Những phong cách chiến đấu bằng tay không và có sử dụng vũ khí đã được thực hành một cách bí mật trong nhiều năm. Có ý kiến cho rằng phong cách củaTe đã chịu ảnh hưởng của nhiều phong cách chiến đấu của Trung Quốc khác nhau. Shuri - Te theo hình dáng bên ngoài, cách sử dụng có vẻ giống như “Mai Hoa Quyền”. Trong khi đó Naha - Te thì được kết hợp với những kỹ thuật trong Lão Giáo. TrongTomari - Te lại thấy xuất hiện một sự hòa trộn của hai phong cách chiến đấu Trung Quốc nói trên. Những mâu thuẫn này là nguyên nhân dẫn đến việc hình thành những trường phái Karate khác biệt của chúng ta ngày nay.

Sau sự kiện năm 1609, lệnh cấm người dân sử dụng vũ khí của Lãnh chúa Satsuma, mặc dù trong thời gian này lệnh cấm người dân Nhật Bản không được giao thương với nhiều quốc gia khác còn hiệu lực, người Okinawa vẫn được phép giao lưu buôn bán với người Trung Quốc. Tiếp đến khoảng giữa năm 1750, một người Trung Quốc tên là Kusanku (Kwang Shang Fu, Kung Hsiang Chun) đã được gửi đến Okinawa,ông là một đại sứ của triều đại nhà Thanh. Kusanku cư trú tại làng Kanemura, gần thành phố Naha được sáu năm. Trong thời gian ở tại đây, ông đã bắt đầu dạy võ Quyền Pháp (Chuan fa còn gọi là Kempo). Môn võ này đã hòa trộn với các nghệ thuật chiến đấu địa phương ở Okinawa, dần dần nó được biết với tên gọi làTode hoặc Quyền Trung Quốc. Vào năm 1800, Tode đã được đặt tên lại là Shuri - Te và Tomari - Te, lúc này được người Okinawa gọi là Shorin Ryu, trong khi đó Naha - Teđược gọi là Goju Ryuvà Uechi Ryu. Mặc dù Kusanku luôn được người dân Okinawa tin rằng ông là người có địa vị cao nhất và được tôn kính nhất, nhưng ông vẫn luôn cho rằng mình chỉ là một người bình thường như bao người khác. Sự giảng dạy Tode Sukugawa của Kusanku đã làm cho hai nền tảng căn bản của “Te” và “Quyền Trung Quốc” được phối hợp lại làm một về mặt nguyên lý. Những nguyên lý được phối hợp này chính là những nguyên lý căn bản hiện đại của Trường phái Shorin ngày nay. Bằng các bài quyền này, người luyện tập Karate có thể một mình luyện các tư thế và miếng võ tới mức thuần thục. Số lượng các bài quyền trong Karate lên đến bảy mươi bài, nhưng không phải trường phái Karatedo nào cũng luyện đủ. Một số lưu phái luyện các bài quyền (Kata) có cùng tên gọi, nhưng động tác bài đó lại ít nhiều khác nhau giữa các lưu phái, nhất là giữa các lưu phái ở Okinawa và các lưu phái ở Nhật Bản. Có nhiều bài Kata đã thất truyền và cũng có nhiều bài mới được sáng tác từ thời Minh Trị. Nhiều bài Kata có đến hai tên gọi do các cao thủ Karate đã sửa tên gọi ban đầu của bài Kata đó nhằm tạo thuận lợi cho việc phổ biến chúng như: Ananko (Ananku), Aoyagi, Chinte, Chinto (Gankaku), Hakutsura, Jion, Jiin, Jitte, Kururunfa, Kusanku (Kanku), Naihanchi (Tekki), Nisheishi (Nijushiho), Nipipo (Nipaipo), Passai (Bassai), Pechulin (Suparempei), Pinan (Heian), Rohai (Meikyo), Saifa, Sanchin, Sanseryu (Sanseru), Seipai, Seiunchin, Seisan (Hangetsu), Shisoochin, Sochin, Tensho, Unsu, Usheishi (Gojushiho), Wanduan (Wandoo), Wankuan, (Matsukaze), Wansu (Empi). Ngoài ra còn có những bài quyền riêng biệt như Taikyoku (Shotokan và Shotokai), Gekisai (Goju Ryu).
Ngày nay, Kata trở thành nội dung thi đấu trong một số phong trào thể thao. Sau đây là một số bài quyền do các bậc thầy tiền bối đã đóng góp cống hiến trong quá trình phát triển Karate hiện đại:

- Kusanku (KwangShang Fu): Ông đã dạy môn Tode Sakugawa và sáng tác quyền Kusanku.

- Sokon (Bushi) Matsumura: Sáng tác các bài quyền Passai và Chinto.

-Yasutsune (Ankoh) Itosu:Sáng tác các bài quyền Pinan, Naihanchi Nidan, Naihanchi Sandan, Passai Sho, Passai Dai, Kusanku Sho, Kusanku Dai.

- Chosin Chibana: Sáng tác quyền Gojushido.

- Shuguro Nakazato: Sáng tác quyền Shorin Ryu Shorikan.

Nguyên tắc chính trong việc hướng dẫn văn hóa đạo đức của Karatedo là không cho phép một người biết Karate gây thương tích hoặc tấn công đối phương trước, trừ phi bị dồn vào chỗ bế tắc. Vì vậy Gichin Funakoshi đã nói: “Trong Karate không có kỹ thuật tấn công”, chiều hướng giải quyết chính trong những trường hợp này vẫn chỉ là hóa giải và luôn luôn trong tư thế tự vệ. Karatedo không đơn thuần chỉ là những kỹ thuật đấm đá tay không mà nó bao gồm cả quá trình tu tập tinh thần song song với rèn luyện thể chất. Kỹ thuật song song với đạo đức đã được nung đúc trên nền tảng triết lý đạo Phật (Bukyo), Thần đạo (Shinto) và Võ đạo (Budo). Trong đó tâm thế đạo đức Phật giáo là yếu tố tinh thần, còn Thần đạo và Võ đạo là yếu tố hành vi ứng xử trong cuộc sống xã hội. Chữ Do của Karate - Do có nghĩa là Đạo - là con đường dẫn dắt chúng ta đến Chân - Thiện - Mỹ. Các võ sư Karate thường khuyên các đệ tử phải tu luyện sao cho có thể hợp nhất được tinh thần và thể chất thành một khối thống nhất, không thể tách rời nhau. Mô hình ứng xử lý tưởng theo các võ sư phải là: “Bắt ý thức phải lệ thuộc vào thể chất; còn thể chất phải tuân thủ sự chi phối của ý thức mình”. Một thành tố quan trọng của mô hình đó là phải tuân thủ những đức lệ mà mọi võ sinh phải rèn luyện thật dày công trong suốt cả cuộc đời hoặc trong từng chặng, mới hy vọng trở thành một người hiểu biết đúng đắn, rõ ràng về Không Thủ Đạo. Một Karateka chân chính phải rèn luyện cả hai mặt văn hóa và kỹ thuật song hành và phải có hứng thú cả hai. Chiêm nghiệm bản thân và cuộc sống qua một số câu danh ngôn của các Karateka tiền bối như:

“ - Chiến thắng vạn quân không bằng tự chiến thắng mình”

“- Khuất phục kẻ xấu bằng con đường hòa bình chính là mục đích của Karatedo”

“- Người học võ không chỉ rèn luyện thể chất và kỹ năng chiến đấu, mà phải hành đạo thông qua võ thuật, đó là Võ đạo”

“- Người biết dẹp bỏ tự ái thì trau dồi được nghệ thuật, người gặp ân oán biết hóa giải là người hiểu được Đạo”

“- Cái mà Karatedo muốn đạt tới chính là phép đối nhân, xử thế; kỹ thuật chiến đấu chỉ là phương tiện”

“- Không khắt khe, ta khó lòng sống sót. Không mềm mỏng, ta sẽ chẳng đáng sống ở đời”

“- Vết thương bằng gươm giáo có thể lên da non, nhưng vết thương tinh thần thì chẳng bao giờ lành sẹo”

“- Người biết lượng thứ không phải là người ngu ngốc, kẻ ngu ngốc thường là những kẻ chẳng hề biết tha thứ”

“- Làm giàu tri thức là làm giàu ứng xử, giúp người là giúp mình”

“- Không có trung tâm, không có giới hạn là có chân lý” 

“- Nếu sức mạnh mà không có công lý thì sức mạnh đó trở nên vô nghĩa”

“- Đạo đức, phẩm hạnh con người không chỉ là nền tảng của một cuộc sống có ý nghĩa mà còn là bản lề của sự thành công”

“- Giúp người nấu cơm thì được ăn, giúp người đánh nhau thì chảy máu”

“ - Cái mất không bao giờ mất hẳn, cái còn không hẳn mãi là còn”

“- Hạnh phúc là cho và sống vì người khác”

“- Tinh thần Võ đạo là sống quên mình. Diệt bỏ tự ngã, khổ luyện trong sinh tử, chắc chắn sẽ tịnh tiến, vì diệt bỏ tự ngã là tức là đang sống”

“- “Kẻ thù lớn nhất của mỗi đời người là chính mình”

Bạn tập Karatedo được một thời gian khá dài mới thẩm thấu được môn nghệ thuật này, nó luôn tạo hưng phấn kích thích sáng tạo với cảm giác bình yên và một niềm tin vào cuộc sống. Nó luôn hấp dẫn như bình minh tươi sáng và trong lành nên không làm bạn nản lòng khi tập luyện hàng vạn lần chỉ một động tác đơn giản. Trong Karate bạn phải không ngừng đẽo gọt, tinh luyện và sáng tạo nó mới trở thành vô chiêu thức. Người tập không một hệ thống mặc định nào mới được sự tự chủ, tự tại và có “Tâm vô uý, Trí vô ngại”. Bạn nên giữ tâm tĩnh lặng, thần trong sáng dù đó là một ngày bão tố hay một ngày bình yên và luôn tin rằng bao giờ cũng là bước đầu tiên mới có ánh sáng tương lai như người Nhật Bản nói: “Thiên lý bắt đầu là một bước chân”. Karate đã được người Nhật “Đạo hoá” như một loại hình nghệ thuật trong nền văn hoá Viễn Đông. Đó là hợp nhất sự đơn giản, tinh khiết, tĩnh lặng, hòa giải, an bình, lễ nghĩa của văn hóa truyền thống và tín ngưỡng dân tộc mà biến thành Zen. Người Nhật Bản thường nói: “Hoa đẹp nhất là hoa Anh đào, người đẹp nhất là người Võ sĩ”. Vẻ đẹp của hoa anh đào là vẻ đẹp thầm kín bên trong người võ sĩ, tuy không phô diễn hương sắc nhưng dịu dàng, tinh khiết, khi nở cũng như lúc tàn, đời hoa rất đẹp. Nó ẩn chứa sức sống mãnh liệt trong cộng đồng trời đất, cũng như người Võ sĩ đạo, luôn có một phong thái sống hòa hợp, tôn kính, tinh tấn và tĩnh lặng (Hòa, Kính, Tịnh, An). Do lối sống rất khuôn mẫu về đạo đức nên giới Võ sĩ đạo (Samurai) luôn khiêm tốn và dũng cảm, trung nghĩa và nhân từ, ảnh hưởng vai trò của các tôn giáo: Thần đạo, đạo Nho, đạo Phật trong nền văn hoá Nhật Bản. Chúng ta nên hiểu Karatedo (Không Thủ Đạo) tức nghệ thuật tự vệ, với nghĩa rộngKaralà tánh không (Sunyata), không biên độ giữa trời, người và đất; trạng thái cơ bản tận cùng của vạn vật.

Theo: PHAN CHI
Huyền đai Đệ Lục đẳng - Uỷ viên Biên tập Văn phòng Chưởng môn