Kienviet.net – Diébédo Francis Kéré- Kiến trúc sư đến từ Burkina Faso, người chiến thắng của giải thưởng kiến trúc BSI Swiss.Ông là một trong những Kiến trúc sư tiêu biểu làm nên bộ mặt của  kiến trúc Châu Phi đương đại. Trong kiến trúc của ông, tri thức khoa học, công nghệ và truyền thống địa phương được hòa quyện hoàn hảo. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về ông với những chia sẻ về nghề nghiệp, quan điểm của ông trong kiến trúc trước bối cảnh còn nhiều khó khăn của Châu Phi.

 Nhân sự kiện diễn ra hai năm một lần “ Gặp gỡ kiến trúc” chương trình mà hướng sự chứ ý tới mối tương quan giữa kiến trúc và tự nhiên. Tôi muốn hỏi ông về các mà kiến trúc được thể nghiệm ở những ngôi làng Châu Phi và cách để tham gia xây dưng chúng ?

  Với truyền thống Châu Phi, kiến trúc là hiện thực xã hội. Bất cứ ai cần xây nhà , việc đầu tiên là phải có đơn xin với làng, thông thường, cần giấy cấp phép xây dựng tại một lô đất cụ thể.. Đầu tiên, điều này quan trọng  để vạch nên ranh giới rõ ràng rằng không cần phải trả tiền mua đất trong làng và có thể xây dựng một ngôi nhà với mảnh vường nhỏ trồng thực phẩm xung quanh. Đây được xem là điều cần thiết để đảm bảo tính minh bạch.Thứ hai, nếu bạn xây một ngôi nhà, bạn không thể làm nó một mình. Đó là công việc liên quan đến cộng đồng làng : mọi người phải tham gia.

Thông thường chúng tôi dùng đất sét : Phụ nữ quan tâm tới lượng nước, trong khi đần ông nhào trộn chúng, lũ trẻ cũng có thể giúp đỡ theo cách riêng. Mọi người đều tham gia vào quá trình xây dựng.  Những người có thể xây dựng những bức tường thẳng sẽ là thợ nề, thợ xây chính, những người khác giúp đỡ họ. Những người không thể tham gia xây dựng cho lời khuyên. Người già có thể đưa ra những cảnh báo như : “Cẩn thận mưa…chú ý tới gió…định hướng làm theo cách này hay cách khác…”

Bạn có thể hoàn toàn tin rằng đó là kế hoạch xây dựng đã có quy trình sẵn. Quá trình xây dựng cứ như vậy diễn ra. Kiến trúc thì được định nghĩa thông qua quá trình xây dựng.

Mức độ quan trong của kiến thức truyền miệng trong kiến trúc truyền thống ?

Truyền miệng là kiến thức từ thực tế. Người già có thể giúp bởi họ là người lưu giữ bộ sưu tập những ký ức về cách xây dựng..tính đến yêu tố khí hậu, mưa, gió…công trình ngày nay đã khác nhưng phương pháp thì luôn giống nhau.

Trong trải nghiệm với ngôi trường tại Gando, ngôi làng ở Burkina Faso là nơi mà ông sinh ra và có gia đình ông sinh sống, ông đã làm cách nào để dung hòa được yếu tố truyền thống và hiện đại ?

Tìm kiếm và tận dụng những thứ đã sử dụng. Tôi quan tâm đến việc làm thế nào để bắt đầu việc xây dựng và làm thế nào để làm việc cùng nhau : Đó là những gì tôi muốn nói về không gian công cộng

Thông thường, tại làng, không gian công cộng là một không gian mở. Mọi người tụ tập dưới những tán cây lớn và nói chuyện. Tuy nhiên, xã hội hiện đại mở đường cho lối tư suy mới, hệ thống giáo dục mới.., cần không gian mới. Chúng tôi bắt đầu với việc xây dựng những ngôi trường và thay đổi quan điểm.

Như thường lệ, khi chính phủ quyết định xây dựng trường học, các đơn vị xây dựng bên ngoài được gọi tới ngôi làng để bắt đầu với các hệ thống bằng xi măng đã được chuẩn hóa . Tất nhiên, làng cung cấp đất để xây dựng.

Thay vào đó, tôi cố gắng tận dụng lợi thế của cách thức mà mọi người vẫn làm việc bấy lâu. Tôi tin vào sự hiện hữu và giá trị của kinh nghiệm truyền thống, của những bộ nhớ tập thể đã bắt rẽ bấy lâu. Bằng cách ấy, họ đã xây dựng những ngôi nhà, mỗi  người  đều tham gia đóng góp  để triển khai dự án. Phần của tôi chỉ là về vấn đề công nghệ.

Tất nhiên tôi có kế hoạch , nhưng suốt quá trình xây dựng, tòa nhà thay đổi, hình dạng của nó thay đổi phụ thuộc vào nhiều yếu tố : sự sẵn có của vật liệu, có bao nhiêu người, giá cả của vât liệu “hiện đại”, ví dụ như: thép. Mọi thứ thay đổi nên chúng tôi phải linh động để đảm bảo tính phù hợp. Trước khi bắt đầu, chúng tôi không hề biết đến chi tiết cuối cung;  các  chi tiết được xác định dần khi tòa nhà có hình dạng. Như trong các toàn nhà truyền thống, xây dựng là một quy trình.

Bằng cách nào ông nghĩ rằng việc kết hợp kỹ thuật xây dựng truyền thống và kiến trúc đương đại là khả dụng ?

Đây là một câu hỏi quan trọng; Tôi muốn đi vào trọng tâm. Kiến trúc truyền thống thì thích ứng với điều kiện khí hậu; điển hình là những ngôi nhà nhỏ mà mọi người có thể sử dụng và bảo trì nó với nhiều hình thức. Tôi muốn nói về việc họ có thể bảo trì nó sau mỗi mùa mưa, mọi người có thể tự khắc phục, sửa chữa ngôi nhà của mình. Nhưng khi bạn bắt đầu xây dựng “lớn”, điều này trở thành vấn đề.

Điều mà tôi đề xuất làm để đảm bảo rằng tuổi thọ của tòa nhà sẽ lâu hơn trên cơ sở xây dựng truyền thống, ví dụ, biến đổi đất sét , thử nghiệm các hợp chất mới trộn xi măng, tìm ra giải pháp kết cấu phù hợp nhất, sử dụng gạch đá ong hoặc đất sét cho các bức tường. Vật liệu cho những giải pháp này đều sẵn có. Chúng tôi có đất để làm gạch, chúng tôi chỉ phải đào. Nguồn lực dồi dào nhất là nhân lực. Có rất nhiều người Châu Phi di cư để tìm kiếm công việc; chúng tôi chỉ phải giữ họ ở nhà và dạy họ cách làm, dạy họ cách sử dụng vật liệu địa phương, cùng với các hệ thống truyền thống nhưng tích hợp công nghệ.

Tôi nghĩ rằng tạo ra giá trị từ kỹ thuật xây dựng truyền thống và các mà chúng ta có thể gắn kết truyền thống và hiện đại. Một mặt là truyền thống, mặt khác là kỹ thuật. Thường thì kỹ thuật không phải lúc nào cũng sẵn có vì, để học nó, bạn càn tiếp cận giáo dục ở trình độ cao hơn. Và giáo dục thì thường ở Châu Âu. Đây chỉ là một thực tế. Đó là những điều mà tôi trải nghiệm. Tôi học ở Đức. Bây giờ, tôi cố gắng làm việc như một cây cầu nối. Tôi về nhà và với người dân ở đây, cùng nhau chúng tôi có gắng hiểu cách kết hợp vông nghệ mới với kiến thức về truyền thống và vật liệu địa phương, có tính đến yếu tố khí hậu và vấn đề về kinh tế. Chúng tôi không giàu có về tiền bạc, nhưng chúng tôi dồi dào về nguồn lực và khao khát kiến thức.

Ông có thể chia sẻ đôi điều về “Trung tâm phụ nữ” tại Gando?

Phụ nữ là phần quan trọng trong công việc của tôi. Họ đã làm rất nhiều cho tôi và vẫn tiếp tục hỗ  trợ tôi. Dự án là trung tâm dành riêng cho phụ nữ tại ngôi làng của tôi : đó là một giấc mơ, nhưng cũng là điều cần thiết. Chúng ta cần ghi nhớ rằng hầu hết phụ nữ ở tuổi 15 không biết chữ. Khi đôi được hỏi về việc xây dựng “Trung tâm phụ nữ”, tôi nghĩ về một nơi mà phụ nữ có thể học cách để cải thiện tình trạng của mình, nơi họ có thể học cách độc lập về kinh tế, thâm chí từ việc phát triển các dự án mang tầm vi mô. Đây cũng là nơi mà học có thể học viết, học tính toán, đồng thời tìm hiểu về những công nghệ đơn giản giống như nấu ăn sử dụng ít củi hơn để bảo vệ môi trường, hoặc hỏi địa chỉ liên quan đến vệ sinh và chăm sóc sức khỏe, được đào tạo về dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe.Cùng với các chức năng giảng dạy là các chức năng: lưu trữ sản phẩm thu hoạch, công cụ và dụng cụ.

Trong suốt năm học vừa qua, tôi đã ở trường Kiến trúc ở Venice. Tôi đã bắt đầu dự án này với những sinh viên của mình cùng với sự giúp đỡ của Esther Giani. Những sinh viên tham gia cống hiến với niềm đam mê tuyệt vời và cùng nhau tạo nên một mô hình mà tôi cảm thấy rất hài lòng.

Những phụ nữ hỏi về cách làm thế nào để có cuộc sống tốt hơn. Đó là những điều họ muốn và chúng tôi sẽ xây dựng trung tâm này với sự giúp đỡ của phụ nữ địa phương. Từng bước một, chúng tôi có thể làm được. Đồng thời, chúng tôi vấn tìm kiếm những nguồn quỹ, mà tôi hy vọng có thể tìm thấy để biến giấc mơ này thành hiện thực. Phụ nữ vấn tiếp tục chịu đựng những gánh nặng của nghèo đói. Nếu như đàn ông có thể đi đâu đó để tìm việc trong điều kiện kinh tế xấu đi, thì phụ nữ vẫn ở lại ngôi làng với lũ trẻ. Chúng tôi phải bắt đầu với chúng. Tôi chắc rằng không có phụ nữ, sẽ không có tương lai ở Châu Phi này.

Xem ảnh về dự án Trung tâm phụ nữ :

Mỹ Hạnh – Kienviet.net

(Dịch từ Domusweb)