Năm nay, màn trình diễn bắt mắt nhất tại sự kiện âm nhạc thường niên Coachella đặc biệt theo cách bạn không ngờ tới: nó không chỉ thú vị ở thứ hiển nhiên - những gì bạn thấy trước mắt, mà đặc biệt ở những điểm bạn không thể thấy bằng mắt thường.

Đằng sau lưng DJ và nhà sản xuất âm nhạc người Pháp, anh Gesaffelstein, là cây cột đá mang màu đen nhất thế giới. Một lớp Vantablack, thứ vật liệu đen nhất thế giới rất hiếm có, đắt đỏ và khó ứng dụng, do Surrey NanoSystem của Anh chế tạo, được phủ lên cây cột đá cao. Màu đen do Vantablack mang lại xóa đi mọi hình dáng hiện hữu trên bề mặt nó, màu đen hấp thụ tới 99,965% bức xạ trong quang phổ nhìn thấy được khiến bộ não nhỏ bé của con người không thể xử lý thông tin hiệu quả.

 

Quản lý chương trình của Gesaffelstein, anh Matthias Leullier nêu ngay một ví dụ: “Một kỹ sư chỉnh âm thanh của chúng tôi đứng trên sân khấu và lạc vào thế giới đen đúa của khối đá đen. Anh ấy bối rối vô cùng, mất thăng bằng, ngã xuống nền. Tôi đứng ngoài hô lớn: ‘Được rồi, anh đưa 20.000 USD phí sửa chữa đây’”.

Người ta thường gọi Gesaffelstein là hoàng tử bóng tối, nhưng phải đến sự kiện âm nhạc Coachella vừa rồi, anh mới chính thức trở thành nghệ sĩ đầu tiên sử dụng Vantablack trong lúc trình diễn nhạc sống. Ý tưởng độc đáo đã hối thúc các nghệ sĩ phải đích thân tới Surrey NanoSystems, trình bày những gì mình muốn để tìm được cách dựng sân khấu, phun từng khối đá với 70 lớp Vantablack trong một căn phòng đặc biệt, thêm cả một hệ thống giàn giáo đặc biệt để điều chỉnh sân khấu.

Kết quả cuối cùng khiến chúng ta choáng ngợp, đúng nghĩa “đen” luôn: một khối đá phủ Vantablack cao 9 mét, có thể tách đôi để lộ ra đằng sau là một màn hình lớn và một lớp đèn nền sáng trưng. Ngước lên sân khấu, người xem cảm thấy như Gesaffelstein đứng trước một nền đen vô tận.

Suốt buổi trình diễn của DJ người Pháp, chắc chắn não bộ khán giả nhận thấy có điều gì đó sai, nhưng họ không thể khẳng định được lý do.

“Đây chính là lý do tại sao, chúng tôi đang tỉnh mà cứ như say lắm rồi”, một người dùng Twitter chia sẻ; một người khác nói: “Có nhớ lúc tôi bảo sân khấu này hẳn đắt tiền lắm, bởi chúng hút hết mọi thứ ánh sáng” không? Còn Leullier chỉ cười nói:

“Đây chính là mục tiêu chúng tôi hướng đến, làm người xem bối rối tột cùng”.

Chúng ta cảm thấy khó ở khi nhìn vào màu Vantablack bởi não bộ con người không được “lập trình” để nhìn thấy màu đen hoàn toàn được đặt bên cạnh những khoảng sáng, bởi lẽ thường khẳng định ánh sáng đập vào vật thể sẽ phải khiến ta nhìn được vật thể đó.

“Bạn có thể quen với việc ngồi trong phòng tối lúc nửa đêm, nhưng không sẵn sàng để nhìn thấy màu đen tuyệt đối với ánh sáng vẫn hiện diện xung quanh chúng”, Ben Jensen, giám đốc công nghệ của Surrey NanoSystems cho hay. “Khi bạn nhìn thấy hư không được bọc quanh bởi ánh sáng, trí não bạn sẽ bối rối, cách nhìn nhận những khía cạnh như chiều sâu sẽ gặp khó khăn”.

Và để người tới tham dự sự kiện Coachella rối trí hơn nữa, đội ngũ làm sân khấu cho hoàng tử bóng tối còn khoét thêm những đường cong mềm mại cho khối đá phủ Vantablack. Trên bề mặt 2D, hiệu ứng Vantablack tạo ra dễ hiểu hơn chút, bởi lẽ ta biết nó chỉ là mặt phẳng đơn thuần thôi. Nhưng khi tạo hiệu ứng 3D cho nó, bộ não con người lại càng bối rối khi cảm thấy chiều sâu, khi mà bề mặt hiện hữu dưới dạng 2D.

Phác thảo sân khấu cho Gesaffelstein biểu diễn.

“Khi đẩy hiệu ứng lên bề mặt 3 chiều, cách nhận dạng hình dáng của bạn thay đổi”, CTO Jensen nói, “và bạn sẽ nhận thấy có điều gì đó khác lạ, khác hơn với những gì bạn thường thấy”.

Trên sân khấu, mọi yếu tố xuất hiện bên cạnh Gesaffelstein đều dựa trên hiệu ứng bối rối đó. Ánh sáng phát ra từ phía sau cột đá làm tăng khả năng hấp thụ ánh sáng của Vantablack, màn trình diễn bắt đầu ngay sau khi Mặt Trời lặn để tận dụng ánh sáng môi trường. Theo lời Leullier, đó là lúc người xem có thể thấy độ tương phản rõ nhất.

Gesaffelstein mặc toàn đồ đen, có điều không phải Vantablack. Bộ cánh của DJ mang sắc đen phản chiếu, cho phép anh nổi bật trên nền Vantablack đằng sau; nó là sản phẩm kết hợp giữa bên biểu diễn và hãng thời trang Balmain, được làm từ nhung, da, kim loại và một số phụ kiện trang sức khác.

“Chúng tôi muốn một bộ phục trang có thể ‘trò chuyện’ với nền Vantablack”, nhà quản lý của Gesaffelstein, Manu Barron nói. “Bằng việc đặt màu đen chói lọi lên trước Vantablack, sự khác biệt hiện hữu rõ”.

 

Vantablack chỉ là tên nhãn hiệu cho “màu đen nhất thế giới” thôi, Surrey NanoSystems đã làm ra một loạt những ví dụ cho thấy màu đen nhất thế giới cũng có nhiều loại: ta có Vantablack nguyên bản là Vantablack S-IR, Vantablack S-VIS, Vantablack VBx 1 và loại Gesaffelstein đã sử dụng, Vantablack VBx 2. Đa số Vantablack được làm bằng cách phủ một lớp dày ống nano carbon, có khả năng bắt giữ ánh sáng chiếu vào chúng. Vantablack điều tiết ánh sáng, cho nó chạy vòng theo hình dáng ống nano, tới khi toàn bộ ánh sáng bị hấp thụ hết.

Khả năng này cho phép Vantablack hữu dụng trong ngành công nghiệp vũ trụ, đơn cử như tăng độ chính xác của các thiết bị theo dõi sao. Tuy nhiên, Vantablack chỉ ứng dụng được lên những thiết bị nhỏ, bởi khoảng cách nhỏ giữa các ống nano có thể bị hư hại thông quan tiếp xúc trực tiếp.

VBx 1 và VBx 2 đặc biệt hơn: chúng không sử dụng ống nano, đồng nghĩa với việc hai màu Vantablack này bền hơn, có thể phủ lên những vật thể lớn - đơn cử như khối đá mà Gesaffelstein sử dụng trong buổi trình diễn tại Coachella. Lớp phủ Vantablack này cũng có khả năng hấp thụ ánh sáng, chỉ cần dùng súng phun sơn cũng có thể sơn màu đen lên bề mặt.

 

“Đây là công nghệ hoàn toàn mới”, Jensen nói. “Lớp phủ được phun từ súng, sẽ ngay lập tức hình thành cấu trúc nano khi gặp bề mặt cứng. Một khi phun nó lên, bạn sẽ chẳng phải làm gì nữa”.

Jenssen cũng nói rằng VBx 2 bền chắc hơn bất cứ thứ Vantablack nào, nhưng đội ngũ của Gesaffelstein cũng không thể coi chúng như một thứ đạo cụ thông thường được. Có thể vận chuyển hay lắp đặt được nó, nhưng vì bề mặt rất khô và giòn, một bàn tay đẫm mồ hôi có thể khiến bề mặt Vantablack bị hư hại, chưa kể khả năng xước khi tiếp tục với vật thể nhọn.

“Đây không phải lớp sơn, giống một lớp vỏ bánh giòn hơn”, Leullier nói. “Đội ngũ chúng tôi gặp vô vàn khó khăn khi dựng sân khấu, bởi khối đá khô một cách đặc biệt. Dường như nó có một lớp bụi mỏng phủ lên vậy. Đặt tay lên, bề mặt sẽ in dấu ngay. Đội ngũ điều khiển sân khấu đã phải có thêm thành viên nữa, một thợ sơn đặc biệt tới từ London để có thể ngay lập tức sửa chữa sai sót”.

 

Còn chưa kể tới khó khăn trong khâu vận chuyển: làm sao để tháo dỡ, dời đi một thứ bạn không được chạm tay vào? Leullier đã thiết kế một giàn đỡ riêng, để nó không thể chạm tới bất cứ thứ gì khác trong quá trình di chuyển giữa các nơi. Trong đội ngũ vận chuyển, một thành viên được hướng dẫn cụ thể cách phun đè VBx 2 nếu như có biến cố.

“Vất vả thật, nhưng chúng tôi đều vui mừng khôn xiết khi thấy kết quả cuối cùng”, Lellier hồ hởi nói. “Có đắt không á? Có. Có đáng không ư? Hoàn toàn có. Gesaffelstein là một nghệ sĩ thực thụ và việc chúng tôi dành trọn công sức cho anh là một quyết định phải có, dù khó khăn tới đâu”.

Tham khảo The Verge