Một loại vật liệu có giá thành cao gấp rưỡi bình thường nhưng vòng đời lại tăng gấp hai thì đương nhiên nó sẽ rẻ hơn. Cần nhớ rằng, xu hướng sử dụng vật liệu hướng tới tính bền vững trong giá trị tổng thể công trình theo vòng đời chính là điều mà chúng ta cần hướng đến, đừng để cái trước mắt làm mờ đi những lợi ích lâu dài.

 

Giá trị cần đánh giá theo vòng đời

 

Công nghệ cao, vật liệu mới thường đi đôi với giá thành đầu tư ban đầu cao. Rất nhiều người vẫn quan niệm như vậy. Tuy nhiên, cần phải nhận định vấn đề trên tổng thể và giá trị kinh tế, xã hội theo tuổi thọ công trình. Giá trị xây thô một mét vuông chỉ là cách tính để ước chừng trước mắt, tức thời. Từ những năm 90, thế giới tính giá thành theo kiểu đầu – cuối. Sau đó, người ta thấy cách tính đầu – cuối cũng chưa thật chuẩn nên đã chuyển sang cách tính giá trị theo vòng đời của sản phẩm. Một loại vật liệu có giá thành cao gấp rưỡi bình thường, nhưng vòng đời lại tăng gấp hai thì đương nhiên nó sẽ rẻ hơn. Ở đây, giá trị tính toán không chỉ đơn giản là giá thành vật liệu xây dựng mà còn về sửa chữa, bảo dưỡng, nâng cấp, thay thế và giải quyết tất cả phế liệu khi dỡ bỏ công trình… Đó phải là một bài toán tổng hợp. Trong phát triển bền vững phải tính theo ba yếu tố: Kinh tế, xã hội và môi trường. Với Việt Nam, phần lớn không tính hết những yếu tố này mà thường chỉ quan tâm tới giá thành xây dựng ban đầu. Có khi tưởng rằng sử dụng vật liệu xanh nhưng thực tế lại không hẳn xanh nếu vòng đời sử dụng ngắn, tạo ra nhiều phế liệu xây dựng, gây sức ép đến môi trường. Cũng cần những nghiên cứu và lưu ý cụ thể khi sử dụng những loại vật liệu đó hàng ngày có gây nên các tác động tiêu cực cho sức khỏe của con người hay không? Giá trị cuối cùng phải là phát triển bền vững.

Sử dụng vật liệu địa phương và phế thải

Vật liệu là yếu tố chiếm khoảng 70% giá thành công trình. Như vậy, nếu sử dụng hợp lý vật liệu sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tài nguyên thiên nhiên trong đó có các nguồn VLXD tự nhiên đang ngày càng cạn kiệt, việc khai thác quá mức phục vụ nhu cầu xây dựng của thị trường đã dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống. Xu hướng phát triển các loại vật liệu thay thế có ý nghĩa vô cùng lớn trong bối cảnh hiện nay, làm giảm tác động đến tài nguyên và môi trường sống, giảm giá thành của sản phẩm một cách tối đa đồng thời có tính năng, chất lượng sử dụng tương đương, thậm chí nhiều sản phẩm còn mang nhiều tính ưu việt hơn sản phẩm tự nhiên truyền thống. Đã có một số các công nghệ mới như vậy được sử dụng tại Việt Nam như công nghệ sản xuất gạch nhẹ, gạch không nung từ phế thải công nghiệp (tro bay nhiệt điện, xỉ than…) thay thế cho gạch nung truyền thống hay các loại gỗ nhân tạo sản xuất từ rơm rạ, trấu, vụn gỗ… để thay thế tốt cho các loại gỗ tự nhiên. Gỗ nhân tạo về nhiều điểm có tính năng tốt hơn một số loại gỗ tự nhiên phổ thông như ít cong vênh, chịu nước, chịu mài mòn trong khi độ cảm quan và tính năng sử dụng tương đương. Như vậy, phế thải nếu biết cách sử dụng sẽ tạo nên các loại vật liệu có chất lượng cao, tiết kiệm được tài nguyên, giải quyết vấn đề môi trường. Ở đây, một bài toán xuyên suốt như một vòng tròn khép kín và không có phế thải, không có vật liệu bỏ đi.