Các công trình cũ liệu có nên bị thay thế bởi các công trình hoàn toàn mới?

 

Có thể làm gì với một tòa nhà lỗi thời khi nó đã không thể đáp ứng các tiêu chuẩn hiệu suất về năng lượng hiện đại hay phù hợp về mặt tổng thể so với quy hoạch xung quanh? Thay vì phá dỡ, xu hướng hiện đại kêu gọi hành động “khắc phục”, về mặt thẩm mỹ lẫn tiêu chí kỹ thuật, trong dạng thức của một lớp vỏ mới hay nói chính xác hơn chính là sự can thiệp đáng kể ở phần mặt tiền. Những dự án nổi bật ở đây muốn giới thiệu đến mọi người hình thức “cộng sinh” thú vị giữa cái cũ và cái mới.

Clara and Robert, Düsseldorf, sop

Các di tích doanh trại Uhlan ở quận Düsseldorf’s Derendorf được xây dựng vào năm 1890. Để biến doanh trại cũ này trở thành các văn phòng làm việc, công ty kiến trúc tại Düsseldorf Slapa Oberholz Pszczulny (SOP) đã đưa một luồng gió mới vào phức hợp kỷ Wilhemine. Trọng tâm của sự cải tiến rộng lớn này nằm ở việc bảo tồn nét đặc trưng của Saarhaus, với đặc tính mặt ngoài phủ xi măng poóc-lăng màu vàng. Các kiến trúc sư tìm thấy giải pháp tối ưu cho vẻ ngoài mới mẻ cũng như các chi tiết bổ sung cho các tòa nhà mang tính lịch sử.

Kết quả: một quần thể tòa nhà văn phòng tham gia với 2 cấu trúc mới mẻ hiện đại cùng Saarhaus, gồm tổng cộng hơn 16800 mét vuông đối với diện tích cho thuê. Được mệnh danh là "Clara và Robert", phức hợp các tòa nhà mới đã liên hợp với những cái đã tồn tại trước đó cùng phom dáng hiện đại đang nhen nhóm phát triển vượt qua những cái cũ. Tên gọi và ý tưởng cho 2 khối lồng vào nhau như dáng chữ L được lấy cảm hứng từ các nhà soạn nhạc Clara và Robert Schumann.

Bộ áo mới của tòa nhà được làm bằng nhôm tự nhiên có đánh bóng với những khe khở như các đĩa ghi âm thời xưa dùng trong nhạc cụ cơ khí vào thế kỷ 20. Kim loại lấp lánh dần dà phản chiếu sự thay đổi trong điều kiện ánh sáng, khiến tòa nhà như hòa mình vào những tâm trạng khác nhau.

Ngoài yếu tố thẩm mỹ, mặt tiền còn có chức năng bảo vệ - cách âm, chống ồn. Lớp clinker lâu đời được đóng khung bởi lớp xây dựng mới bên ngoài. Tại nơi mái nhà truyền thống còn được đặt hộp thép Corten khổng lồ, mở rộng Saarhaus lên 2 tầng, tương phản mạnh mẽ với cấu trúc cổ xưa ngay cả khi nó lấy màu sắc dựa trên những viên gạch. Sự bổ sung này tạo nên sự kết nối về thị giác lẫn kết cấu cho phức hợp kiến trúc mới. Lối xây dựng mái phẳng đồng thời được sử dụng như một tầng thượng.

Như một tư thế đón chào, các nhà kiến trúc sư đã đưa ra khu vực lối vào một mặt phủ kính. Mặt bằng của 2 tòa nhà 7 tầng được bố trí linh hoạt, cho phép tích hợp nhiều đơn vị cho thuê với kích cỡ khác nhau. Ở tất cả các tầng lầu, khu vực có thể sử dụng có thể chia ra và sử dụng bởi các nhóm văn phòng với mục đích kết hợp, hoặc trở thành một không gian mở thống nhất. Tầng hầm kết nối những tòa nhà này với nhau như một khối nhà kỹ thuật, là nơi lưu trữ và cũng là nơi cho 300 chỗ đậu xe.

Mặc dù có cấu trúc và vật liệu khác nhau, các lớp cũ lẫn  mới cho ra hình ảnh rất hài hòa. Clara và Robert cho môi trường xung quanh nét duyên dáng công nghiệp hiện đại dù được kết hợp bởi những yếu tố thẩm mỹ đa dạng của nhôm, gạch vàng, cửa sổ giáp khung sa thạch đỏ.

Crystal Houses, Amsterdam, MVRDV

Cũng như "Clara và Robert", dự án thiết kế MVRDV Crystal House ở Amsterdam cũng có chức năng của một vật chứng ấn tượng cho sự giao thoa giữa cũ và mới.

Hầu hết tất cả tòa nhà trong phố mua sắm P.C Hoofftstraat tập trung các thương hiệu sang trọng như Prada, Rolex hoặc Dior. Tại tầng trệt, mặt tiền lát gạch cũ đặc trưng phải nhường chỗ cho các cửa hàng đồng bộ với mặt kính. Dự án Crystal House tiên phong đã mang đến một giải pháp đáng kinh ngạc cùng với việc đưa ra kết quả ngoài mong đợi cho chuỗi cửa hàng của Chanel.

Các kiến trúc sư đã tìm ra cách bảo tồn cái cũ bằng vật liệu của cái mới: lần đầu tiên, kiểu mặt tiền này được xây dựng lại với lớp kính trog suốt trong hình dáng của những viên gạch truyền thống. Không chỉ những viên gạch được “hóa” thủy tinh, cửa ra vào và khung cửa sổ của Crystal House cũng được sử dụng những vật liệu xây dựng tiên tiến cấu thành. Điểm nhấn thị giác tại các tầng trên lại gây bất ngờ bởi tính kết hợp giữa gạch thủy tinh và gạch nung nguyên bản còn lại, tạo ảo giác lớp kính đang phân tán vào bầu trời theo độ cao tăng dần.

Gạch thủy tinh cứng chắc hơn bê tông và phù hợp về mặt thị giác cho mục đích sử dụng hiện tại của tòa nhà: một cửa hàng mua sắm cao cấp. Việc sản xuất gạch có thể tái sử dụng yêu cầu công nghệ tinh vi quy tụ nhiều chuyên gia từ nhiều nước khác nhau. Quá trình ứng dụng đầu tiên vào Crystal House, khiến phương pháp chế tạo thủy tinh trở nên khả thi cùng việc kết hợp công nghệ laser đặc biệt. Nó được phát triển đồng thời bởi ĐH Công nghệ Delft, công ty kỹ sư ABT tại Arnhem, và Wessels Zeist. Trong đó kính đến từ Venice, chất kết dính siêu mạnh giữ các viên gạch bền chắc lại với nhau được cung cấp bởi công ty DELO của Đức.

Các kiến trúc sư tại MVRDV nhận thấy “sự can thiệp đậm chất thơ” này như là một dự án tiên phong: nó dùng để minh họa cho tiềm năng bảo tồn các mặt tiền lịch sử trong thành phố hơn là hy sinh chúng để xây dựng nên những trung tâm mua sắm với khung cửa kính hoành tráng. Nhờ vào tính trong suốt và khả năng nhắc lại các cấu trúc cổ nguyên bản, gạch thủy tinh có thể thích ứng một cách liên tục vào các tòa nhà tương ứng và cả tổng thể xung quanh. Dự án kết hợp các yếu tố hiện đại và lịch sử tạo nên giải pháp đương đại cho các nhu cầu thương mại và nhà bán lẻ trước việc bảo vệ các di sản kiến trúc.

Thư viện Lawrence (Kansas), Gould Evans

Thư viện ở Lawrence – thành phố lớn thứ 6 tại Kansas, được xây dựng vào năm 1972 theo phong cách thô mộc bởi các kiến trúc sư địa phương Robertson, Peters, Ericsion & Williams. Về phía tây, địa điểm này được bao bọc bởi sự phát triển dân cư; về phía đông giáp trung tâm thành phố; còn phía nam giáp với quảng trường. Tòa nhà hiện đang bị những vấn đề như hệ thống sưởi và điều hòa không khí lỗi thời, định hướng nội thất kém, không đủ ánh sáng tự nhiên vào ban ngày. Những kiến trúc sư của công ty Gould Evans (Missouri) được giao trọng trách hiện đại hóa và mở rộng tòa nhà. Trước khi thiết kế, mong muốn và nhu cầu về tòa thư viện được thu thập trực tiếp từ người dân và dùng để tạo cơ sở cho công việc của họ. Các công dân của thành phố nhấn mạnh tính quan trọng của tòa nhà và đề nghị nó được xây dựng để trở thành điểm nhấn đô thị mới. Các nhà kiến trúc phát triển những gì trước đây vốn trông giống như một nhà kho sách trở thành một địa điểm gặp gỡ đa phương tiện cho cả cộng đồng. Họ cho tòa nhà một vẻ ngoài mới cả trong lẫn ngoài. Trong khi vẫn giữ nguyên sự thu hút từ phong cách thô mộc những năm 1970, họ thêm vào cấu trúc kính gương và các tấm đất nung màu cam bao quanh chu vi của tòa nhà như một tấm áo choàng bảo hộ. “Chiếc áo” đặc trưng này bày tỏ lòng kính trọng đối với lối kiến trúc cổ lịch sử bởi hàng gạch đỏ bao quanh toàn khu vực. Trên quan điểm kỹ thuật, sự can thiệp này đồng thời cải thiện hiệu suất nhiệt của toàn bộ tòa nhà.

Các khu vực cần bảo vệ sách khỏi ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp được lớp một lớp gạch mờ nhiều màu sắc. Giếng trời và các lam kính mang ánh sáng tự nhiên vào không gian nội thất bên trong. Ngược lại, các góc nhà lại được mở ra bên ngoài với lớp kính từ sàn lên trần cao, cho ánh nắng len lỏi vào bên trong; cho phép bên trong nhìn ra phía ngoài và từ phía ngoài nhìn vào trong. Thêm vào đó, lối vào ốp kính được thiết kế như một cử chỉ mời gọi rõ ràng và mạch lạc đến mọi người xung quanh.

Trong quá trình thay đổi, các nhà kiến trúc sư làm tăng nét hiện đại trong nội thất. Các khách tham quan nhận được sự chào đón tại trung tâm tòa nhà bởi trạng thái cởi mở nồng nhiệt với không gian ngập tràn ánh sáng từ tầng trệt đến tầng thượng. Các chức năng bổ sung bao gồm phòng nghe nhạc với bộ trống, phòng thu, khu vực chơi games cho trẻ con và khu đọc sách. Phần chứa sách và các phương tiện điện tử cho giới trẻ có thể được nhìn thấy từ phía ngoài và mang đến một bản sắc đương đại. Tường bê tông trước đây mang không khí ảm đạm được lớp gỗ nhằm tạo sự ấm áp và thoải mái hơn. Bên ngoài tòa nhà được nâng cao điều kiện sống cùng công viên biểu diễn cùng sân trượt băng. Và nhờ vào sự đổi mới, thư viện không chỉ có cho mình diện mạo mới mà còn tăng sức hút đối với công dân Lawrence. Từ khi mở cửa trở lại, khách tham quan đã tăng lên con số 55% ấn tượng so vời cùng kỳ năm ngoái.

RB12, Rio de Janeiro, Triptyque

Avenda Rio Branco là một đại lộ phát triển thông qua khu thương mại trung tâm Rio de Janeiro trong Porto Maravilha. Hàng loạt các công ty và tổ chức cộng đồng được đặt tại đây. Hơn 5 triệu mét vuông diện tích sàn tại khu vực này đang được tái tạo như một phần của chương trình làm mới đô thị bắt đầu từ năm 2010 để chuẩn bị cho kỳ Olympic mùa hè 2016. Trong số những tòa nhà ở đây có tuổi đời từ năm 1970 có Branco 12 hay RB12 – tháp văn phòng cao 85 mét với tình trạng thiếu cân bằng năng lượng trong những năm gần đây. Để vấn đề này không góp phần trở thành quyết định phá dỡ tòa nhà, mọi người đã quyết định thực hiện một cuộc đại tu hoàn toàn bởi giải pháp “xanh” từ studio kiến trúc Pháp – Brazil Triptyque cho RB12. 

RB12 là một ví dụ sâu sắc hơn cho dự án đổi mới diện mạo của những tòa nhà đã cũ. Trong trường hợp này, đội ngũ thiết kế thêm một mặt tiền sinh-khí hậu để lắp mặt lưới đối diện tòa nhà 26 tầng trên chính mặt phố hạn hẹp. Cấu trúc nguyên bản hiện tại được đặt khung kính cải tiến dạng zigzag có thể gấp lại và giảm lượng ánh nắng vào bên trong. Sự can thiệp này đồng thời cho ra một hình ảnh quyến rũ với hiệu ứng ánh sáng giống như một viên kim cương từ những lá kính. Về phía bắc, tòa nhà được trang bị các tấm quang điện để có thể tự tạo ra nguồn năng lượng cho chính nó. Nguồn điện dư khi tạo ra được cho vào lưới điện công cộng để có được sư cân bằng cho tổng thể tòa nhà.

Đáng chú ý hơn, RB12 là tòa nhà thương mại đầu tiên ở Brazil có thể tự phát điện bằng phương tiện công nghệ bền vững. Thêm vào đó các kiến trúc sư cũng cho hệ thống xử lý nước tái chế. Ban công xanh không chỉ đơn thuần mang lại không khí tươi mát cho nhân viên mà đồng thời cũng là hệ thống làm mát hiệu quả. Hệ thống thu nước mưa cung cấp nước cho cây và dùng cho cả việc xả nước hệ thống vệ sinh, bên cạnh hệ thống thông gió tự nhiên cũng đồng thời được lắp đặt cho toàn bộ cấu trúc văn phòng.

Các công dân Brazil bao gồm cả kiến trúc, xem việc nâng cấp các tòa nhà cũ là một ý tưởng tiên phong. Việc trưng bày dự án RB12 được xác định nhằm minh họa cách các công nghệ cao cấp có thể được áp dụng, để biến các tòa nhà trong điều kiện hiện tại thích nghi hoàn hảo, hơn là việc tháo dỡ cả một công trình kiến trúc. Điều này mang đến hy vọng về những nguyên tắc thể hiện trong tòa nhà thương mại này trong tương lai sẽ được áp dụng lên các loại công trình kiến trúc khác. Vừa hoàn thành trong tháng 5/2016, RB12 đã có được một hình ảnh tích cực nhờ vào chất lượng công nghệ lắp đặt. Kết hợp với mặt tiền ốp kính cùng nguồn năng lượng tái tạo đã biến tòa nhà cuối thể kỷ 20 trở thành tòa tháp văn phòng hiện đại với sự cân bằng năng lượng tích cực.

Dù đây có được hướng theo hiệu quả năng lượng, tính thẩm mỹ, hay di sản kiến trúc, những dự án này cho thấy rằng việc “khoác” lên mình chiếc áo mới cho các tòa nhà cũ là một giải pháp hữu hiệu cho những tòa nhà “có tuổi”. Sự can thiệp này cho phép các tòa kiến trúc đáp ứng được nhu cầu hiện tại trong khi vẫn giữ được đặc tính nguyên bản. Và khi các ý tưởng mở rộng ra một quần thể to hơn, không ai có thể phủ nhận kết quả mà nó mang lại.