Hãng tin BBC (Anh) vừa đăng tải bài viết của nhà báo Petroc Trelawny, khắc họa về cây cầu Long Biên tại Hà Nội cũng như trăn trở về cấu trúc được gọi là một sự nhắc nhớ về quá khứ của mảnh đất thủ đô.

Có thể tìm thấy những nhắc nhở về quá khứ trên mọi đường phố Hà Nội. Trong đó, có một cấu trúc được xây thời thuộc địa được cư dân Thủ đô đặc biệt yêu quý. Đó là cây cầu Long Biên. Giờ đây, chẳng có mấy ai đi bộ trên cây cầu này. Họa chăng chỉ dăm ba người. Trong đó, một người đàn ông đội chiếc mũ phớt bước vội, như thể ông sắp có một cuộc họp quan trọng. Ông mặc một chiếc quần soóc bằng vải bông, in hàng tiêu đề từ tờ London Times. Một cụ bà đội chiếc nón lá, chiếc nón đặc trưng của người Việt, đi một phần ba cầu rồi quay trở lại.Và tôi – thêm một người đi bộ và những người đi xe máy vượt qua đã nhìn tôi với vẻ kỳ quái.

Việc xây cầu Long Biên bắt đầu vào cuối của thế kỷ 19. Chính quyền thực dân xây dựng cây cầu này để thể hiện cho người dân Việt Nam biết rằng họ sẽ ở lại đây. Dài 2,4 km, đây từng là một trong những cây cầu hoành tráng nhất trên thế giới khi được khai trương vào năm 1903.

Cầu Long Biên Xưa

Mở đầu cuộc tản bộ đi từ bờ sông này sang bờ sông kia, tôi vượt qua bãi đất màu mỡ được vài chục người làm vườn trồng rau để bán ngoài chợ. Một trong những nhà nông này đã dựng một khu dã ngoại ngẫu hứng cho mình và bạn bè ông, với một chiếc ô in quảng cáo cho coca-cola đã bạc màu và vài chiếc ghế mây. Khách bộ hành phải lựa bước trên một lối đi hẹp làm bằng những tấm bê tông mỏng đặt trên khung thép.

Ở những nơi khung thép đã rỉ, hoặc bê tông bị sứt mẻ, có thể nhìn thấy rõ – với cảm giác chóng mặt – những gì đang diễn ra bên dưới. Rồi chẳng bao lâu sau, tôi đã ở phía trên dòng sông chảy xiết với những chiếc xà lan chở đầy cát bên dưới. Những chiếc xà lan nặng trĩu mấp mé mép nước khi chạy xuôi dòng. Bên dưới khoảng giữa cầu là một bãi bồi, nơi có một bộ phận người nghèo tại thủ đô đang sinh sống.

Cầu Long Biên nhìn từ Bãi Bồi

Tôi đi qua nơi có các bậc thang dẫn xuống bãi bồi và nghe có tiếng sầm sập lạ tai. Cầu bắt đầu hơi rung lên, và sau đó rung mạnh. À, hóa ra xe lửa đang đi qua cầu. Ngày nay chỉ có xe lửa, người đi xe máy và người đi bộ được đi qua cầu Long Biên. Một đoàn tàu ầm ầm chạy dọc theo đường ray giữa cầu, khói đen phun ra từ chiếc động cơ diesel của nó. Đây là tuyến đường sắt nối Hà Nội với thành phố cảng Hải Phòng, có nghĩa cây cầu này đã từng rất quan trọng về chiến lược, đầu tiên là giúp phát triển sự thịnh vượng kinh tế của Đông Dương, và sau đó là tuyến đường tiếp tế cho binh lính Pháp bị bao vây chiến đấu chống lại các nhà dân tộc chủ nghĩa của Việt Nam. Rồi với thời gian, cây cầu trở nên tối quan trọng đối với miền Bắc, là chủ đề của những bài hát và thơ ca yêu nước, và là một mục tiêu quá lộ liễu cho các cuộc ném bom của Mỹ.

Tuy một phần của cây cầu là nguyên gốc song nhiều phần của nó đã được xây dựng lại sau chiến tranh. Ngày nay, tàu đi qua cầu Long Biên chủ yếu chở hành khách, còn hầu hết hàng hóa ở phía sau những chiếc xe máy. Một phụ nữ chở những bó rau thơm, gia vị cho bát phở đặc trưng của người Việt. Một người đàn ông chở những tệp giấy in trắng khổ A4, một số tệp bị rách và góc giấy bay lật phật trong gió. Có thể thấy cả những người chở những quả dứa, trang thiết bị điện và những chiếc thùng không biết đựng gì. Đôi ba người phóng xe máy đi dạo chơi, một cặp thanh niên trẻ ăn mặc khá diện, người phụ nữ ngồi nghiêng ở phía sau, một người đàn ông đứng tuổi đi ngược chiều, tay ôm chiếc bánh mỳ mới ra lò.

Cầu Long Biên xưa

Tôi đến vào thời điểm khá yên tĩnh. Vào cuối tuần và lúc hoàng hôn, người Hà Nội đổ tới cầu, chụp ảnh cho nhau trong khung cảnh thành phố ở phía sau. Thành cầu đầy những dòng chữ bày tỏ tình yêu, viết bằng bút sơn trắng. “Anh sẽ chờ đợi em,” một người viết. “Hãy cho em biết vì sao”, một người khác hỏi lại.

Cuộc sống càng trở nên giàu có cũng có nghĩa là phương tiện giao thông đường bộ của thành phố càng đông đúc bận rộn hơn. Ngày nay, có tới dăm bảy cây cầu bắc qua sông, và người ta còn nói chuyện làm cả đường hầm qua sông nữa. Vì vậy, tương lai của cây cầu Long Biên giờ đang là đề tài tranh luận. Một kiến trúc sư đang được ủng hộ với ý tưởng biến cây cầu này thành một bảo tàng, được bọc kính, với bãi bồi giữa sông trở thành một khu vườn giải trí.

Đi bộ quay lại thành phố, tôi thử đếm các tòa nhà cao tầng qua lớp sương khói dày đặc. 15, 20 tòa nhà, và có thể hơn một chút. Nhưng không giống Sài Gòn và Bangkok, Hà Nội vẫn là một thành phố tương đối ít nhà cao tầng, và dường như định hình đường chân trời của thành phố vẫn là các tòa nhà thời Pháp thuộc. Nhiều trong số những tòa nhà cũ này đã được khôi phục, mái được sửa lại, những bức tường màu vàng được sơn lại, các cánh cửa chớp màu xanh lá cây được phục hồi. Còn cây cầu Long Biên, nằm trên dòng nước sông Hồng chảy xiết, vẫn đang kiên nhẫn chờ đợi ngày mình được làm đẹp trở lại.