Trên đoàn tàu, cô soát vé hết sức
xinh đẹp cứ nhìn chằm chằm vào
người đàn ông lớn tuổi áng
chừng đi làm thuê, hạch sách: -
Vé tàu!
Người đàn ông lớn tuổi lục khắp
người từ trên xuống dưới một
thôi một hồi, cuối cùng tìm thấy
vé, nhưng cứ cầm trong tay
không muốn chìa ra.
Cô soát vé liếc nhìn vào tay anh,
cười trách móc:
- Đây là vé trẻ em.
Người đàn ông đứng tuổi đỏ
bằng mặt, nhỏ nhẹ đáp:
-Vé trẻ em chẳng phải ngang giá
vé người tàn tật hay sao?
Giá vé trẻ em và người tàn tật
đều bằng một nửa vé, đương
nhiên cô soát vé biết. Cô nhìn kỹ
người đàn ông một lúc rồi hỏi:
-Anh là người tàn tật?
-Vâng, tôi là người tàn tật.
-Vậy anh cho tôi xem giấy chứng
nhận tàn tật.
Người đàn ông tỏ ra căng thẳng.
Anh đáp:
-Tôi… không có giấy tờ. Khi mua
vé cô bán vé bảo tôi đưa giấy
chứng nhận tàn tật, không biết
làm thế nào, tôi đã mua vé trẻ em
Cô soát vé cười gằn:
-Không có giấy chứng nhận tàn
tật, làm sao chứng minh được
anh là người tàn tật?
Người đàn ông đứng tuổi im
lặng, khe khẽ tháo giầy, rồi vén
ống quần lên – Anh chỉ còn một
nửa bàn chân.
Cô soát vé liếc nhìn, bảo:
- Tôi cần xem chừng từ, tức là
quyển sổ có in mấy chữ “Giấy
chứng nhận tàn tật”, có đóng con
dấu bằng thép của Hội người tàn
tật!
Người đàn ông đứng tuổi có
khuôn mặt quả dưa đắng, giải
thích:
- Tôi không có hộ khẩu của địa
phương, người ta không cấp sổ
tàn tật cho tôi. Hơn nữa, tôi làm
việc trên công trường của tư
nhân. Sau khi xảy ra sự cố ông
chủ bỏ chạy, tôi cũng không có
tiền đến bệnh viện giám định…
Trưởng tàu nghe tin, đến hỏi tình
hình.
Người đàn ông đứng tuổi một lần
nữa trình bày với trưởng tàu,
mình là người tàn tật, đã mua
một chiếc vé có giá trị bằng vé
của người tàn tật …
Trưởng tàu cũng hỏi:
- Giấy chứng nhận tàn tật của
anh đâu?
Người đàn ông đứng tuổi trả lời
anh không có giấy chứng nhận
tàn tật, sau đó anh cho Trưởng
tàu xem nửa bàn chân của mình.
Trưởng tàu ngay đến nhìn cũng
không thèm nhìn, cứ nhất quyết
nói:
- Chúng tôi chỉ xem giấy chứng
nhận, không xem người. Có giấy
chứng nhận tàn tật chính là
người tàn tật, có giấy chứng
nhận tàn tật mới được hưởng
chế độ ưu đãi vé người tàn tật.
Anh mau mau mua vé bổ sung.
Người đứng tuổi bỗng thẫn thờ.
Anh lục khắp lượt các túi trên
người và hành lý, chỉ có bốn
đồng, hoàn toàn không đủ mua vé
bổ sung. Anh nhăn nhó và nói với
trưởng tàu như khóc:
- Sau khi bàn chân tôi bị máy cán
đứt một nửa, không bao giờ còn
đi làm được nữa. Không có tiền,
ngay đến về quê cũng không về
nổi. Nửa vé này cũng do bà con
đồng hương góp mỗi người một ít
để mua giùm, xin ông mở lượng
hải hà, giơ cao đánh khẽ, nương
bàn tay cao quý, tha cho tôi.
Trưởng tàu nói kiên quyết:
- Không được.
Thừa dịp, cô soát vé nói với
Trưởng tàu:
- Bắt anh ta lên đầu tàu xúc
than, coi như làm lao động nghĩa
vụ.
Nghĩ một lát, trưởng tàu đồng
ý:
- Cũng được.
Một đồng chí lão thành ngồi đối
diện với người đàn ông đứng tuổi
tỏ ra chướng tai gai mắt, đứng
phắt lên nhìn chằm chằm vào mắt
vị trưởng tàu, hỏi:
- Anh có phải đàn ông không?
Vị trưởng tàu không hiểu, hỏi lại:
- Chuyện này có liên quan gì đến
tôi có là đàn ông hay không?
- Anh hãy trả lời tôi, anh có phải
đàn ông hay không?
- Đương nhiên tôi là đàn ông!
- Anh dùng cái gì để chứng minh
anh là đàn ông? Anh đưa giấy
chứng nhận đàn ông của mình cho
mọi người xem xem?
Mọi người chung quanh cười rộ
lên.
Thừ người ra một lát, vị truởng
tàu nói:
- Một người đàn ông to lớn như
tôi đang đứng đây, lẽ nào lại là
đàn ông giả?
Đồng chí lão thành lắc lắc đầu,
nói:
- Tôi cũng giống anh chị, chỉ xem
chứng từ, không xem người, có
giấy chứng nhận đàn ông sẽ là
đàn ông, không có giấy chứng
nhận đàn ông không phải đàn ông.
Vị trưởng tàu tịt ngóp, ngay một
lúc không biết ứng phó ra sao.
Cô soát vé đứng ra giải vây cho
Trưởng tàu. Cô nói với đồng chí
lão thành:
- Tôi không phải đàn ông, có
chuyện gì ông cứ nói với tôi.
Đồng chí lão thành chỉ vào mặt
chị ta, nói thẳng thừng:
- Cô hoàn toàn không phải người!
- Cô soát vé bỗng nổi cơn tam
bành, nói the thé:
- Ông ăn nói sạch sẽ một chút.
Tôi không là người thì là gì?
Đồng chí lão thành vẫn bình tĩnh,
cười ranh mãnh, ông nói:
Cô là người ư? Cô đưa giấy
chứng nhận “người” của cô ra
xem nào…
Mọi hành khách chung quanh lại
cười ầm lên một lần nữa.
Chỉ có một người không cười. Đó
là người đàn ông trung niên bị
cụt chân. Anh cứ nhìn trân trân
vào mọi thứ trước mặt. Không
biết tự bao giờ, mắt anh đẫm lệ,
không rõ anh tủi thân, xúc động,
hay thù hận.
Nguyễn Công Hoan dịch — với
Tuấn Nghĩa