vào năm 2007. Nó cho phép người dùng có thể kiếm tiền từ dịch vụ quảng cáo Google AdSense –quảng cáo đi cùng với các đoạn video. Người dùng tham gia vào chương trình đối tác trên có thể nhận được 55% lợi nhuận quảng cáo từ phía YouTube dựa trên các tiêu chí về loại hình quảng cáo, giá cả cùng với lượng người xem thường xuyên của video và bên chủ quản giữ 45% còn lại.

Dịch vụ quảng cáo Google AdSense - lợi nhuận đi kèm quảng cáo trên video

Bên cạnh chương trình đối tác của YouTube, người dùng có thể trở thành thành viên của mạng lưới đa kênh (MCN) như Maker Studio hay Fullscreen - các công ty quản lý kênh YouTube và cung cấp lợi ích cho các thành viên như hỗ trợ về công nghệ, mua bán sản phẩm hay chia sẻ lợi nhuận. Chi tiết về các điều khoản và lợi ích của mỗi bên thường được thể hiện rõ trong các hợp đồng cụ thể.

Là một thành viên của Fullscreen, Matthew chia sẻ: “Lượng người theo dõi trên kênh YouTube của tôi đã tăng gấp 4 lần kể từ khi tham gia và tôi phải nói rằng, Fullscreen là một mạng lưới tuyệt vời. Tôi có thể khẳng định như vậy.”

Khi một video trên YouTube thu hút được nhiều người xem, các kênh phát đoạn video đó thu được lợi nhuận và người đăng video sẽ nhận được một khoản thu nhập tương ứng. Nhưng, trong nhiều trường hợp, các Let’s Players thường không sở hữu bản quyền của các trò chơi họ bình luận. Do đó, nhiều người vẫn không thể xác định rõ liệu cộng đồng Let’s Play có vi phạm pháp luật hay không.

Câu hỏi về tính hợp pháp trong các hoạt động của cộng đồng Let's Play vẫn còn bỏ ngỏ

Khi được hỏi về tính hợp pháp của các đoạn video kèm lời bình trên YouTube của Let’s Player, các nhà làm game cho rằng các bình luận viên đã sử dụng bối cảnh trong các trò chơi đã được đăng ký bản quyền của nhà sản xuất và đăng quảng cáo trên đó. Đây được xem như hành vi ăn cắp sở hữu trí tuệ và phạm pháp bởi người đăng không có giấy phép từ phía nhà sản xuất. Mặt khác, một đoạn phim của Let’s Play không chỉ đơn thuần là ghi hình một trò chơi, thay vào đó, các game thủ đã bổ sung thêm lời bình của mình và thay đổi trải nghiệm của người xem đối với trò chơi đó. Nói theo cách khác, đây được xem như hành vi “sử dụng hợp lý và có thay đổi” (transformative fair use) và các game thủ tin rằng họ đã thay đổi mục đích ban đầu của game: từ việc chỉ dùng để chơi sang thưởng thức [ND] nên họ có quyền được phép tiếp tục công việc của mình. Không những vậy, Let’s Player cũng cung cấp dịch vụ quảng cáo miễn phí cho bất cứ nhà phát hành game nào nếu họ có nhu cầu.

Từ trước tới nay, nhà phát hành game và Let’s Players chưa bao giờ cần tới sự can thiệp của tòa án nên chưa có tiền lệ về việc kiểm tra tính hợp pháp trong các hoạt động của cộng đồng Let’s Play. Theo ông Greg Lastowka, giảng viên luật bản quyền và Internet tại trường luật Lutgers School cho biết, hành vi “sử dụng hợp lý và có thay đổi” là một biện luận thỏa đáng. Nhưng ông dự đoán khi Let’s Player có thế mạnh về kinh tế, họ sẽ có đủ khả năng thách thức các nhà phát hành game tại tòa án hoặc các nhà phát triển sẽ phải lôi kéo các Let’s Player về phía mình, vẫn cho phép họ đăng tải các đoạn phim nhưng không cho quảng cáo kiếm lợi nhuận.

***

Khi không xuất hiện tại các hội chợ triển lãm game như PAX, Let’s Players thường gặp gỡ trực tuyến, nói chuyện thông qua Skype hay đăng status trên Twitter để thể hiện tình yêu của mình đối với game.

Ngoài các công việc trực tuyến, Matthew Varrone vẫn dành thời gian để gặp gỡ các game thủ khác tại hội chợ triển lãm game

Với những người chơi như Matthew, các hoạt động trực tuyến giờ đây đã trở thành một công việc kiếm sống hằng ngày. Mỗi tuần, anh dành ra 30 giờ để chơi game, thu hình, chỉnh sửa và đăng tải các video của mình lên YouTube. Thông thường, Matthew sử dụng phòng ngủ của mình để làm xưởng phim tại gia cho các video bình luận trực tuyến. Mỗi khi bận ghi hình cho một trò chơi, anh thường đặt một chiếc đèn đỏ bên ngoài phòng để cảnh báo cha mẹ và em gái mình không làm gián đoạn.

Matthew thường chia một video bình luận thành các phần khác nhau bởi trung bình một game có thể mất 40 giờ để “phá đảo” và khi đó, 60 tập phim bình luận về game ra đời, mỗi tập chỉ kéo dài trong vòng 20 phút. Game thủ kiêm bình luận viên này cũng phải chỉnh sửa kĩ càng các đoạn phim của mình mỗi khi chuẩn bị “phát sóng” bởi một bình luận viên không chuyên cũng có lúc bị “đứng hình” trong các lời bình của mình. Và một đoạn phim dài 20 phút thường mất 5 tiếng để ghi hình và chỉnh sửa.

Khi Matthew bắt đầu tham gia cộng đồng Let’s Play vào năm 2011, bạn bè nghĩ rằng anh đang lãng phí thời gian của mình vào một hoạt động vô bổ. Khi Matthew được trả tiền hằng háng, bạn bè của anh đã phải thay đổi cách nhìn nhận của họ. “Họ thường phải làm các công việc bình thường họ ghét và họ thường cảm thấy ghen tị với tôi.”

Nhiều bậc phụ huynh vẫn chưa thực sự cảm thấy tin tưởng khi Matthew giải thích công việc kiếm sống của mình nhưng cha mẹ của anh lại khác. “Tôi luôn ủng hộ con trai mình, nó đã tìm cách để đưa một hoạt động bên lề cuộc sống trở thành nguồn thu nhập chính đang và tôi không có điều gì phải xấu hổ về vấn đề này.” Cha của Matthew, ông James Varrone cho biết.

Khi đã nhận được sự ủng hộ từ phía gia đình và bạn bè của mình, vấn đề còn lại duy nhất mà Matthew và các game thủ khác đang phải đối mặt chính là liệu Let’s Play có thể tồn tại trong tương lai hay không? Khi được hỏi về điều này, Matthew cho biết “Tôi cũng từng nghĩ: Khi nào thì mình sẽ dừng việc này? Đó là một câu hỏi mà bạn phải tự đặt ra cho chính mình. Bạn không thể chơi game tới già được, sẽ có lúc bạn phải tập trung cho sự nghiệp ‘ngoài đời’ của mình, nhưng là khi nào?”

"Bạn không thể chơi game tới già, cũng có lúc bạn sẽ phải tập trung cho sự nghiệp nhưng là khi nào?"

Tại thời điểm này, Matthew và các game thủ cùng chí hướng với mình vẫn chưa có ý định dừng cuộc chơi. Vào tháng 1 vừa qua, 3.500 người xem trên YouTube đã chuyển sang loạt phim mới nhất của Matthew về game “The Legend of Zelda: A Link Between Worlds”, một trong các game đã làm nên tên tuổi của Nintendo. Anh ấy yêu trò chơi này và chọn nhân vật Link cho chuyến hành trình trong game của mình, khám phá các hang động và vượt qua những con quái thú. Trong một đoạn video của mình, Matthew đã khám phá ra một hòm kho báu có chứa một trong những vật phẩm hiếm trong game: gan quái vật. Khi đó, Matthew đã nói với người xem rằng: “Tôi chỉ ra xem thử xác con quái vật thôi mà. Đời tôi liệu có may mắn như vậy không?”

Tham khảo: Theatlantic