+ Vai trò quyết định của vật chất đối với ý thức. 
- Vật chất ( đ­ợc hiểu, đó là cơ sở vật chất, điều kiện vật chất, quy luật khách quan) là những tiền đề, cơ sở, nguồn gốc cho sự ra đời, tồn tại và phát triển của ý thức. 
- Điều kiện vật chất nh­ thế nào thì ý thức nh­ thế đó. 
- Vật chất quyết điịnh sự ra đời của ý thức, cả về nội dung, bản chất và khuynh h­ớng vận động, phát triển của ý thức, vì vật chất là có tr­ớc, ý thức là có sau và ý thức chỉ là sự phản ánh của vật chất. 
- Vật chất thay đổi thì ý thức cũng thay đổi, vật chất phát triển đến đâu thì ý thức hình thành, phát triển đến đấy. Vì ý thức là sự phản ánh thế giới vật chất vào não ng­ời, là hình ảnh của thế giới khách quan, vật chất là nguồn gốc của ý thức, quyết định nội dung của ý thức. 
- Vật chất quyết định nội dung, bản chất, khuynh h­ớng vận động của ý thức, vật chất cũng là điều kiện miên tả để thực hiện hoá ý thức, t­ t­ởng trong đời sống thực tiễn 
VD: + So sánh cuộc sống giữa gia đình đông con và gia đình ít con 
+ So sánh cuộc sống ng­ời dân ở đồng bằng và cao nguyên. 
* Ý thức tác động trở lại vật chất. 
- Ý thức do vật chất quyết định nh­ng nó không phụ thuộc hoàn toàn vào vật chất mà có thể tác động trở lại vật chất, góp phần cải biến thế giới khách quan thông qua hoạt động thực tiễn của con ng­ời. 
- Ý thức phản ánh đúng hiện thực khách quan có tác dụng thúc đẩy hoạt động thực tiễn của con ng­ời trong quá trình cải tạo thế giới vật chất. 
- Ý thức phản ánh không đúng hiện thực khách quan, có tác dụng thúc đẩy hoạt động thực tiễn của con ng­ời trong quá trình cải tạo thế giới vật chất 
Ý thức dù thúc đẩy hay kìm hãn hoạt động thực tiễn của con ng­ời nh­ng sự tác động của ý thức không phải thông qua hoạt động thực tiễn của con ng­ời… 
- Tuy có vai trò rất quan trọng trong hoạt động thực tiễn của con ng­ời nh­ng vai trò ấy bao giờ cũng phải có đủ những điều kiện vật chất cho phép. Suy cho cùng vật chất vẫn quyết định ý thức. 


* Ý nghĩa ph­ơng pháp luận của mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức. 

- Từ nguyên lý vật chất quyết định ý thức, tất yếu đòi hỏi trong hoạt động nhận thức thực tiễn phải luôn luôn tôn trọng hiện thực khách quan, quy luật khách quan. Nghĩa là phải xuất phát từ điều kiện, kinh tế, chính trị xã hội nhất định mà đề ra đ­ờng lối chủ tr­ơng chính sách đúng đắn, phù hợp, thúc đẩy lịch sử tiến lên. 
- Chủ quan duy ý chí, nôn nóng, vội vàng, tất yếu dẫn đến sai lầm trong hoạt động nhận thức và thất bại trong hoạt động thực tiễn. 
- Chính vì thế c­ơng lĩnh của Đảng có viết: “mọi đ­ờng lối chủ tr­ơng của Đảng phải xuất phát từ thực tế, tôn trọng quy luật khách quan”. 
Trong sinh hoạt hàng ngày của con ng­ời tr­ớc hết phải chú ý đến đời sống vật chất ăn, ở, mặc, đi lại rồi mới chú ý đến các lĩnh vực khác. Nh­ng nếu tuyệt đối hoá yếu tố vật chất sẽ rơi vào quan điểm duy vật tầm th­ờng. 
- Từ nguyên lý ý thức tác động trở lại vật chất, đòi hỏi phải luôn luôn chú ý phát huy đầy đủ tính năng động, chủ quan, sự sáng tạo của con ng­ời trong việc nhận thức thế giới, cải tạo thế giới. 
Muốn vậy phải không ngừng bồi d­ỡng nâng cao trình độ, t­ t­ởng văn hoá, khoa học kỹ thuật cho quảng đại quần chúng nhân dân lòng yêu n­ớc ý chí quật c­ờng, phát huy tài chí của Việt Nam, quyết tâm đ­a n­ớc nhà ra khỏi tình trạng nghèo nàn, lạc hậu. Nh­ng nếu tuyệt đối hoá vai trò của ý thức sẽ rơi vào chủ nghĩa duy tâm.

Nguồn:vn.answers.yahoo.com