Architecture Is a Team Sport
So why do they award the Pritzker Prize to just one person?
By Witold Rybczynski
KienViet dịch

Một quan điểm thú vị về giải Pritzker của Giáo sư Witold Rybczynski nhân dịp giải thưởng này được trao tặng cho Jean Nouvel năm nay:

Kiến trúc là một môn thể thao đồng đội
vậy tại sao họ lại chỉ trao giải thưởng Pritzker cho một người?

Giải thưởng Pritzker, năm nay được trao cho kiến trúc sư người Pháp Jean Nouvel, thường được đề cập đến như là giải Nobel về kiến trúc. Nó là một sự tương đồng không chính xác. Giải Nobel dù là về văn học, hóa học hay vật lý học đều được trao cho cá nhân với những tác phẩm của cá nhân, Những tòa nhà là kết quả của tập thể. Đôi khi những giải Nobel được trao cho một nhóm nhỏ các nhà khoa học và những nhà nghiên cứu cùng các trợ lý, nhưng họ không phải là 140 người như số lượng người trong xưởng Jean Nouvel -mà trụ sở chính đặt ở Paris nhưng nó vẫn giữ những văn phòng công trường ở Luân đôn, Madrid, Barcelona, Rome va Minneapolis. Nói như vậy không phải là để lấy đi cái gì của Nouvel, một kiến trúc sư giàu trí tưởng tượng nhưng đôi khi độc đoán. Ông đã giành được uy tín trong việc lắp ráp và dẫn dắt những nhóm tài năng những người xây dựng những thiết kế của ông. Nhưng họ là một nhóm. Một trong những đặc điểm nổi bật của tháp Abgar dạng hình cầu ở Barcelona, được thiết kế cùng sự hợp tác với công ty b270 Arquitectos, là tấm kính ngoại thất lung linh của nó. Tấm kính này được lắp ghép bởi công ty Permasteelisa của Italia, một trong những nhà sản xuất tường kính hàng đầu trên thế giới, chịu trách nhiệm về một số bức tường nổi bật nhất tại thời điểm hiện tại-gồm có bức tường của phòng hòa nhạc Walt Disney của Frank Gehry ở Los Angeles, tòa nhà Hearst của Norman Foster ở New York, và đường bao BMW của Coop Himmelblau ở Munich.

Giải thưởng Pritzker đã khởi xướng ra sáng kiến rằng những tòa nhà xuất phát từ trí tưởng tượng của một kiến trúc sư riêng lẻ- một nhà xây dựng bậc thầy. Điều này không đúng ở thời Trung cổ khi mà có những nhà xây dựng bậc thầy thật sự, và ngày nay nó vẫn không đúng. Kiến trúc sư hiện đại làm việc với sự đánh giá điểm số của những chuyên gia, đầu tiên và trước hết là những kỹ sư xây dựng, mà không có họ thì hầu hết những kiến trúc sư ngày nay sẽ có thể biến mất. Những nhóm tư vấn viên chịu trách nhiệm về mọi việc từ âm thanh và ánh sáng đến sự bảo toàn năng lượng và sự an toàn. Những nhà chế tạo như Permasteelisa sản xuất- và ảnh hưởng thiết kế của những cấu kiện đúc sẵn chuyên dụng và những nhà thầu đặt tất cả những thứ này cùng với nhau.

Việc xây dựng trở nên quá phức tạp khi trách nhiệm về việc thiết kế và xây dựng không thống nhất giữa kiến trúc sư thiết kế và người gọi là kiến trúc sư tiến hành, người giám sát việc chuẩn bị những hồ sơ thi công và giám sát quá trình xây dựng. Tính chất quốc tế của những văn phòng kiến trúc tiếng tăm- xưởng Jean Nouvel hiện tại đang xây dựng 40 dự án ở 13 nước- có nghĩa là những công ty liên doanh địa phương như b720 Arquitectos sẽ đóng vai trò chủ đạo trong quá trình này. Đó thường là một cá nhân tại công trường đưa ra những quyết định thiết kế có tính quyết định đem đến tính chất hỗn độn và không dự đoán được của xây dựng.

Yếu tố cốt yếu trong thành công của một tòa nhà là khách hàng, không chỉ vì họ trả tiền cho nó- mặc dù điều đó không có nghĩa là sự đóng góp vì chi phí xây dựng nổi tiếng là khó ước tính. Người ta thường nói rằng những tòa nhà tốt đòi hỏi khách hàng tốt và những tòa nhà tuyệt vời nhất thiết cần có những khách hàng tuyệt vời- người sẽ hỗ trợ cho kiến trúc sư cũng như sẽ thử thách họ. Chắn chắn không phải ngẫu nhiên mà trong cuốn Kiến trúc vô nghĩa (Architecture of the Absurd) John Siber lại chỉ ra rằng tòa nhà trụ sở IAC của Gehry ở New York, được thiết kế cho Barry Diller, là công trình tốt nhất mà kiến trúc sư này thực hiện trong những năm qua.

Thực tế rằng kiến trúc là một môn thể thao đồng đội là điều làm cho những tòa nhà trở nên lý thú như vậy.Nghệ thuật chủ yếu thường là sự phản chiếu của cảm giác riêng, nhưng kiến trúc kể cho chúng ta điều gì đó về xã hội đã tạo ra nó, công nghệ, giá trị và thị hiếu. Với ý thức đó, việc xây dựng những tòa nhà giống như là sản xuất những bộ phim hơn là sáng tạo ra một tác phẩm nghệ thuật cá nhân. Giải thưởng viện hàn lâm (Oscars) đã nhận ra rằng lý thuyết sáng tạo (auteur)trong việc sản xuất phim có rất ít liên quan đến việc sản xuất phim cơ bản, đó là lý do tại sao giải Oscars được trao cho tất cả các mặt sau- chỉ đạo nghệ thuật, hòa âm, hóa trang- và tại sao giải hình ảnh tốt nhất lại được trao cho nhà sản xuất, chứ không phải là giám đốc, biên kịch hay diễn viên. Có thể giải Pritzker nên được trao cho “Tòa nhà tốt nhất”. Giải này sẽ có thể rơi vào tay kiến trúc sư, kỹ sư, người xây dựng và cả khách hàng nữa.

Nguồn : ashui.com