Theo kết quả khảo sát về cung - cầu nhân lực ngân hàng - tài chính do Viện Nhân lực ngành ngân hàng tài chính (BTCI) và Hay Group thực hiện, trong năm 2013 sẽ có khoảng 32.000 sinh viên chuyên ngành tài chính - ngân hàng ra trường, tuy nhiên theo dự báo chỉ có khoảng 20.000 người được các tổ chức tài chính, ngân hàng tuyển dụng. Khoảng 12.000 sinh viên còn lại có nguy cơ thất nghiệp hoặc làm trái ngành. Ước tính trong vòng bốn năm tới, số sinh viên tài chính - ngân hàng không được tuyển khoảng 13.000 người.
Bằng nội khó tranh bằng ngoại
Một lãnh đạo cấp cao Ngân hàng Vietcombank cho rằng tâm lý học sinh đến các bậc phụ huynh thường mong muốn cho con cái ăn học đàng hoàng, chọn trường có danh tiếng, ngành nghề “hot” có thu nhập cao nên thường định hướng vào các ngành ngân hàng, tài chính, quản trị kinh doanh, kế toán là tất yếu. Tuy nhiên, trong bối cảnh khó khăn, nhu cầu tuyển dụng từ các ngân hàng giảm hẳn, thậm chí rất nhỏ giọt, vì không có lương để duy trì đội ngũ nhân viên quá đông.
Cụ thể, trong một đợt tuyển dụng mới đây của Vietcombank tại TP.HCM, chi nhánh này chỉ tuyển 30 vị trí nhưng có hơn 1.000 hồ sơ nộp ứng tuyển. Kết quả, chỉ những ứng viên giỏi cả về chuyên môn, ngoại ngữ, giao tiếp và kỹ năng giao tiếp làm việc lọt vào vòng trong. Những người lọt vào vòng trong đa số đã tốt nghiệp thạc sĩ ở ngoài nước và một số cử nhân các trường đại học có tên tuổi trong nước. Lãnh đạo Vietcombank bày tỏ: “Với những nhân viên từng học ở ngoài nước họ thường vượt trội hơn về ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp và hướng đến cộng đồng cao”.
Theo vị này, ngoài hai yếu tố chuyên môn, kỹ năng giao tiếp thì đạo đức là yếu tố cốt lõi đối với các nhân viên làm việc trong ngành ngân hàng. Do đó, có thể nhân viên chỉ giỏi chuyên môn 3 nhưng đạo đức của họ phải 7 mới không bị cám dỗ bởi tiền và quan hệ giao dịch với khách hàng, doanh nghiệp.
Cần kỹ năng, tố chất hơn bằng chuyên ngành
Còn phó giám đốc nhân sự một ngân hàng thương mại tại TP.HCM cho hay trong năm 2012, ngân hàng này chỉ tuyển thêm vài nhân viên để thay thế các nhân viên nghỉ việc chứ không tuyển thêm nhân viên mới cho các phòng ban. Đồng thời, các ngân hàng không mở thêm các chi nhánh nên nhu cầu nhân sự co lại là lẽ đương nhiên. Ngoài ra, trong thời gian tới, các ngân hàng đang có xu hướng cắt giảm nhân sự để giảm chi phí, tinh gọn bộ máy, thay vì tuyển dụng ồ ạt như trước đây.
Ngược lại, hằng năm số lượng sinh viên trong các ngành kế toán, ngân hàng, quản trị kinh doanh ra trường có nhu cầu tìm việc lại rất cao, cộng với nhân viên bị cắt giảm sẽ tạo áp lực lớn cho xã hội, mất cân đối cung cầu. “Nếu phụ huynh và sinh viên không căn cơ, định hướng cho con em học những ngành nghề xã hội đang cần, mà cứ chăm bẳm vào ba ngành nói trên sẽ rất phí thời gian, tiền, rốt cuộc ra trường không xin được việc” - phó giám đốc nhân sự nói.
Ngoài ra, trong khâu tuyển dụng các ngân hàng không hẳn chỉ tập trung tuyển ứng viên tốt nghiệp ngành ngân hàng, quản trị kinh doanh, kế toán mà xem đó như một lợi thế trong giai đoạn tiếp nhận hồ sơ mà thôi. Ngoài ra, các ngành khác như luật, khoa học xã hội nhân văn… cũng được các ngân hàng tiếp nhận hồ sơ, phỏng vấn như các ứng viên khác. “Miễn là ứng viên có kỹ năng, tố chất phù hợp với yêu cầu mà ngân hàng cần chứ không hẳn cứ máy móc học ngân hàng nhất nhất để đi làm ngân hàng như lâu nay mọi người vẫn suy nghĩ” - ông chia sẻ.
Phải xuất sắc, có kinh nghiệm
Bà Nguyễn Thị Vân Anh, Giám đốc điều hành Công ty Tuyển dụng nhân sự cấp cao Navigos Search, cho biết hồ sơ của ứng viên trong các ngành quản trị kinh doanh, kế toán và ngân hàng luôn chiếm vị trí đầu bảng trong các ngành nghề. Nhu cầu nhân sự từ các ngân hàng, doanh nghiệp chỉ tập trung vào bộ phận nhân sự cấp cao (quản lý) với yêu cầu đầu vào rất khắt khe. Nên những ứng viên xuất sắc về chuyên môn, kỹ năng giao tiếp làm việc tốt và đã từng đi làm mới có cửa lọt vào mắt nhà tuyển dụng. Còn sinh viên mới ra trường lẫn những người từng đi làm nhưng chưa tích lũy được chuyên môn, kỹ năng và kinh nghiệm xử lý công việc sẽ khó có cơ hội tìm việc trong các ngành ngân hàng, quản trị kinh doanh và kế toán.
Theo bà Vân Anh, đây là sự chênh lệch rất lớn giữa cung và cầu lao động trong nhóm ngành được xem là “hot” nhất. Trong khi đó, học sinh và phụ huynh cứ nhắm đến những ngành này với mục đích sẽ kiếm được nhiều tiền, công việc hấp dẫn. “Thời điểm này, nguồn cung lao động trong ba ngành này khá lớn, ngược lại nhu cầu tuyển dụng lại rất nhỏ giọt, nên trong một vài năm tới những ngành ngân hàng, kế toán, quản trị kinh doanh sẽ gặp nhiều khó khăn trong tìm kiếm việc làm” - bà Vân Anh chia sẻ.
Trong giai đoạn 2012-2015, xu hướng năm 2020, tại TP.HCM, nhu cầu nhân lực ngành tài chính - ngân hàng (đại học, cao đẳng, trung cấp) chiếm 3% tổng số nhu cầu việc làm hằng năm (khoảng 8000-10.000 người/năm).
Kinh tế càng phát triển thì nhu cầu nhân lực nhóm ngành tài chính - ngân hàng càng cao. Trong đó, yêu cầu nhân lực giỏi nghề, giỏi chuyên môn nghiệp vụ và thành thạo các kỹ năng giao tiếp, đàm phán. Tuy nhiên, người học ngành tài chính -ngân hàng không chỉ nhắm đến các ngân hàng để xem đó là tiêu chí thành công, ngoài ra, còn nhiều vị trí khác như chứng khoán, tài chính doanh nghiệp, tài chính cơ quan sự nghiệp và nhân lực tài chính...
Ông TRẦN ANH TUẤN, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo nhân lực và Thông tin thị trường lao động TP.HCM, nhìn nhận. |