Đáp án và thang điểm 10 câu kiến thức:
Câu 1:
- Hệ Mặt Trời gồm 8 hành tinh - (1đ)
- Thứ tự các hành tinh:
+ Sao Thủy, Sao Kim, Trái Đất, Sao Hỏa, Sao Thổ, Sao Mộc, Sao Thiên Vương, Sao Hải Vương. ( kể tên được 4 hành tinh được 1 điểm – 8 hành tinh được 2 điểm ).
+ Kể đúng thứ tự được 1 điểm
- Có thêm hình ảnh ( với Email ), thêm ví dụ ( với bài viết tay) – (1đ)
Câu 2:
- Với câu “ Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa “:
+ Mau sao thì nắng: đêm nhìn thấy nhiều sao nghĩa là bầu trời ít mây, không mưa nên nhiều khả năng những ngày sau trời nắng (1đ)
+Vắng sao thì mưa: đêm nhìn thấy ít sao nghĩa là bầu trời nhiều mây hoặc sương mù, nhiều khả năng những ngày sau sẽ mưa (1đ)
- Với câu “ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, ngày tháng mười chưa cười đã tối “
+ Do trục Trái Đất nằm ngiêng khoảng 23,5 độ so với đường vuông góc với Mặt phẳng Hoàng đạo nên chúng ảnh hưởng đến thời gian chiếu sáng (lộ trình) và độ cao của mặt trời trên bầu trời (1đ).
+ Vào tháng 5 lộ trình của mặt trời trên bầu trời là dài nhất và cũng lên cao nhất trên bầu trời do đó ngày dài đêm ngắn(1đ).
+ Vào tháng 10 lộ trình của mặt trời trên bầu trời là ngắn nhất và cũng xuống thấp nhất trên bầu trời do đó ngày ngắn đêm dài(1đ).
Câu 3:
- Nguyệt thực là hiện tượng bóng của Trái Đất che mất ánh trăng. Khi đó Mặt Trời – Trái Đất – Mặt Trăng nằm trên cùng một đường thẳng theo đúng thứ tự (1đ).
- Nhật thực là hiện tượng Mặt Trăng che lấp ánh sáng của Mặt Trời tới Trái Đất. Khi đó Mặt Trời – Mặt Trăng – Trái Đất nằm trên cùng một đường thẳng theo đúng thứ tự (1đ).
- Nhật thực toàn phần xảy ra khi Mặt trăng che lấp hoàn toàn Mặt Trời (theo ánh nhìn từ Trái Đất) (1đ). Nhật thực hình khuyên xảy ra khi Mặt trăng không che lấp được hoàn toàn ánh Mặt Trời mà nằm gọn trong vòng sáng hình chiếc nhẫn của Mặt Trời (1đ). Vì khoảng cách của Mặt Trời tới Trái Đất và khoảng cách từ Mặt trăng tới Trái Đất (lúc xảy ra nhật thực) có hệ số xấp xỉ với đường kính của Mặt Trời so với Mặt Trăng nên khi chúng xấp xỉ nhau thì xảy ra nhật thực toàn phần còn khi chúng lệch nhau khá xa (tức khi Mặt Trăng xa Trái Đất hơn – do quỹ đạo Mặt Trăng quanh Trái Đất là hình elip) thì xảy ra nhật thực hình khuyên (1đ). - Nếu ai quan tâm hệ số này là 400 lần.
Câu 4:
- Ban đêm do ánh sáng của Mặt Trời bị Trái Đất che khuất nên chúng ta có thể nhìn được ánh sáng mờ nhạt từ các ngôi sao (1đ).
- Ban ngày ánh sáng chói chang của Mặt Trời đã che lấp ánh sáng của các ngôi sao nên chúng ta không thể thấy được (1đ)
- Cấu trúc của Mặt Trời gồm 4 phần (1đ): Vùng nhân Heli, Vùng cân bằng bức xạ, Vùng đối lưu, Khí quyển Mặt Trời (kể được 2 vùng được 1 điểm)
Câu 5:
Cấu tạo của một kính thiên văn khúc xạ đơn giản bao gồm:
- Vật kính là một thấu kính hội tụ có tiêu cự lớn (1đ)
- Thị kính là một thấu kính hội tụ có tiêu cự bé (1đ)
- Thân kính có dạng hình ống với 2 đầu gắn thị kính và vật kính (1đ)
- Chân đế để gắn thân kính giúp cố định khi quan sát(1đ)
- Có thêm hình minh họa hoặc giải thích (1đ)
Câu 6:
- 365 ngày là khoảng thời gian để Trái Đất di chuyển một vòng quanh Mặt Trời. Thường gọi là một năm Dương lịch (1đ).
- Do Trái Đất quay hoàn chỉnh quanh Mặt Trời không phải 365 ngày mà là 365 ngày 6 giờ nên cứ 4 năm một lần để tránh cho lịch của chúng ta bị lệch từ năm này qua năm khác người ta lại thêm một ngày vào tháng 2 và thế là chúng ta có 366 ngày gọi là năm nhuận. (1đ). Nhưng khi thêm 1 ngày vào ngày 29 thì lại thừa mất 38 phút nên nếu năm nhuận trùng với ngày cuối thế kỉ (1500, 1600,…)thì người ta không thêm vào nhưng họ vẫn thêm vào nếu ngày đó là cuối thiên niên kỷ(1000, 2000,…). (1đ)
- Sự khác biệt cơ bản giữa Dương lịch và Âm lịch là Dương lịch dựa trên sự chuyển động của Trái Đất và Mặt Trời (1đ) còn Âm lịch dựa trên sự chuyển động của Mặt Trăng và Trái Đất (1đ).
Câu 7:
- Vận tốc lớn nhất trong vũ trụ là vận tốc ánh sáng trong chân không (1đ).
- Nó có giá trị khoảng 300.000 km/s (299.792,458 km/s) (2đ).
- Một ngôi sao cách chúng ta 1000 năm ánh sáng có nghĩa là ánh sáng từ ngôi sao đó phải đi mất 1000 năm mới tới chúng ta. (2đ).
Câu 8:
- Chúng ta đứng được trên mặt đất do khối lượng khổng lồ của Trái Đất đã hút khối lượng nhỏ bé của chúng ta (do lực hấp dẫn) (2đ)
- Nếu đứng trên Mặt Trăng thì điều này vẫn xảy ra (1đ) nhưng do lực hấp dẫn của Mặt Trăng yếu chỉ bằng 1/6 Trái Đất (1đ) nên khi đứng trên đó khối lượng của chúng ta sẽ giảm đi 6 lần. (1đ)
Câu 9:
- Kính Thiên Văn Hubble có thể chụp được những bức ảnh từ vũ trụ rõ nét hơn so với những kính Thiên Văn khác cùng kích thước thậm chí là lớn hơn do Kính Thiên văn Hubble nằm trên quỹ đạo vượt khỏi bầu khí quyển của Trái Đất (1đ). Việc nằm ngoài không gian đã giúp hạn chế việc ánh sáng từ khác ngôi sao đến Trái Đất bị nhòe (do lớp khí quyển dầy và khói bụi) so với các kính thiên văn cùng loại trên mặt đất (1đ).
- Một số thành tựu nổi bật của kính Thiên Văn Hubble (nêu được 1 thành tựu có thể coi là nổi bật được 1 điểm)
+ Chụp được những bức ảnh với độ tinh khiết ánh sáng cao (Thiên Hà, Tinh Vân, Hệ Sao,…)
+ Năm 2003 phát hiện ra hành tinh lùn Sedna là vật thể lớn nhất sau Diêm Vương tinh được tìm thấy.
+ Quan sát được diễn biến vụ va chạm của Sao chổi Shoemaker – Levy 9 và Mộc Tinh (1992-1994)
+ Năm 2001 phát hiện và xác định khí quyển hệ hành tinh quay quanh một ngôi sao đầu tiên ngoài Hệ Mặt Trời
+ Quan sát được những thiên hà đầu tiên sau “thời kỳ tối tăm” …
Câu 10:
• Aries – Dương Cưu hay Bạch Dương, tương ứng với chòm sao Bạch Dương, tức con cừu đực (từ ngày 21/3 --> 19/4). Hầu hết thời gian trong năm đều quan sát được nhưng tốt nhất là vào tháng 12.
• Taurus – Kim Ngưu, tương ứng với chòm sao Kim Ngưu, tức con bò đực (từ ngày 20/4 --> 20/5). Quan sát tốt vào tháng 1.
• Gemini – Song Tử (Song Nam), tương ứng với chòm sao Song Tử, tức hai cậu bé song sinh (từ ngày 21/5 --> 21/6). Quan sát tốt vào tháng 2.
• Cancer – Cự Giải hay Bắc Giải, tương ứng với chòm sao Cự Giải, tức con cua(từ ngày 22/6 --> 22/7). Quan sát tốt nhất trong tháng 4.
• Leo – Sư Tử, tương ứng với chòm sao Hải Sư, (từ ngày 23/7 --> 22/8). Quan sát tốt nhất vào khoảng tháng 4.
• Virgo – Xử Nữ (Thất Nữ), tương ứng với chòm sao Thất Nữ, (từ ngày 23/8 --> 22/9). Quan sát tốt n hất trong tháng 5.
• Libra – Thiên Bình hoặc Thiên Xứng, tương ứng với chòm sao Thiên Xứng, tức cái cân (từ ngày 23/9 --> 22/10). Quan sát tốt nhất trong tháng 6.
• Scorpio – Hổ Cáp hoặc Thần Nông, Thiên Hạt, tương ứng với chòm sao Thiên Hạt hay con bọ cạp, (từ ngày 23/10 --> 21/11). Quan sát tốt vào tháng 7 hàng năm.
• Sagittarius – Nhân Mã hoặc Xạ Thủ, tương ứng với chòm sao Nhân Mã, (từ ngày 22/11 --> 21/12). Chòm sao này quan sát tốt nhất vào tháng 8 hàng năm.
• Capricornus – Ma Kết hay Nam Dương, tương ứng với chòm sao Ma Kết, tức con dê có đuôi cá (từ ngày 22/12 --> 19/1). Quan sát tốt trong tháng 10.
• Aquarius – Bảo Bình, tương ứng với chòm sao Bảo Bình, tức người mang nước (20/1 --> 18/2). Quan sát tốt vào tháng 10.
• Picses – Song Ngư, tương ứng với chòm sao Song Ngư, hai con cá bơi ngược chiều (19/2 --> 20/3). Quan sát tốt vào tháng 11.
Các bạn nêu được tên cung Hoàng Đạo tương ứng với ngày sinh được 1 điểm, tương ứng với chòm sao được 1 điểm và quan sát tốt nhất vào thời gian nào được 3 điểm (cộng trừ 2 tháng vì thời điểm quan sát cũng dựa nhiều vào ý kiến chủ quan và địa điểm quan sát)
Trưởng ban Tổ chức
Nguyễn Văn Tân
(Đã kí)
//Trên đây chỉ là đáp án tóm tắt. Các bạn có thể viết dài tuy nhiên phải có đủ ý thì mới được điểm.