Lời khuyên hữu ích nhất tôi từng có về việc đọc sách, đến từ một nhà sản xuất phim ẩn danh – một nhà quản lý tài năng, người đã phát hành hơn 100 triệu album và thu hơn một tỷ đô doanh thu phòng vé. Một ngày ông đã nói với tôi rằng “Ryan à, chỉ mỗi việc đọc thật nhiều thôi là chẳng đủ đâu. Để làm được những điều ý nghĩa, cậu cần phải đọc để lãnh đạo.”
Ông ấy muốn nói rằng, khi mọi người còn đang trong độ tuổi chẳng cần đọc sách cho lắm, thì cái suy nghĩ giản đơn rằng việc nhặt một cuốn sách chính là một cuộc cách mạng là hoàn toàn có thể dung thứ. Hẳn rồi, nhưng thế thì chưa đủ để lãnh đạo thứ gì. Đọc để lãnh đạo (1) nghĩa là thúc đẩy bản thân – đọc những đầu sách “cao hơn cấp bậc của bản thân”.
Ngắn gọn là vầy nè, các bạn biết mấy kiểu sách mà con chữ của chúng cứ bị mơ hồ và bạn chẳng hiểu nổi chuyện gì đang xảy ra không? Chúng chính là những quyển sách mà một nhà lãnh đạo cần phải đọc. Đọc để dẫn lối hay đọc để học hỏi yêu cầu bạn phải tập luyện cho não bộ như tập luyện cho cơ bắp – nâng các dụng cụ với sức căng và trọng lượng lớn nhất.
Với tôi, điều này có nghĩa là dấn thân vào những lĩnh vực mà bạn chẳng mấy thân thuộc và vật lộn với chúng cho đến khi bạn thấu hiểu được – và xa dời với những đầu sách “dễ nuốt”. Hãy đọc Feynman thay vì Friedman, sách tiểu sử thay vì sách kinh doanh, sách kinh điển thay vì sách đương đại.
Phương pháp này hữu dụng một cách thần kỳ với tôi: năm 19 tuổi, tôi đã là nhà điều hành tại Hollywood. 21 tuổi, tôi là giám đốc tiếp thị cho một công ty đại chúng. Và đến 24 tuổi, tôi làm việc cho top 5 những cuốn sách bán chạy nhất và bán sách của mình cho nhà xuất bản lớn nhất thế giới. Tôi có thể là một kẻ thất học đại học, nhưng tôi lại có người giảng viên giỏi nhất thế gian – những cuốn sách khó nhằn.
Căn hộ của tôi chứa đầy những cuốn sách như vậy, những quyển sách mà con chữ nằm trên giấy còn tôi thì chẳng tài nào hiểu nổi. Chẳng dễ dàng để ngấu nghiến được chúng, nhưng với những bí quyết dưới đây, tôi đã có thể làm được.
Và quá trình (để thẩm thấu được các đầu sách nâng cao) sẽ bắt đầu trước cả khi bạn kịp nâng cấp trình độ của mình, nếu bạn bước theo những phương pháp này.
TRƯỚC KHI GIỞ RA TRANG ĐẦU TIÊN…
-
Hãy thoát khỏi Tư duy Học đường
Cách mà bạn đọc trên ghế nhà trường đã bị ảnh hưởng bởi sự thiết yếu của các bài kiểm tra. Các bài kiểm tra thường ít khi chứng minh được sự quan tâm hay hiểu biết của bạn về chủ đề môn học, mà chỉ chứng tỏ được rằng bạn đã bỏ thời gian ra để đọc về chúng mà thôi. Cách dễ nhất để làm điều này, chính là chọn đại một thứ tối nghĩa trong văn bản và vấn đố bạn về chúng: “Đặt tên cho đoạn văn này.” hoặc “Ai là nhân vật chính của chương bốn?”. Cứ thế, chúng ta mang theo thói quen đọc sách như vậy đến mãi về sau.
Nhưng hãy ghi nhớ: Giờ đây, bạn đang đọc cho chính bản thân mình.
Ví dụ bạn đang đọc về “Lịch sử cuộc chiến Peloponnesian”(4). Có một cuộc xung đột giữa Corinth và Corcyra nhưng nó chẳng đáng để ghi nhớ đâu, dù là cuộc chiến ủy quyền đã dẹp bỏ chiến loạn giữa Athens và Sparta.
(Để viết tới đây tôi phải tự tìm lại những cái tên, tôi chỉ nhớ mỗi việc họ khởi nguồn chiến tranh bởi tranh chấp.)
Những gì mà bạn nên bám sát, chính là hai cuộc chiến hỗ trợ đồng minh cho Athens, một bên mang hơi hướm ngạo mạn từ Athens rằng – “các người nợ bọn ta một đặc ân”, một bên thì Athens lại bóng gió về những lợi ích có được từ việc giúp đỡ họ. Đoán xem kẻ nào chiến thắng trong cuộc chiến này? Địa danh. Tên gọi. Ngày tháng. Những thứ đó đều kém quan trọng. Ý nghĩa bài học mới đáng bận tâm.
Nhà triết gia Seneca bảo:
Chúng ta chẳng có thừa thời gian để lắng nghe xem có chuyện gì xảy ra giữa Italy và Sicily, rằng ông đã lao mình vào giông bão hay nơi nào đó bên ngoài thế giới mà chúng ta hằng biết – chúng ta chẳng có thừa thời gian đâu khi mà mỗi ngày chúng ta đều đâm đầu vào bão tố của bản thân, những giông bão tinh thần, cùng với sự thúc ép của những nết xấu, chúng ta đâm vào mọi rắc rối mà Ulysses từng biết rõ trên đời.
Quên hết tất cả mọi thứ đi, nhớ mỗi thông điệp và cách áp dụng chúng vào đời sống mà thôi.
Mỗi khi tôi bắt đầu đọc một quyển sách nào, tôi gần như luôn thẳng tiến Wikipedia (hoặc Amazon hoặc tìm đến bạn bè) và đọc luôn phần kết. Ai quan tâm? Là một độc giả, mục đích của bạn là để thấu hiểu VÌ SAO mọi thứ lại diễn ra như thế, còn chuyện CÁI GÌ đã xảy ra chỉ đứng thứ hai.
Bạn nên làm hỏng sự bất ngờ của kết cục – hoặc cố gắng tìm hiểu về những định hướng cơ bản của quyển sách – vì nó giúp bạn tập trung vào hai đề mục quan trọng nhất:
-
Ý nghĩa/định hướng/thông điệp đó nghĩa là gì?
-
Bạn có đồng thuận với chúng?
50 trang đầu của quyển sách không phải là một sự “khám phá” thích hợp với bạn. Bạn không nên hoài phí thời gian để định hình việc tác giả muốn nói những gì về quyển sách.
Thay vào đó, bạn nên dành năng lượng để xem thử những gì anh ta nói có đúng không, và cách mà bạn khai thác được lợi ích từ chúng. Thêm nữa, nếu bạn đã biết rõ diễn tiến đằng sau, bạn có thể nhanh chóng nhận ra những dấu hiệu và đầu mối ngay lần đọc đầu tiên.
-
Đọc Reiew của người khác.
Tìm xem những người đã đọc cảm thấy điều gì là quan trọng nhất. Từ Amazon đến Thời Báo New York, đọc những bài review để kết luận được thông điệp văn hóa quan trọng – và chúng có ý nghĩa thế nào với mọi người. Đồng thời, được cảnh báo về những sự kiện chính trong cốt truyện sẽ giúp bạn có khả năng dự đoán về sự xuất hiện của chúng, và rồi sau đó, bạn sẽ thực sự đánh giá cao khi những gúc mắc đó được giải đáp.
Mẹo: nếu bạn đồng thuận với ý kiến đánh giá của một ai đó về chủ đề đó, cứ việc ăn cắp nó một khi bạn đã đọc xong. Không thể đánh thuế bản quyền một quan điểm đâu, đây không phải là trường học, đây là cuộc sống.
CÒN VỀ CHÍNH QUYỂN SÁCH…
-
Đọc phần giới thiệu/mở đầu/ghi chú/tiến cử
Biết, tôi biết mà. Chúng cũng làm tôi cáu điên lên khi mà quyển sách 200 trang hóa ra lại có đến 80 trang về phần giới thiệu của dịch giả, nhưng mà cái phần đó lại quan trọng đấy.
Mỗi lần tôi bỏ qua nó, tôi lại phải giở lại và bắt đầu từ đầu. Hãy đọc phần giới thiệu, đọc tất cả những phần nằm ở đầu sách – kể cả ghi chú của người biên tập nơi góc cuối trang. Việc đó giúp bạn chuẩn bị tốt cho những gì sắp diễn ra và khiến bạn nâng cao nhận thức về quyển sách bạn đang đọc
Hãy nhớ: Bạn cần mọi sự thuận lợi nhất có thể để tiếp thu được một quyển sách cao hơn cấp bậc của bạn. Đừng bỏ qua những thứ có dụng ý được thêm vào để tô đậm văn cảnh và sắc màu.
Nếu bạn muốn đọc để trở thành nhà lãnh đạo, bạn phải thử mình qua những chủ đề hoặc những ngôn từ bạn không mấy quen thuộc. Đừng vờ như mình không hiểu. Hãy tìm kiếm về chúng. Tôi thường dùng Definr, hoặc điện thoại để tra tìm đủ thứ trên Wikipedia. Với Lịch sử Quân sự, ví dụ, thì sự cảm thụ về chiến trường đôi khi lại cần thiết. Wikipedia chính là công cụ tuyệt vời để mở ra các bản đồ và giúp bạn hiểu hơn về địa thế quân sự.
Từng có lần tôi cố đọc về Nội Chiến và đứng cứng ngắc. Tốn hơn 10 tiếng cho phim tài liệu Ken Burn, và rồi quyển sách trở nên dễ nhấm nuốt hơn hẳn (hiểu không, việc tìm kiếm thông tin đôi khi cũng nhẹ nhàng như xem TV vậy thôi). Điều đó có nghĩa, là đừng sa lầy vào việc nhớ lấy những cái tên thành phố, hay cách phát âm của chúng, mà bạn hãy tìm cách để nắm bắt những bài học tự đúc kết*: là những kết luận.
(T/N:*meta-lesson: meta-learning là ý tưởng của John Biggs (1985) để mô tả tình trạng “được biết và nắm quyền kiểm soát việc học của chính mình”. Nôm na thì meta-lesson nghĩa là bài học mà bạn đã tự kết luận nên từ việc tự học.)
Tôi cực thích mấy Thẻ Post-it. Tôi đánh dấu mọi đoạn văn mà tôi hứng thú, đấy là những phân đoạn khiến tôi suy ngẫm, hoặc là phần quan trọng của quyển sách. Nếu không có những Thẻ Post-it đó, tôi toàn gấp phần góc dưới trang sách để đánh dấu (thực ra tôi gấp hết toàn bộ trang của quyển “Những mảnh vỡ của Heraclitus” luôn đó). Nếu có bất kỳ thứ gì tôi cần tra thông tin, thì tôi sẽ gấp lại phần góc đầu và rồi mở ra sau khi đã tìm hiểu xong.
Tôi mang theo một cây bút và viết xuống mọi suy tưởng, cảm xúc, hoặc sự kết nối mà tôi có với một phân đoạn nào đó.
Sẽ tốt hơn nếu viết chúng ngay khoảnh khắc đó thay vì để sau và rồi những cảm hứng tức thì đó chợp tắt. Đừng ái ngại chuyện gắn nhãn và ký hiệu lung tung lên sách – chúng rẻ mà. Hơn nữa, cách đọc đó sẽ giúp bạn gặt hái nhiều tiền hơn về sau.
SAU KHI ĐỌC XONG…
Tôi có chung một bảng biểu với mọi quyển sách mình đọc. Sau 1-2 tuần chờ đợi bắt buộc sau khi đọc xong, tôi sẽ quay lại với một xấp thẻ 4x6. Trên mỗi tấm, tôi viết tay tất cả những phân đoạn mình ghi chú như những phần quan trọng nhất.
Nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng đó lại là một mẹo cũ được dùng bởi Tobio Wolff, đến Montaigne rồi Raymond Chandler, người đã từng nói , “Khi bạn dùng sức lực hạ xuống những con chữ đó, bạn sẽ đủ năng lực khiến chúng trở nên có giá trị.” Mỗi xấp thẻ đều phân theo từng chủ đề và lấp đầy trong chiếc hộp thẻ số của tôi.
Thành quả của việc này sau 4-5 năm? Cả nghìn tấm thẻ với hàng chục chủ đề - từ Tình cảm đến Giáo dục, Trò cười đến Suy tưởng về Cái chết. Tôi quay lại với chúng khi cần tìm đến sự khôn ngoan để đặt bút, khi tôi cần sự giúp đỡ để giải quyết các vấn đề kinh doanh. Chúng chính là nguồn tài nguyên khổng lồ.
-
Đọc một cuốn sách từ mỗi tư liệu tham khảo.
Đây là một nguyên tắc nhỏ tôi cố để thực thi. Với mỗi quyển sách, tôi sẽ tìm kiếm mục tiêu đọc tiếp theo của mình, ở lời chú thích cuối trang hoặc tư liệu tham khảo của chính quyển sách đó. Đây là cách để bạn xây dựng nền tảng kiến thức theo chủ đề - đây là cách để bạn lần mò ngược đến cốt lõi của chủ đề đó.
Hãy giữ một danh sách cần đọc thông qua mục Wish List của Amazon (của tôi đây ). Tháng trước, tôi đọc một quyển sách về Tâm lý học Tiến hóa, và khám phá ra bản thân đã đọc qua 80% vấn đề cốt lõi của chúng, vì sao á? vì tôi đã không ngừng đào bới về tiền đề của chúng.
Bạn highlight những phân đoạn là có mục đích. Sao phải trích dẫn danh ngôn làm gì nếu bạn chẳng thèm nhớ đến hay sử dụng chúng?
Hãy bỏ chúng vào giao tiếp. Bóng gió về chúng trong các giấy tờ, email, thư từ, và trong chính đời sống thường ngày của bạn.
Bạn còn mong chờ cách nào khác để tận dụng chúng chứ?
Bạn càng tìm được cách tận dụng triệt để thành quả mà bạn đã thu hoạch được trong kho dữ liệu, bạn càng có thêm động lực để lấp đầy cái kho đó. Thêm một dòng trích dẫn vào dưới báo cáo của bạn. Tìm kiếm sự an ủi từ những trích dẫn đó trong giai đoạn khó khăn. Thêm chúng vào trang Wikipedia. Hãy làm gì đó đi.
Và tôi sẽ trích dẫn Seneca nữa đây:
Lời khuyên của tôi thực sự là thế này: những gì chúng ta nghe được từ những nhà hiền triết, và những gì chúng ta đúc kết từ con chữ của họ, nên được ứng dụng vào sự mưu cầu đời sống hạnh phúc của chúng ta. Chúng ta nên săn đuổi những mảnh hữu ích của việc giáo huấn, và tinh thần và những ngôn từ của lòng cao thượng, vốn là những thứ có khả năng ứng dụng vào thực tế ngay lập tức – không quá viển vông xa vời hay nặng tính cảm xúc hủ lậu, cũng không mang tính ẩn dụ ngông cuồng và hình thái tu từ - và rồi học hỏi chúng thật tốt để biến ngôn từ thành hành động.
Ghi nhớ này: Chúng ta đọc để biết cách dẫn dắt các bài học đạo đức và thực tiễn. Điều cốt yếu chính là nắm rõ những gì chúng ta đọc, rồi biến những con chữ - như Seneca nói, thành hành động.
KẾT LUẬN: TÙY VÀO BẠN THÔI
Đương nhiên, những điều này chẳng mấy dễ dàng. Mọi người vẫn luôn hỏi tôi khi tôi mang theo một quyển sách đến khắp nơi rằng liệu chúng có phải được dùng cho việc trường lớp, bởi những quyển sách đó kín đầy giấy nhớ, thẻ post-it, và gấp trang – sao lại có người nỗ lực hết sức đến thế cho một thứ họ chỉ tự mình tìm hiểu? Bởi vì tôi tận hưởng điều đó, và bởi vì đó là thứ duy nhất tách tôi khỏi sự ngu dốt.
Chúng là những phương pháp kỹ thuật cho phép tôi nhảy vọt nhiều năm thành tích so với đồng nghiệp. Đấy là cách để bạn tự lập trên chính sức mình và gây dựng sức mạnh, thay vì để một huấn luyện viên cá nhân nào đó sai khiến rằng bạn có thể và không thể giương đỡ thứ gì.
Việc này cũng tốn kém và đắt đỏ nữa, tôi đã mua cả nghìn cuốn sách và đầu tư hàng giờ liền để tìm đọc chúng. Nhưng đắt đỏ làm sao bằng việc quay lại học đại học và kiếm lấy tấm bằng MBA (cử nhân quản trị kinh doanh - Master of Business Administration)? Hay tham gia TED-talk? Tôi cho rằng vô vàn những cuốn sách trong 5000 năm qua sẽ mang đến nhiều trí tuệ hơn là tham gia một hay hai cuộc hội nghị - chỉ cần bạn biết cách làm và có thể thúc đẩy bản thân thôi.
Vậy nên hãy thử sức đi: Tự mình tìm hiểu, đọc cần mẫn mà không quá sa lầy vào chi tiết, và rồi hành động và làm việc để kết nối, áp dụng, và sử dụng những gì đã đọc.
Công việc của bạn là để lãnh đạo. Và tôi cho rằng, rồi bạn sẽ nhận ra mình hoàn toàn có thể đọc loại sách mà bạn cho rằng cao hơn “cấp bậc” của bản thân, và rồi mọi người sẽ theo chân bạn. Nếu bạn áp dụng sách vở vào công việc, sách sẽ trả lại bạn những gì xứng đáng, như cây bút tài năng và cũng là độc giả tham lam Petrarch từng nói:
Sách thỏa mãn sự ham thích đến tận xương tủy. Chúng giao tiếp cùng chúng ta, tranh luận cùng chúng ta và tham gia với chúng ta trong sự thân mật nồng nhiệt và sinh động.
Hãy tận hưởng cuộc hành trình.
Tác giả: Ryan Holiday.
_____
Ybox.vn