Chỉ số thanh khoản là các chỉ số đo lường khả năng của một công ty đáp ứng các nghĩa vụ nợ ngắn hạn của công ty đó. Các chỉ số này đo lường khả năng của một công ty có thể trả các khoản nợ ngắn hạn khi đến hạn. 

Các chỉ số thanh khoản là kết quả của việc chia tiền mặt và các tài sản lưu động khác cho các khoản vay ngắn hạn và các khoản nợ hiện tại. Chúng cho thấy số lần nghĩa vụ nợ ngắn hạn được bảo đảm bằng tiền mặt và tài sản lưu động. Nếu giá trị này lớn hơn 1, điều đó có nghĩa là các nghĩa vụ ngắn hạn được trả đầy đủ.

Nói chung, chỉ số thanh khoản càng cao thì vùng biên an toàn mà công ty đưa ra càng cao để đáp ứng các khoản nợ hiện tại của công ty đó. Chỉ số thanh khoản lớn hơn 1 cho thấy công ty có sức khỏe tài chính tốt và ít có khả năng rơi vào khó khăn tài chính.

Hầu hết các ví dụ phổ biến về chỉ số thanh khoản bao gồm hệ số khả năng thanh toán hiện thời, Hệ số khả năng thanh toán nhanh, tỷ lệ tiền mặt và tỉ suất vốn lưu động. Các tài sản khác nhau được coi là có liên quan bởi các nhà phân tích khác nhau. Một số nhà phân tích chỉ coi tiền và các khoản tương đương tiền là tài sản có liên quan vì chúng hầu như được sử dụng để đáp ứng các khoản nợ ngắn hạn trong trường hợp khẩn cấp. Một số nhà phân tích coi những con nợ và các khoản phải thu thương mại là tài sản có liên quan bên cạnh tiền và các khoản tương đương tiền. Giá trị của hàng tồn kho cũng được coi là tài sản có liên quan đến sự tính toán chỉ số thanh khoản của một số nhà phân tích.

Khái niệm về chu kỳ tiền mặt cũng rất quan trọng để hiểu rõ hơn về chỉ số thanh khoản. Tiền mặt liên tục quay vòng qua các hoạt động của một công ty. Tiền mặt của một công ty thường được gắn với các thành phẩm, nguyên liệu thô và người mua chịu. Mãi cho đến khi hàng tồn kho được bán, hóa đơn bán hàng được phát hành, và những người mua chịu có thể thanh toán thì đó mới là lúc công ty nhận được tiền mặt. Tiền được gắn trong chu kỳ tiền mặt được gọi là vốn lưu động và chỉ số thanh khoản cố đo lường sự cân bằng giữa tài sản ngắn hạn và nợ ngắn hạn.

Một công ty phải có khả năng chi trả bằng tiền mặt từ chu kỳ tiền mặt để đáp ứng các nghĩa vụ tài chính của mình khi các chủ nợ đòi thanh toán. Nói cách khác, một công ty nên có khả năng chuyển đổi tài sản ngắn hạn của mình thành tiền mặt. Các chỉ số thanh khoản đo lường khả năng này của một công ty.

HỆ SỐ KHẢ NĂNG  THANH TOÁN NHANH

Thuật ngữ “Acid-Test Ratio” còn được gọi là hệ số khả năng thanh toán nhanh. Định nghĩa cơ bản nhất về hệ số khả năng thanh toán nhanh là, nó đo lường tính thanh khoản hiện tại (ngắn hạn) và vị thế của công ty. Để làm kế toán phân tích trọng số tài sản ngắn hạn của công ty so với các khoản nợ ngắn hạn đưa ra tỷ lệ làm nổi bật tính thanh khoản của công ty.

Công thức tính hệ số khả năng thanh toán nhanh là:

Hệ số khả năng thanh toán nhanh = (Tài sản ngắn hạn - Hàng tồn kho) / Nợ ngắn hạn.

Khái niệm này quan trọng bởi nếu phân tích hệ số khả năng thanh toán nhanh qua báo cáo tài chính của công ty (báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, bảng cân đối kế toán), thì các khoản nợ ngắn hạn có khả năng được thanh toán bởi công ty.

Ví dụ:

Hãy giả sử rằng Công ty TK có tổng cộng 2 triệu đô la trong tài khoản ngân hàng và tiền mặt. Trong đó tài khoản phải thu (mua chịu ngắn hạn của công ty TK) là 11 triệu đô la. Khoản đầu tư ngắn hạn là 4 triệu đô la. Số tiền nợ hiện tại (tín dụng ngắn hạn nợ công ty khác  ) là 12 triệu đô la. Vậy hệ số khả năng thanh toán nhanh của Công ty X là (2 triệu + 11 triệu + 4 triệu) / (12 triệu) = 1. 42

Nếu giá trị của hệ số khả năng thanh toán nhanh nhỏ hơn 1, thì người ta nói rằng một công ty đó không ổn định và có thể gặp khó khăn trong việc trả hết nợ (ngắn hạn). Để xóa các khoản nợ ngắn hạn, có lẽ họ sẽ cần phải bán một số tài sản của họ. Nhưng một lựa chọn như vậy ảnh hưởng đến vị trí tổng thể của cả công ty bởi nếu công ty chỉ sở hữu rất ít tài sản.

Ưu điểm lớn nhất của hệ số khả năng thanh toán nhanh là nó giúp công ty hiểu được kết quả cuối cùng một cách khả thi. Vấn đề lớn duy nhất với hệ số khả năng thanh toán nhanh là sự phụ thuộc của nó vào các khoản phải thu và các khoản nợ ngắn hạn mà có thể gây rắc rối. Nếu do bất kỳ tranh chấp hợp đồng với chủ nợ nào hoặc người mua chịu bị rối tung, toàn bộ quá trình sẽ bị mất cân bằng. Và cũng vậy, một lỗi nhỏ trong tính toán chỉ có thể phá hủy và kết luận kết quả sai lệch.

TỶ LỆ TIỀN MẶT

Tỷ lệ tiền mặt (còn gọi là tỷ lệ tài sản tiền mặt) là tỷ lệ tiền mặt và tài sản tương đương tiền của một công ty trên tổng nợ phải trả. Tỷ lệ tiền mặt là một rút gọn của hệ số khả năng thanh toán nhanh và cho biết mức độ mà các quỹ sẵn có có thể trả hết các khoản nợ ngắn hạn. Các chủ nợ tiềm năng sử dụng tỷ lệ này như một thước đo thanh khoản của một công ty và mức độ dễ dàng có thể trả lãi các khoản nợ và trả các khoản nợ ngắn hạn.

Tỷ lệ tiền mặt là chỉ số nghiêm ngặt (bó hẹp) và bảo thủ nhất trong ba chỉ số thanh khoản (Hệ số khả năng thanh toán hiện thời, hệ số khả năng thanh toán nhanh và tỷ lệ tiền mặt). Nó chỉ xem xét các tài sản ngắn hạn có tính thanh khoản cao nhất của công ty - tiền và các khoản tương đương tiền - có thể dễ dàng sử dụng nhất để thanh toán các nghĩa vụ hiện tại.

Công thức tính

Tỷ lệ tiền mặt được tính bằng cách chia giá trị tuyệt đối tài sản lưu động cho các khoản nợ hiện tại:

Tỷ lệ tiền mặt = Tiền và các khoản tương đương tiền / Nợ ngắn hạn

Cả hai biến được thể hiện trên bảng cân đối kế toán (báo cáo tình hình tài chính).

Định mức và giới hạn

Tỷ lệ tiền mặt không phổ biến trong phân tích tài chính như hệ số khả năng thanh toán hiện thời hoặc hệ số khả năng thanh toán nhanh, tính hữu dụng của nó bị hạn chế. Không có định mức chung cho tỷ lệ tiền mặt. Ở một số quốc gia, tỷ lệ tiền mặt không dưới 0,2 được coi là chấp nhận được. Nhưng tỷ lệ quá cao có thể cho thấy việc sử dụng tài sản kém đối với một công ty nắm giữ lượng tiền mặt lớn trên bảng cân đối kế toán.

HỆ SỐ KHẢ NĂNG THANH TOÁN HIỆN THỜI 

Hệ số khả năng thanh toán hiện thời là một đo lường về hiệu suất tài chính trên bảng cân đối kế toán của tính thanh khoản công ty. Hệ số khả năng thanh toán hiện thời cho thấy khả năng đáp ứng các nghĩa vụ nợ ngắn hạn của công ty. Hệ số khả năng thanh toán hiện thời đo lường liệu một công ty có đủ nguồn lực để trả các khoản nợ trong 12 tháng tới hay không.

Các chủ nợ tiềm năng sử dụng tỷ lệ này trong việc xác định có hay không thực hiện các khoản vay ngắn hạn. Hệ số khả năng thanh toán hiện thời cũng có thể cho người ta thấy về hiệu quả của chu kỳ vận hành của công ty hoặc khả năng chuyển đổi sản phẩm của họ thành tiền mặt. Hệ số khả năng thanh toán hiện thời còn được gọi là tỷ lệ vốn lưu động.

Công thức tính 

Hệ số khả năng thanh toán hiện thời được tính bằng cách chia tài sản ngắn hạn cho các khoản nợ ngắn hạn:

Hệ số khả năng thanh toán hiện thời = Tài sản ngắn hạn / Nợ ngắn hạn

Định mức và giới hạn

Tỷ lệ này càng cao, công ty càng có tính thanh khoản cao. Hệ số khả năng thanh toán hiện thời thường được chấp nhận là 2; đó là một vị trí tài chính yên tâm cho hầu hết các doanh nghiệp. Hệ số khả năng thanh toán hiện thời có thể chấp nhận được biến đổi trong các ngành công nghiệp. Đối với hầu hết các công ty công nghiệp, 1,5 có thể là một hệ số khả năng thanh toán hiện thời chấp nhận được.

Hệ số khả năng thanh toán hiện thời thấp (giá trị nhỏ hơn 1) cho thấy rằng một công ty có thể gặp khó khăn trong việc đáp ứng các nghĩa vụ ngắn hạn. Tuy nhiên, một nhà đầu tư cũng cần lưu ý đến dòng tiền trong hoạt động kinh doanh của một công ty để có được cái nhìn tốt hơn về tính thanh khoản của công ty. Hệ số khả năng thanh toán hiện thời thấp thường có thể được hỗ trợ bởi dòng tiền từ hoạt động kinh doanh mạnh.

Nếu hệ số khả năng thanh toán hiện thời  quá cao (nhiều hơn 2), thì công ty có thể không sử dụng tài sản ngắn hạn hoặc các phương tiện tài chính ngắn hạn của mình một cách hiệu quả. Điều này cũng có thể cho thấy có vấn đề trong quản lý vốn lưu động.

Tất cả những thứ khác đều bằng nhau, các chủ nợ cho rằng hệ số khả năng thanh toán hiện thời cao là tốt hơn thấp, bởi vì Hệ số khả năng thanh toán hiện thời cao có nghĩa là công ty có nhiều khả năng đáp ứng các khoản nợ đến hạn trong 12 tháng tới.

VỐN LƯU ĐỘNG RÒNG

Vốn lưu động ròng (NWC) = tài sản ngắn hạn trừ đi các khoản nợ ngắn hạn.

Hệ số khả năng thanh toán nhanh

Hệ số khả năng thanh toán nhanh là thước đo khả năng đáp ứng các nghĩa vụ ngắn hạn của công ty bằng cách sử dụng các tài sản có tính thanh khoản cao nhất (gần tiền mặt hoặc các tài sản nhanh). Tài sản nhanh bao gồm những tài sản ngắn hạn có lẽ có thể được chuyển đổi nhanh chóng thành tiền mặt gần bằng với giá trị sổ sách của chúng. Hệ số khả năng thanh toán nhanh được xem là dấu hiệu của tình trạng tài chính mạnh hay yếu của công ty; nó cung cấp thông tin về tính thanh khoản ngắn hạn của công ty. Hệ số này cho các chủ nợ biết  nợ ngắn hạn của công ty có thể được đáp ứng bằng cách bán tất cả tài sản lưu động của công ty trong một thông báo rất ngắn.

Vốn lưu động

Vốn lưu động là số tiền mà giá trị tài sản ngắn hạn của công ty vượt quá các khoản nợ ngắn hạn. Hay còn gọi là vốn lưu động ròng. Đôi khi thuật ngữ "vốn lưu động" được sử dụng làm từ đồng nghĩa với "tài sản ngắn hạn" nhưng thường được gọi là "vốn lưu động ròng" hơn, tức là giá trị tài sản ngắn hạn vượt quá các khoản nợ ngắn hạn. Vốn lưu động thường được sử dụng để đo lường khả năng đáp ứng các nghĩa vụ ngắn hạn của một công ty. Nó đo lường bao nhiêu tài sản có tính thanh khoản mà một công ty có sẵn để xây dựng doanh nghiệp của mình.