Cái gì có trước? Trứng có trước gà, theo các nhà khoa học

Một tổ khủng long hoá thạch quý hiếm đã giúp trả lời câu hỏi hóc búa xem cái gì có trước, gà hay trứng.

Một con khủng long ăn thịt làm tổ dọc theo một bờ sông cát trắng 77 triệu năm về trước. Khi mực nước dâng lên cao, con mẹ có vẻ đã chạy trốn, bỏ lại những quả trứng chưa nở.

Các nhà nghiên cứu đã tìm hiểu về tổ trứng hoá thạch và ít nhất là 5 quả trứng trong đó. Chiếc tổ là một ụ cát có đường kính khoảng nửa mét và nặng bằng một người tầm thước trung bình khoảng 50 kg.

"Một số đặc điểm của cái tổ này giống với loài him, và những phân tích nói cho chúng ta biết khoảng thời gian mà những đặc điểm này, như việc ấp trứng, xây tổ, và những quả trứng có một đầu nhọn, đã tiến hoá - những câu trả lời từng phần cho câu hỏi cái gì có trước, trứng hay gà," nhà nghiên cứu cổ sinh học Francois Therrie thuộc bảo tàng Royal Tyrrell Museum ở Alberta, Canada nói.

Câu trả lời?

Thực ra, việc cái gì có trước vẫn chưa được làm sáng tỏ, theo Darla Zelenitsky, nhà cổ sinh vật học thuộc đại học Calgary ở Alberta, người đầu tiên nghiên cứu chi tiết về chiếc tổ khủng long.

Nhưng hiểu theo nghĩa đen thì câu trả lời cho câu đố đã rõ. Những con khủng long đã làm thành những chiếc tổ giống tổ chim và đẻ ra những quả trứng giống trứng chim trước khi chim (gồm cả gà) tiến hoá từ khủng long.

"Trứng có trước gà," Zelenitsky nói. "Gà tiến hoá sau những con khủng long ăn thịt đã đẻ ra những quả trứng này."

Vậy thì câu đố ban đầu có thể được tóm gọn lại như thế này: Cái gì có trước, khủng long hay trứng? Trong khi đó, cái tổ mới cung cấp một số bằng chứng thuyết phục nhất ở Bắc Mỹ ủng hộ quan điểm rằng những quả trứng giống trứng chim có trước gà.

Những chiếc tổ hiếm thấy

Chiếc tổ hoá thạch được tìm thấy vào những năm 1990 và được giữ ở công ty Canada Fossils Limited ở Alberta. Đầu tiên người ta cho rằng đây là loài khủng long mỏ vịt, một loài ăn cỏ.

Zelenitsky sau đó đã nhận ra rằng chiếc tổ và những quả trứng thực tế thuộc về loài khủng long ăn thịt đi bằng hai chân loại nhỏ. Đặc biệt, những con khủng long đẻ trứng giống như loài khủng long ăn thịt mà những nhà cổ sinh học cho rằng đã tiến hoá thành chim khoảng 150 triệu năm trước, trong kỷ Jura.

"Những cái tổ của loài khủng long ăn thịt nhỏ là rất hiếm thấy ở Bắc Mỹ nơi chỉ có tổ của loài khủng long Troodon là được tìm thấy trước đó," Zelenitsky nói. "Dựa trên những đặc điểm của trứng và tổ, chúng tôi hiểu rằng chiếc tổ thuộc về loài khủng long caenagnathid hoặc khủng long raptor, cả hai đều là những loài khủng long ăn thịt có họ hàng gần gũi với chim. Theo cách nào thì đây cũng là cái tổ đầu tiên của những loài khủng long này được tìm thấy."

Hành vi đẻ trứng

Phân tích về cái tổ, được nêu ra chi tiết gần đây trong tạp chí Cổ sinh học, đã cung cấp cho các nhà nghiên cứu những thông tin về đặc điểm đẻ trứng của loài khủng long này và những loài khác, cùng với sự tiến hoá, của các hành vi đẻ trứng khác nhau. Các nghiên cứu sẽ cho biết rất nhiều về loài khủng long đẻ trứng và cách mà chúng đã xây lên những chiếc tổ.

Cụ thể, vị trí và khoảng cách giữa các quả trứng gợi ý rằng ban đầu cái tổ bao gồm 12 quả trứng được sắp xếp theo hình chiếc nhẫn, tại đó con khủng long ăn thịt sẽ ngồi và ấp. Quả trứng dài khoảng 12 cm và giống trứng chim, có một đầu nhọn.

Những phân tích này cũng gợi ý rằng con khủng long đã đẻ 2 quả trứng một lúc trên mặt dốc của ụ. Điều đó không giống cá sấu vì cá sấu đẻ tất cả trứng cùng một lúc, mà nó giống chim hơn vì chim đẻ 1 quả một lúc. (Tổ tiên của cá sấu tiến hoá thành khủng long và sau đó là chim.)