CẠNH TRANH ĐỘC QUYỀN (MONOPOLISTIC COMPETITION)

Trong cạnh tranh độc quyền, chúng ta vẫn có nhiều người bán (tương tự như cạnh tranh hoàn hảo). Tuy nhiên, trong cạnh tranh độc quyền, họ không bán các sản phẩm giống hệt nhau. Thay vào đó, họ bán các sản phẩm khác biệt - các sản phẩm mặc dù có thể cùng phục vụ một mục đích tương tự, nhưng vẫn có những đặc tính khác biệt hoặc người tiêu dùng cảm nhận được sự khác biệt giữa chúng về một mặt nào đó.  Sản phẩm có thể được phân biệt theo một số yếu tố, bao gồm chất lượng, kiểu dáng, sự tiện lợi, điểm bán và tên thương hiệu. Một số người thích Coke hơn Pepsi, mặc dù hai sản phẩm này khá giống nhau. Nhưng nếu có sự chênh lệch giá đáng kể giữa hai người thì sao? Trong trường hợp đó, người mua có thể bị thuyết phục để chuyển từ cái này sang cái khác. Do đó, nếu Coke có một đợt khuyến mại lớn tại một chuỗi siêu thị, một số người uống Pepsi có thể sẽ chuyển sang mua Coke  (ít nhất là tạm thời).

Làm thế nào các sản phẩm trở nên khác biệt?

Đôi khi, nó chỉ đơn giản là vấn đề địa lý; bạn có thể mua xăng ở trạm gần nhà bạn nhất bất kể thương hiệu. Vào những thời điểm khác, quảng cáo tác động vào nhận thức và khiến người tiêu dùng cảm thấy sản phẩm này khác biệt so với sản phẩm khác. Cho dù khách hàng có trung thành với sản phẩm tới đâu, nếu giá của nó quá cao, người bán vẫn sẽ để mất khách hàng vào tay đối thủ cạnh tranh. Do đó, trong cạnh tranh độc quyền, các công ty chỉ có một sự kiểm soát hạn chế đối với giá cả.

ĐỘC QUYỀN NHÓM (OLIGOPOLY)

Oligopoly có nghĩa là ít người bán. Trong một thị trường độc quyền, mỗi người bán cung cấp một phần lớn trong tổng số sản phẩm được bán trên thị trường. Ngoài ra, do chi phí khởi nghiệp trong một ngành công nghiệp độc quyền thường cao, nên số lượng doanh nghiệp tham gia vào thị trường ít.

Các công ty trong các ngành công nghiệp độc quyền bao gồm các doanh nghiệp quy mô lớn như các công ty ô tô và các hãng hàng không. Khi các công ty lớn cung cấp một phần khá lớn của thị trường, các công ty này có một số quyền kiểm soát đối với giá bán của họ. Nhưng có một nhược điểm: bởi vì các sản phẩm khá giống nhau, khi một công ty giảm giá, các công ty khác thường bị buộc phải tuân theo để duy trì tính cạnh tranh. Bạn thường thấy tình huống này trong ngành hàng không: Khi American Airlines thông báo giảm giá vé, Continental, United Airlines và các hãng khác cũng làm như vậy. Khi một nhà sản xuất ô tô đưa ra một thỏa thuận đặc biệt, các đối thủ của nó thường đưa ra các chương trình khuyến mãi tương tự.

ĐỘC QUYỀN (MONOPOLY)

Xét về số lượng người bán và mức độ cạnh tranh, độc quyền nằm ở phía đối diện của quang phổ so với cạnh tranh hoàn hảo. Trong cạnh tranh hoàn hảo, có nhiều công ty nhỏ, không có công ty nào có thể kiểm soát giá cả; họ chỉ đơn giản chấp nhận giá thị trường được xác định bởi cung và cầu. Tuy nhiên, trong một thị trường độc quyền, chỉ có một người bán trên thị trường. Thị trường có thể là một khu vực địa lý, chẳng hạn như một thành phố hoặc một khu vực, và không nhất thiết phải là cả một quốc gia.

Có rất ít đế chế độc quyền tại Hoa Kỳ vì chính phủ giới hạn điều này. Hầu hết độc quyền rơi vào một trong hai loại: tự nhiên và hợp pháp. Độc quyền tự nhiên bao gồm các tiện ích công cộng, chẳng hạn như các nhà cung cấp điện và khí đốt. Các doanh nghiệp như vậy đòi hỏi đầu tư lớn, và việc sao chép các sản phẩm mà họ cung cấp không đem lại hiệu quả. Họ kìm hãm sự cạnh tranh, nhưng họ hợp pháp vì họ rất quan trọng đối với xã hội. Để đổi lấy quyền tiến hành kinh doanh mà không cần cạnh tranh, họ phải chấp nhận chịu ràng buộc từ chính quyền. Chẳng hạn, họ có thể tính phí bất cứ giá nào họ muốn, nhưng họ phải tuân thủ giá do chính phủ kiểm soát. Theo quy định, họ được yêu cầu phải phục vụ tất cả mọi khách hàng, ngay cả khi làm như vậy không đem lại hiệu quả về chi phí.

Độc quyền pháp lý phát sinh khi một công ty nhận được bằng sáng chế cho phép sử dụng độc quyền một sản phẩm hoặc quy trình được phát minh. Bằng sáng chế được cấp trong một thời gian giới hạn, thường là hai mươi năm. Trong giai đoạn này, các công ty khác không thể sử dụng sản phẩm hoặc quy trình được phát minh mà không có sự cho phép của chủ sở hữu bằng sáng chế. Bằng sáng chế cho phép các công ty một thời gian nhất định để thu hồi chi phí khổng lồ bỏ ra cho việc nghiên cứu và phát triển các sản phẩm và công nghệ. Một ví dụ kinh điển của một công ty được hưởng độc quyền pháp lý dựa trên bằng sáng chế là Polaroid, trong nhiều năm họ nắm giữ quyền sở hữu độc quyền công nghệ phim tức thời. Polaroid định giá sản phẩm đủ cao để dần dần theo thời gian, thu hồi lại chi phí cao đã bỏ ra để đưa sản phẩm ra thị trường. Không có cạnh tranh, nói cách khác, chính là được hưởng một vị trí độc quyền liên quan đến giá cả. Polaroid định giá sản phẩm đủ cao để dần dần theo thời gian thu hồi lại khoản chi phí cao họ đã bỏ ra để đưa sản phẩm ra thị trường. Không có sự cạnh tranh, nói cách khác, nó được hưởng một vị trí độc quyền liên quan đến giá cả.

NHỮNG Ý CHÍNH RÚT RA

• Có bốn loại cạnh tranh trong một hệ thống thị trường tự do: cạnh tranh hoàn hảo, cạnh tranh độc quyền, độc quyền nhóm và độc quyền.

• Trong cạnh tranh độc quyền, nhiều người bán cung cấp các sản phẩm khác biệt. Các sản phẩm có những điểm khác biệt nhưng có thể phục vụ các mục đích tương tự. Bằng cách làm cho người tiêu dùng nhận thức được sự khác biệt của sản phẩm, người bán có thể kiểm soát giá cả.

• Trong một nhóm độc quyền, một vài người bán cung cấp một phần lớn các sản phẩm trên thị trường. Họ kiểm soát giá cả, nhưng vì sản phẩm của họ tương tự nhau, khi một công ty hạ giá, những công ty khác sẽ phải làm theo.

• Trong một thị trường độc quyền, chỉ có một người bán trên thị trường. Thị trường có thể là một khu vực địa lý, chẳng hạn như một thành phố hoặc một khu vực, và không nhất thiết phải là một toàn bộ quốc gia. Người bán duy nhất có thể kiểm soát giá cả.

• Hầu hết các độc quyền rơi vào một trong hai loại: tự nhiên và hợp pháp.

• Độc quyền tự nhiên bao gồm các tiện ích công cộng, chẳng hạn như các nhà cung cấp điện và khí đốt. Họ kìm hãm sự cạnh tranh, nhưng họ hợp pháp vì họ rất quan trọng đối với xã hội.

• Độc quyền pháp lý phát sinh khi một công ty nhận được bằng sáng chế cho phép sử dụng độc quyền một sản phẩm hoặc quy trình được phát minh trong một thời gian giới hạn, thường là hai mươi năm.