Thông điệp là tăng trưởng có chất lượng
Chia sẻ với báo chí trước thềm hội thảo, PGS. TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đã giải thích cặn kẽ lý do của Hội thảo cũng như chủ đề được lựa chọn. Theo ông, cái tên dù nghe “rất hiền” nhưng đã phản ánh được thực trạng của nền kinh tế hiện tại.
Theo đó, trong 10 tháng vừa qua, tăng trưởng kinh tế được xem là có điểm kỳ dị. Quý I đạt rất thấp còn quý II, quý III nhảy vọt lên cao, hầu như gấp 1,5 lần gây nên sự nghi ngờ. Cụ thể, không ít ý kiến cho rằng đây là ý chí của Chính phủ, quyết tâm đạt bằng được chứ còn từ lịch sử kinh nghiệm cho thấy từ 5,1% ở quý I lên đến 6,7% là hầu như không thể, nhất là trong điều kiện hiện tại của Việt Nam.
“Nghi ngờ là đúng”, TS. Trần Đình Thiên cho biết. Cũng bởi giải ngân đầu tư công đang rất kém (trái phiếu Chính phủ khoảng 9%, đầu tư công 50%) và thời gian đang rất gần kề về cuối, nếu có giải ngân được thì tăng trưởng cũng sẽ trượt qua năm khác. Hay những ngành chủ lực xưa nay là động lực cho tăng trưởng như khai thác dầu mỏ, khoáng chất,… cũng đang giảm rất mạnh, trong khi đó, khu vực nội địa, DNNN nhiều chuyện lình xình thì “hỏi đâu ra tăng trưởng ghê gớm như vậy”.
Tại hội thảo lần này, các chuyên gia sẻ cùng nhau giải thích điểm kỳ lạ này, dù chỉ là một phần, bởi đây chưa phải là trọng tâm. Trọng tâm chính là nằm ở cách bấy lâu nay chúng ta đặt vấn đề về tăng trưởng: chỉ bàn về số lượng là không bàn nhiều về chất lượng.
Tư duy này là ngắn hạn, theo ông Thiên. Do đó, ông bày tỏ mong muốn sẽ phần nào thay đổi được tư duy về câu chuyện này, thay lượng bằng chất, làm sao để tập trung về phía chất lượng, cơ cấu, thể chế thì động lực tăng trưởng mới có ý nghĩa. Đấy cũng là cách để giải quyết được những câu chuyện có thể xem là kỳ lạ như vừa nêu.
Nói thêm, ông cho biết rằng việc dịch chuyển cơ cấu, tăng chất lượng giải ngân đầu tư công trong ngắn hạn có thể không làm cho con số về tăng trưởng đẹp được nhưng trong dài hạn thì rất tốt. Do đó, cần nhìn thẳng vào những điểm nghẽn để xử lý.
Ông Thiên cho biết những động lực tăng trưởng đã xuất hiện trong năm 2017, dù có thể chưa liên quan gì đến số lượng. “Phải nói rằng những tuyên bố Chính phủ kiến tạo, hành động đã tạo ra niềm tin, cảm hứng rất lớn cho cộng đồng doanh nghiệp nhưng để tạo một cái gì đó, thành hình ngay thì chưa thể. Muốn thay đổi phải dịch chuyển cơ cấu của nền kinh tế mà cái này thì một năm chưa giải quyết ngay được”, ông nói.
Bởi vậy, ông Thiên bày tỏ muốn năm nay trở thành năm bản lề, tạo cơ hội cho 3 năm sau. “Thông điệp của anh Nguyễn Đình Cung (Viện trưởng CIEM) và tôi hay nói là phải tái cơ cấu nghiêm chỉnh”, ông nói cho dù đây là chuyện đã được nói đi, nói lại rất nhiều lần.
Đối diện với kinh tế mới thì như thế nào?
Vấn đề thứ hai được ông Thiên đề cập đến là tháo gỡ xong có phát triển được không?
Ông Thiên nói: Jack Ma sang Việt Nam mang theo một tín hiệu báo động, có thể dẹp bỏ rất nhiều thứ của Việt Nam. Jack Ma chỉ là một đại diện cho làn sóng công nghệ mới. Chỉ là không phải Việt Nam làm thì Jack Ma sẽ làm.
Câu chuyện ở đây được ông đặt ra là Việt Nam đang bàn động lực cho một nền kinh tế đang bị trì trệ nhưng trên nguyên lý cũ, còn đối với nền kinh tế mới đang vào thì như thế nào?
Robot, công nghệ in 3D, kinh tế chia sẻ, hệ thống thanh toán điện tử… với khả năng biến đổi hoàn toàn cuộc chơi đang đặt ra hàng loạt câu hỏi, vấn đề cần phải giải quyết. “Vậy động lực nào để ta tiếp nhận”, ông Thiên cho hay.
“Chủ thể của chúng ta là gì? Doanh nghiệp Việt Nam có chân dung như thế thì phải làm như thế nào? Khởi nghiệp thì toàn cái li ti, chủ yếu là sáng kiến lập nghiệp nhiều hơn khởi nghiệp thì như nào?”…
Cuối cùng là những giải pháp. Ông nói: “Ta bí đến mức phải thay cả hệ thống”. Bởi như ông nhìn nhận, 5 – 7 năm nay tái cơ cấu được rất ít, khiến cho quá trình chuyển đổi kinh tế rất chậm chạp. Do vậy, cần phải có tinh thần, thái độ cũng như cách tiếp cận hoàn toàn khác đối với vấn đề này.
“Nhiều vấn đề được bàn luận tại Hội thảo sắp tới nghe thì không mới nhưng cực kỳ có ý nghĩa, nhất là tại thời điểm này, khi Quốc hội đang bàn luận những quyết sách quan trọng của đất nước”, TS. Trần Đình Thiên nhấn mạnh.
Theo Đức Minh
Trí thức trẻ