Nhà toán học nổi tiếng thế giới Marius Sophus Lie từng là người ủng hộ nhiệt tình đầu tiên của việc thành lập Giải thưởng Abel. Trong vài năm qua, ông đã kêu gọi hỗ trợ để thành lập một quỹ cho Giải thưởng Abel cho thành tựu xuất sắc trong Toán học thuần túy 5 năm một lần. Tuy nhiên, sự ủng hộ đã giảm xuống sau cái chết của Marius Sophus Lie, vào năm 1899. Vào năm 1902, Vua Oscar II bày tỏ sự quan tâm của mình nhằm tôn vinh Niels Henrik Abel trong lễ kỷ niệm trăm năm của ông. Năm 1905, việc giải thể liên minh giữa Thụy Điển và Na Uy đã chấm dứt mọi kế hoạch.

Giải thưởng Abel hàng năm được đặt theo tên của nhà toán học Na Uy nổi tiếng thế kỷ 18 Niels Henrik Abel (1802 - 1829). Nó được đưa ra dựa trên giải thưởng Nobel. Vào năm 2001, Chính phủ Na Uy đã thành lập Giải thưởng Abel, bổ sung cho giải thưởng chị em của mình trong lĩnh vực nhân văn - Giải thưởng Holberg. Giải thưởng Abel được Nhà vua Na Uy trao tặng hàng năm cho một hoặc nhiều Nhà toán học xuất sắc. Giải thưởng uy tín đi kèm với giải thưởng tiền tệ trị giá 6 triệu Kroner của Na Uy, tương đương với 620.000 euro hoặc 700.000 USD. Giải thưởng Abel đầu tiên được trao cho Nhà toán học người Pháp Jean-Pierre Serre năm 2003.

Henrik Abel sống một cuộc đời rất ngắn. Nhà toán học thiên tài người Na Uy tiên phong trong nhiều lĩnh vực. Ông nổi tiếng vì đã chứng minh sự bất khả thi trong việc giải phương trình bậc năm bằng căn thức. Câu hỏi là một trong những vấn đề mở nổi bật trong thời gian Abel, đã không được giải quyết trong hơn 350 năm. Abel là một nhà cải tiến xuất sắc trong lĩnh vực hàm elliptic và đã phát hiện ra “Hàm Abel”. Nhưng thật không may, thế giới đã mất một Nhà toán học vĩ đại vì bệnh lao ở tuổi 26.

Giải thưởng ABEL 2019

Giải thưởng Abel cho năm 2019 đã được Viện Hàn lâm Khoa học và Thư tín Na Uy công bố vào ngày 19 tháng 3 năm 2019. Nhà toán học người Mỹ Tiến sĩ Karen Keskulla Uhlenbeck được vinh danh là người chiến thắng giải thưởng Abel cho năm 2019. Cô trở thành người phụ nữ đầu tiên là Nhà toán học được vinh danh với giải thưởng danh giá này. Tiến sĩ đoạt giải Abel Karen Keskulla Uhlenbeck được trao giải thưởng vì những thành tựu tiên phong về Phương trình vi phân từng phần hình học, Lý thuyết trường chuẩn (một lớp các lý thuyết vật lý đối xứng cao xuất hiện trong mô hình chuẩn của vật lý hạt và các phần khác của vật lý lý thuyết) và Hệ tích phân, và cho tác động cơ bản của thành tựu của bà đối với phân tích, Hình học và Vật lý toán học. Lễ trao giải sẽ diễn ra tại Aula của Đại học Oslo vào ngày 19 tháng 5 năm 2019.

Dr. Karen Keskulla Ulhenbeck là một nhà sáng lập môn Phân tích hình học hiện đại. Cô đưa ra một viễn cảnh mới để đi sâu vào lĩnh vực này, điều này đã dẫn đến một số tiến bộ ấn tượng nhất trong Toán học trong 4 thập kỷ qua. Phân tích hình học là một lĩnh vực của Toán học, trong đó các kỹ thuật phân tích và phương trình vi phân được đan xen với nghiên cứu các vấn đề hình học và tôpô. Những đóng góp lớn của Tiến sĩ Karen Ulhenbeck, bao gồm các kết quả cơ bản trên các bề mặt tối thiểu và mô hình Harmonic, Lý thuyết Yang-Mills và Hệ tích phân.

Thành tựu của Uhlenbeck là điều kiện nén Palais-Smale, một công cụ quan trọng trong phân tích toàn cầu. Cô nhận ra điều kiện của Palais-Smale thất bại trong trường hợp bề mặt, vì lý do liên quan đến tôpô. Tiến sĩ Uhlenbeck, đồng tác giả với tờ Sacks - các bài báo về hàm năng lượng cho các bản đồ của các bề mặt tạo thành một đa tạp Riemannian. Các bài báo đã có ảnh hưởng rất lớn và mô tả chi tiết những gì xảy ra khi điều kiện Palais-Smale bị vi phạm.

Hợp tác với Schoen, Tiến sĩ Uhlenbeck đã viết hai bài báo về giảm thiểu các mô hình Harmonic ở các không gian đa chiều lớn hơn. Các bài báo mang tính cách mạng đã trở thành công cụ tiêu chuẩn của mọi nhà phân tích và trắc đạc. Thành công lớn đã đạt được trong nhiều phương trình vi phân từng phần và bối cảnh hình học. Hiện tượng bong bóng xuất hiện trong nhiều công trình trong các phương trình vi phân từng phần, trong nghiên cứu về vấn đề Yamabe, trong công trình của Gromov làm việc trên các đường cong giả hình học, và cả trong các ứng dụng vật lý vào thời gian, đặc biệt là trong lý thuyết dây.

Karen Keskulla Ulhenbeck, giáo sư người Mỹ đến từ Đại học Texas ở bang Austin đã thực sự tạo ra lịch sử để trở thành người phụ nữ đầu tiên giành giải thưởng Toán học danh giá - Giải thưởng Abel. Trích dẫn của bồi thẩm đoàn Giải thưởng Abel đã đọc: Tiến sĩ Karen Keskulla Uhlenbeck, ông Karen Keskulla Uhlenbeck, những thành tựu tiên phong về phương trình vi phân từng phần hình học, lý thuyết đo và hệ tích phân, và cho tác động cơ bản của thành tựu của bà đối với phân tích, hình học và vật lý toán học. ca ngợi Tiến sĩ Ulhenbeck là người ủng hộ mạnh mẽ cho bình đẳng giới trong Khoa học và Toán học.

Thời trẻ:

Karen Keskulla Uhlenbeck sinh ra ở Cleveland, Ohio vào ngày 24 tháng 8 năm 1942. Ông của Karen có gốc gác từ Keskkula, Estonia. Năm 1964, Karen tốt nghiệp cử nhân nghệ thuật tại Đại học Michigan. Sau đó, cô đăng ký học tại Viện Khoa học Toán học Courant tại Đại học New York để theo học sau đại học. Năm 1965, Karen kết hôn với nhà sinh vật học Olke C. Ulhenbeck. Cha của Olke là nhà vật lý George Ulhenbeck.

Olke Ulhenbeck đã chuyển tới Harvard. Karen chuyển đến cùng chồng để bắt đầu lại việc học tập tại Đại học Brandies. Cô đã hoàn thành bằng thạc sĩ năm 1966 và hai năm sau đó, hoàn thành bằng Tiến sĩ dưới sự giám sát của Richard Palais. “Tính toán biến đổi và phân tích toàn cầu” là tiêu đề của luận án tiến sĩ của cô. Trong một thời gian ngắn, cô giữ công việc tạm thời tại Viện Công nghệ Massachusetts và Đại học California, Berkeley. Năm 1971, Tiến sĩ Ulhenbeck gia nhập Đại học Illinois tại Urbana mật Champaign ở vị trí giảng viên.

Năm 1976, Tiến sĩ Karen Ulhenbeck chuyển đến Đại học Illinois tại Chicago. Bảy năm sau, cô chuyển đến Đại học Chicago. Năm 1988, Tiến sĩ Ulhenbeck được bổ nhiệm làm Chủ tịch của Sid W. Richardson Foundation Regents Chủ tịch của Đại học Texas tại Austin. Hiện tại, cô làm việc với tư cách là Giáo sư danh dự tại Đại học Texas ở Austin, một Chuyên viên thỉnh giảng tại Viện nghiên cứu nâng cao và Học giả nghiên cứu cao cấp Thỉnh giảng tại Đại học Princeton.

Hành trình thành công:

Tiến sĩ Karen Ulhenbeck tình cờ trở thành một trong những người sáng lập của lĩnh vực Phân tích hình học. Bộ môn sử dụng hình học vi phân để nghiên cứu các phương pháp giải phương trình vi phân và ngược lại. Cô đã đóng góp cho lý thuyết trường lượng tử tôpô và các hệ tích phân. Đầu những năm 1980, Tiến sĩ Ulhenbeck cùng với Tiến sĩ Jonathan Sacks đã thiết lập các ước tính đều đặn, trong đó tìm thấy các ứng dụng cho các nghiên cứu về điểm kỳ dị của mô hình Harmonic và sự tồn tại của các phương pháp giải cục bộ khá trơn tru đối với các phương trình của Yang. Đó là một bài viết mang tính bước ngoặt, cho thấy với một phân tích biến đổi sâu hơn vẫn có thể được sử dụng để đưa ra kết quả tồn tại chung cho các phương trình mô hình Harmonic.

Ulhenbeck đã khởi xướng một nghiên cứu có hệ thống về lý thuyết mô đun của các bề mặt tối thiểu trong các đa tạp 3 hyperbol trong tiểu luận nằm 1983  “Tờ Giấy và các bề mặt gần nhau tối thiểu trong không gian trong các đa tạp 3 đóng chiều hyperbol”. Thành tựu của cô được coi là nền tảng trong các khía cạnh phân tích của phép tính các biến thể liên quan đến hàm Yang – Mills.

Vào năm 1991, Tiến sĩ Karen Ulhenbeck, Herbert Clemens và Dan Freed đồng sáng lập PCMI - Học viện Toán học thành phố Park. Nhiệm vụ của PCMI là cung cấp một cơ hội phát triển giáo dục và chuyên nghiệp sâu sắc cho một số cộng đồng song song từ khắp nơi trên chiếc ô lớn hơn của nghề toán học. Cô đồng sáng lập Chương trình ‘Phụ nữ và Toán học tại Viện nghiên cứu nâng cao. Nhiệm vụ của nó là tuyển dụng và giữ lại nhiều phụ nữ hơn trong Toán học. Tiến sĩ Karen Ulhenbeck là một hình mẫu cho thế hệ các nhà toán học trẻ tuổi.

Vào năm 1983, Tiến sĩ Karen Ulhenbeck trở thành Uỷ viên MacArthur và hai năm sau đó, cô trở thành Uỷ viên của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Hoa Kỳ. Năm 1986, cô được bầu làm thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia. Năm 1998, Tiến sĩ Ulhenbeck là Giảng viên Noether của Hiệp hội Phụ nữ về Toán học. Vào năm 1990, cô trở thành một diễn giả toàn thể tại Đại hội các nhà toán học quốc tế. Tiến sĩ Ulhenbeck trở thành người phụ nữ thứ hai duy nhất, sau Emmy Noether, thực hiện đi giảng như vậy.

Năm 2001, cô trở thành thành viên của Guggenheim. Năm 2008, cô gia nhập Hiệp hội toán học London với tư cách là thành viên danh dự. Năm 2012, cô trở thành thành viên của Hiệp hội toán học Hoa Kỳ. Tiến sĩ Karen Ulhenbek rất được kính trọng bởi các đồng nghiệp của cô và các nhà toán học đồng nghiệp.

Karen Ulhenbeck đã được vinh danh với nhiều giải thưởng danh giá trong sự nghiệp dài tuyệt vời của mình. Năm 1984, cô được vinh danh với giải thưởng Alumna của năm của Đại học Michigan. Năm 1995, cô nhận được Giải thưởng chung về khoa học và công nghệ Sigma Xi. Vào năm 2000, Tiến sĩ Ulhenbeck đã nhận bằng Tiến sĩ danh dự của Đại học Illinois tại Urbana mật Champaign, tiếp theo là Đại học bang Ohio năm 2001, Đại học Michigan năm 2004, Đại học Harvard năm 2007 và Đại học Princeton năm 2012.

Năm 2000, Tiến sĩ Karen Ulhenbeck đã giành được Huy chương Khoa học Quốc gia. Năm 2007, cô đã được trao giải thưởng Leroy P. Steele cho đóng góp tinh tế cho nghiên cứu của Hiệp hội toán học Hoa Kỳ vì những đóng góp cơ bản của cô trong các khía cạnh phân tích của lý thuyết máy đo toán học, dựa trên các bài viết năm 1982 của cô ' Các kết nối với giới hạn về độ cong'.

Tiến sĩ Karen Keskulla Ulhenbeck đã chịu ảnh hưởng rất nhiều bởi nhà toán học người Mỹ gốc Hoa nhập tịch, đó là Tiến sĩ Shing-Tung Yau. Vào năm 1982, Tiến sĩ Yau đã được trao Huân chương Cánh đồng cho Nghiên cứu Toán học của mình. Hiện tại, ông làm việc với tư cách là Giáo sư toán học William Caspar Graustein tại Đại học Harvard.

   ----------

Tác giả: successstory.com

Link bài gốc: First Woman to Win Abel Prize: Dr. Karen Keskulla Uhlenbeck

Dịch giả: Nguyễn Việt Phương - ToMo - Learn Something New