Cuối tuần thư giản, mình xin giới thiệu bộ ảnh macro côn trùng của bạn Nguyễn Kiên (Nick Tinh tế là Chưa Tinh Tế mê BlackBerry chơi với anh em từ năm 2007 và cũng thích chụp hình và là hình macro hạng nặng. Chụp hình với anh chỉ là thú tiêu khiển). Chủ để chụp ảnh macro luôn thú vị và hấp dẫn nhiều người chụp ảnh bắt đầu, nhưng nó lại không ít thách thức và đòi hỏi nhiều yếu tố khách quan và chủ quan để có được bức ảnh ưng ý và chơi loại ảnh này được lâu dài. Nhân dịp xem bộ ảnh này, chúng ta ôn lại vài điểm về thiết bị cần để chơi macro, như ống kính, ống kính macro và các phụ kiện hay phần mềm xử lý để có ảnh macro tốt hơn cho ai muốn bắt đầu.
Mời anh em!
Sắp tới chúng ta sẽ có các chia sẻ cụ thể về thiết bị, cách thực sử dụng, và workshop hướng dẫn thực hành từ A-Z cho một lần chụp đến kỹ thuật chồng ảnh (stacking focus) thành phẩm như các bức ảnh này nhé!
1 - CẤU TRÚC CƠ BẢN CỦA ỐNG KÍNH
Mỗi ống kính là một tập hợp của những thiết kế bằng toán học cao cấp, quang học chính xác và cơ khí tinh vi. Ống kính của các máy ảnh được chế tạo từ nhiều thành phần thấu kính (hộị tụ và phân kỳ) hợp lại. Các cấu trúc thành phần thấu kính khác nhau, chất liệu và hình dạng khác nhau tạo ra các loại ống kính khác nhau.
Do thiết kế kỹ thuật, các ống kính bình thường không thể lấy nét cực gần và cự ly canh nét tối thiểu thường là xấp xỉ 10 lần tiêu cự của chính ống kính đó. Chẳng hạn ống kính tiêu cự 50mm thì khoảng cách lấy được nét nằm trong khoảng gần nhất là 50cm, hay của ống kính tiêu cự 200mm là 2m. Từ đó, chúng ta có các loại ống kính: Ống kính tiêu chuẩn (normal); Ống kính góc rộng (wide-angle); Ống kính tiêu cự dài (telephoto); Ống kính đa tiêu cự (zoom).
2 - ỐNG KÍNH MACRO
Với ống kính đa tiêu cự (zoom) thì cự lý lấy nét tối thiểu sẽ mở rộng nhiều hơn ở tiêu cự dài nhất. Một ống kính zoom 70-200mm có thể cho ta lấy nét gần nhất ở cự ly 1.2m với tiêu cự 200mm. Nếu là ống kính zoom có chức năng macro thì ta có thể rút ngắn hơn. Nhưng nếu cần độ nét cực bén ở cự ly gần / cực gần thì không có ống kính nào qua được ống kính macro chuyên dụng.
Ống kính macro hay micro là ống kính một tiêu cự (thường là 50mm, 60mm, 90mm, 100mm, 105mm hay 200mm) được thiết kế đặc biệt để có thể canh nét thật gần (từ vài cm) và cho hình ảnh cực nét ở cự ly gần như vậy. Các ống kính này có thể dùng thay cho ống kính cùng tiêu cự bình thường (như ống normal 50mm, 200mm chẳng hạn...) nhưng độ sắc nét ở các cự ly xa (vài mét đến vô cực) lại không bằng. Việc ống macro không đặt độ sắc nét ở cự ly chụp đối tượng xa là do cấu trúc thấu kính đặc biệt chuyên dụng macro.
Ống kính macro thường cho tỷ lệ phóng đại 1:1 (tức là kích thước vật thể thực là bao nhiêu thì trên bề mặt phim hay trên bộ cảm biến ảnh cũng sẽ có kích thước như vậy). Nếu dùng với các ống nối (tube) hay hộp xếp (below) thì càng cho độ khuếch đại lớn hơn nữa.
Ống kính macro do đó thường được sử dụng trong việc chụp ảnh các loại côn trùng, bò sát, hay hoa lá nhỏ để phục vụ nghiên cứu. Thậm chí các nhà khoa học có thể dùng một hệ thống nối đặc biệt gắn ống kính macro với kính hiển vi để chụp ảnh các ... vi trùng.
3 - CÁC TIÊU CỰ MACRO & GIẢI PHÁP VỀ THIẾT BỊ
-
Các loại tiêu cự Macro:
-
Short Macro (30mm-50mm): kích thước nhỏ, nhẹ, tiện lợi di động. Khoảng cách lấy nét khoảng trên dưới 15cm. Nếu chụp côn trùng thì khoảng cách này dễ làm chúng bay mất.
-
Standard Macro (60mm - 105mm): tiêu cự này phổ biến nhất trong chụp ảnh macro. Khoảng cách lấy nét tối thiểu vào khoảng 20-30 cm.
-
Tele-Macro (150mm - 200mm): kích thước lớn, nặng, khoảng cách lấy nét tối thiểu vào khoảng 60cm.
-
Các giải pháp không đủ ngân sách mua ống kính mà anh em chơi macro hay dùng:
-
Close-up Filter: giải pháp không đủ ngân sách mua sắm ống kính đầu tiên là một thấu kính close-up. Về cơ bản như một kính lúp, chất lượng ảnh suy giảm so với dùng ống kính macro.
-
Extension tubes (ống nối): là môt ống hình trụ rỗng, bằng kim loại hoặc nhựa, được đặt giữa máy ảnh và ống kính, làm tăng độ phóng đại của đối tượng chụp. Chất lượng hình ảnh suy giảm nhiều.
-
Đảo ngược ống kính: lắp ngược đầu ống kính vào máy ảnh và hình ảnh được phóng đại. Hạn chế là phải chụp ở khẩu độ tối đa của ống kính.
-
Giải pháp phần mềm hỗ trợ:
-
Photoshop
-
Phần mềm chồng ảnh (Zerene Stacker hoặc Helicon Focus)
4 - CHỤP ẢNH MACRO
Macro photography có đối tượng là những vật thể rất nhỏ, chẳng hạn như côn trùng, hoa lá; đối tượng lớn hơn cũng có thể chụp, nhưng nên nhấn mạnh một vài chi tiết nhỏ. Chụp macro được nhiều người xem là chủ đề chụp thú vị, thư giản và hấp dẫn, nhưng cũng không ít những thách thức khó khăn và kiên nhẫn.
Về thiết bị, bạn có thể sử dụng bất cứ máy nào. Nếu là máy ảnh DSLR hay Mirroless thì bạn phải sắm ống kính macro, nếu là máy ảnh du lịch thì thường có chế độ chụp macro nhưng sẽ có hạn chế nhất định, cũng như chụp bằng điện thoại hay các phụ kiện/ phần mềm hỗ trợ cũng vậy.
-
Kiên nhẫn, kiên nhẫn, kiên nhẫn...
Những ai từng chơi chủ đề macro đều thấy như thế, kiên nhẫn với chủ để và kiên nhẫn với bản thân. Chẳng hạn muốn chụp con chuồn chuồn, con ong hay bướm hay các côn trùng lạ ..., đôi khi phải chọn vị trí mà chúng hay đến và... chờ đợi. Và, đôi khi nó không đến! Nhưng nếu nó đến, bạn sẽ có một khung ảnh như ý, là điều mang lại nhiều niềm vui rất lạ.
Ánh sáng là chìa khoá cho một bức ảnh nói chung và cách riêng với chủ đề macro được thành công. Có thể bạn chỉ thích sử dụng ánh sáng tự nhiên hay bạn muốn dùng ring-flash các loại, thì cũng phải hiểu rõ thời điểm, cường độ, hướng sáng, sự tác động và chọn góc phù hợp, hay cần thêm phụ kiện che chắn...
Độ phóng đại của bất kỳ ống kính nào cũng được xác định bởi tiêu cự. Đối với chụp ảnh macro, chúng ta thường quan tâm đến mức độ cận cảnh có thể tiếp cận với chủ thể. Hai yếu tố này, bao gồm tiêu cự và khoảng cách lấy nét tối thiểu, xác định tỷ lệ phóng đại tối đa của ống kính, đôi khi được gọi là "tỷ lệ tái tạo". Bạn tiếp cận chủ thể với một ống kính có tiêu cự xác định càng gần, thì tỷ lệ phóng đại bạn đạt được sẽ càng cao.
Ống kính macro là một ống kính có tỷ lệ độ phóng đại tối đa ít nhất là 1:1, hoặc "1x" trong thông số kỹ thuật ống kính. Điều này có nghĩa là một chủ thể có thể được tái tạo ở kích thước hoàn chỉnh trên cảm biến hình ảnh của máy ảnh: một đối tượng 10 mm có thể được chiếu lên cảm biến là một hình ảnh 10 mm khi ống kính gần đối tượng đó. Tỷ lệ phóng đại tối đa là 1:2 hoặc "0.5x" có nghĩa là kích thước tối đa mà một hình ảnh của cùng một đối tượng 10 mm có thể được chiếu lên cảm biến là 5 mm, hoặc chỉ là bằng một nửa so với kích thước thật.
Để chụp chủ đề macro có độ sắc nét sâu, bạn cần sử dụng khẩu độ rất nhỏ, như f/16 - f/22. Nếu muốn nét toàn bộ đối tượng, như bình nước hoa, con bọ, con sâu... bạn phải dùng kỹ thuật Stacking Focus để xếp chồng nhiều bức ảnh có điểm nét khác nhau, chồng hàng loạt hình lại bằng phần mềm.
-
Chân máy và tối ưu độ sắc nét
Chụp macro, với khẩu độ nhỏ, tốc độ thấp và ở cự ly rất gần, sự rung lắc phải được triệt tiêu nếu không muốn ảnh hưởng đến độ sắc nét đối tượng, bạn phải gắn máy vào chân máy cố định. Nhiều người còn cẩn thận sử dụng dây bấm mềm. Tuỳ đối tượng bạn có thể lấy nét tự động, nếu máy hỗ trợ Macro Servo AF, hoặc lấy nét thủ công (manual) tuỳ thói quen và ý đồ chụp.
Như đã nói, bạn phải dùng kỹ thuật Stacking Focus để xếp chồng nhiều bức ảnh có điểm nét khác nhau, chồng hàng loạt hình lại bằng phần mềm. Các bước:
-
Chụp nhiều ảnh tại nhiều điểm nét khác nhau của đối tượng. Ví dụ 100 tấm ảnh, tấm thứ nhất nét tại con mắt và dời điểm nét dần đến tấm 200 là nét tại cái đuôi con côn trùng chẳng hạn.
-
Dùng một phần mềm chồng ảnh độc lập có tên Stacking Focus tuỳ ý.
-
Hoặc dùng Photoshop để chồng 200 tấm ảnh trên lại thành 1 ảnh, khi đó bạn có tấm ảnh nét từ đầu đến cuối.
-
Chọn File -> Scripts -> Load Files into Stack … -> Browse -> Chọn các ảnh đã chụp. Chọn “Attempt to Automatically Align Source Images”. Ok!
Và, mời các bạn xem bộ ảnh côn trùng của bạn Nguyễn Kiên.
Có lẽ chúng ta sẽ có một buổi workshop chia sẻ và tập chụp thực hành cho những ai thích loại ảnh này.
Đây là thiết bị bạn @Chưa Tinh Tế dùng để thực hiện: Nikon D7100 và các ống MF.
Chúng ta sẽ có buổi nói chi tiết về thiết bị và thực hành sau.
tinhte.vn