HIỆN TƯỢNG RÒ RỈ TIỀN VÀ TĂNG LÃI SUẤT

ThS. Đỗ Văn Tính-Khoa QTKD

          Rò rỉ tiền mặt tức là tiền đọng lại trong dân cư mà không quay trở lại trong hệ thống NHTM để kinh doanh tiếp

Theo số liệu do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố, tính đến ngày 23/5, huy động vốn VND giảm 2,75% so với cuối năm 2010. Vốn huy động VND của các tổ chức kinh tế giảm 156.700 tỷ đồng, do các doanh nghiệp  (DN) rút tiền ra để đầu tư sản xuất - kinh doanh. NHNN cho rằng, DN rút tiền ra kinh doanh là dấu hiệu tích cực, chứng tỏ tính thanh khoản của nền kinh tế tăng lên. Nhưng thực tế cho thấy, tính chất tiền gửi của DN là số dư tiền bán hàng được để lại tài khoản để thực hiện liên tục hoạt động bán hàng - mua hàng. Việc số tiền này giảm đáng kể cho thấy rằng, dòng tiền của DN đang trục trặc, bởi tính thanh khoản của DN được tính bằng vốn lưu động trừ đi hàng tồn kho, chia cho nợ ngắn hạn. Tiền gửi của DN giảm có nghĩa là thanh khoản của DN yếu đi.

? Những lý do khiến tiền không chảy vào ngân hàng:

Thứ nhất, do vốn khan hiếm, lãi suất cao, một số doanh nghiệp không có khả năng trả nợ ngân hàng. Một số DN có khả năng, nhưng không trả nợ ngân hàng do sợ không vay lại được hoặc phải vay với lãi cao hơn. Do đó, tiền không quay trở lại ngân hàng như dự tính.

Thứ hai, giá cả tăng cao khiến thu nhập của người dân và DN giảm, tiền tiết kiệm ít đi, trong khi tiền cung ứng bị thắt chặt.

Thứ ba, do khó tiếp cận vốn ngân hàng, tín dụng đen bùng nổ, khiến một lượng tiền tiết kiệm trong dân cư đi vào thị trường chợ đen.

? Việc NHNN bơm tiền quá dè dặt là nguyên nhân khiến các ngân hàng lao vào cuộc đua lãi suất?

Chỉ tiêu Chính phủ đặt ra cho năm 2011 là tổng phương tiện thanh toán (M2) tăng 16%, nhưng trong 5 tháng đầu năm, M2 chỉ tăng 1,59%.

Lẽ ra, khi tiền gửi DN giảm, thì NHNN phải bơm tiền cho các ngân hàng thương mại để tốc độ tăng trưởng M2 phù hợp với tốc độ tăng trưởng GDP. Nhưng NHNN bơm tiền không đủ, khiến các ngân hàng thương mại khan hiếm vốn. Trong bối cảnh huy động tiết kiệm giảm, NHNN không đủ tiền cho thị trường, thì việc các ngân hàng thương mại tăng lãi suất huy động là đương nhiên.

Lãi suất trái phiếu đấu giá thành công ở mức 12,7% cho thấy, các ngân hàng thương mại dư tiền, nhưng không dám cho vay do bị khống chế tín dụng “phi sản xuất”, trong khi cũng không dám hạ lãi suất do sợ mất khách hàng gửi tiền. Vì vậy, NHNN cần có động thái chính sách nhằm duy trì thanh khoản của các ngân hàng thương mại, đồng thời hạ lãi suất tái cấp vốn để phát đi dấu hiệu hạ nhiệt lãi suất cho thị trường trong những tháng tới.

          ? Hiệu năng của chính sách tiền tệ trong quá khứ (Năm 2010)

Nhìn chung, năm 2010 vừa qua chính sách tiền tệ không đáp ứng được mục đích chính của nó. Đó là tạo cho nền kinh tế đủ lưu lượng tiền tệ để hoạt động với lại một lãi suất hợp lý. Cụ thể, trong những tháng đầu, nhà nước đã có những biện pháp làm giảm lãi suất xuống cũng như có khuyến nghị các ngân hàng nên giảm lãi suất. Nhưng những ngày cuối năm, Chính phủ lại tuyên bố không kìm chế lãi suất mà ấn định theo thị trường. Điều đó, dẫn đến nhiều vấn đề bất ổn trên thị trường tiện tệ như sau:

- Đối với các ngân hàng đang trong tình trạng yếu thế thu hút vốn thì tăng lãi suất huy động thay vì đi làm khuyến mãi, tặng quà... Rồi sau đó lãi suất cứ thế tăng dần lên. Đến khi Techcombank công khai huy động 17%, rồi một số ngân hàng khác cũng tăng lên 18%... thì tạo ra loạn lãi suất.

- Không phải vì huy động cao như thế nền kinh tế huy động được thêm tiền trong nhân dân mà chỉ là đồng tiền chạy vòng từ ngân hàng này qua ngân hàng kia. Các ngân hàng nhỏ gặp khó khăn trong giải quyết vấn đề thanh khoản của mình. Hệ thống ngân hàng cũng gặp nguy cơ rủi ro nhiều hơn vì huy động cao thì phải cho vay cao. Nợ xấu của ngân hàng sẽ tăng lên.

- Bên cạnh đó cũng tạo khó khăn cho doanh nghiệp, không tiếp cận được nguồn vốn có lãi suất hợp lý để sản xuất kinh doanh.