 Bảo tàng Đắk Lắk
- Địa điểm xây dựng : 02 Y Ngông, TP Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk
- Chủ đầu tư : Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk
- Đại diện chủ đầu tư : Ban quản lý dự án Văn hóa thông tin tỉnh Đắk Lắk
- Tư vấn lập dự án đầu tư xây dựng : Công ty Kiến trúc HAAI - Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội
1. LỰA CHỌN HÌNH THỨC ĐẦU TƯ:
Công trình sẽ xây dựng với mục tiêu đặt ra là xây dựng một bảo tàng với hình thức kiến trúc hiện đại, tiếp cận và áp dụng được công nghệ kỹ thuật tiên tiến của chuyên ngành Bảo tàng ngày nay. Hình tượng kiến trúc giàu tính bản sắc văn hóa địa phương, phù hợp với cảnh quan khu vực. Công trình sẽ được xây dựng mới và đồng bộ, hoàn chỉnh toàn bộ dự án theo một giai đoạn, để sớm đưa vào vận hành khai thác, đáp ứng công suất và hiệu quả sử dụng như sự cần thiết phải đầu tư. Đây là một quyết tâm lớn của Đảng, các cấp chính quyền và nhân dân tỉnh Đăk Lăk.
* NGUỒN VỐN:
Nguồn vốn để thực hiện dự án là vốn ngân sách Nhà nước.
* QUY MÔ NỘI DUNG CÔNG TRÌNH:
- Diện tích khu đất: trong khuôn viên hiện đang sử dụng là 6,5ha
- Về quy hoạch - kiến trúc: Đã được UBND Tỉnh phê duyệt quy hoạch chi tiết tại Quyết định só 3106/QĐ-UB ngày 12/10/2001. Trong đó:
- Mật độ xây dựng khoảng: 5%
- Mật độ cây xanh tối thiểu khoảng: 90%
- Quy mô xây dựng: dựa trên cơ sở đề cương trưng bày Bảo tàng tỉnh Đăk Lăk đã được UBND Tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 3561/QĐ-UB ngày 6/11/2003.
- Tầng cao của công trình: tối đa là 03 tầng
- Theo nhiệm vụ thiết kế ở giai đoạn dự thi, diện tích sử dụng khoảng 4.100m2. Trong đó bao gồm các chức năng: trưng bày, phòng đặt sa bàn, kho, hành chính, phòng hội thảo + phòng họp và một số diện tích khác (khoảng 150m2). Khi tham gia phương án với trách nhiệm của mình, Tư vấn đã đề xuất cần phải bổ sung thêm một số diện tích cần thiết cho đủ cơ cấu của Bảo tàng mà nhiệm vụ thiết kế chưa đề cập đến như: diện tích trưng bày chuyên đề định kỳ, diện tích thư viện và giáo dục, cùng với một số diện tích làm việc, phụ trợ khác - không thể thiếu đối với chức năng của một bảo tàng ngày nay. Như vậy, diện tích sử dụng đã tính đủ các chức năng sẽ là 5.100m2.
Trong đó:
+ Diện tích trưng bày cố định: 1.600m2
. Phòng trưng bày khảo cổ và lịch sử Đăk Lăk: 650m2
. Phòng trưng bày dân số và văn hóa các dân tộc Đăk Lăk: 650m2
. Phòng trưng bày đa dạng sinh học: 300m2
+ Không gian khánh tiết: 300m2
+ Diện tích phòng san bàn: 200m2
+ Diện tích trưng bày chuyên đề định kỳ: 500m2
+ Diện tích khu vực kho: 1.200m2
+ Diện tích phòng họp, hội thảo: 300m2
+ Diện tích khu trình diễn: 300m2
+ Thư viện và giáo dục: 300m2
+ Diện tích làm việc các phòng phụ trợ và kỹ thuật khác: 400m2
Tổng diện tích sàn của Bảo tàng khoảng 8.200m2 (với hệ số k = 0.6 ~ 0,65) chưa kể diện tích trưng bày ngoài trời.
- Theo văn bản số 39/DSVH-BT ngày 18/1/2006 về việc “thỏa thuận thiết kế Bảo tàng Đăk Lăk” của Cục Di sản văn hóa - Bộ Văn hóa Thông tin yêu cầu “mở rộng diện tích kho bảo quản (tối thiểu đạt tỷ lệ 1/1 so với diện tích trưng bày)…” diện tích khu vực kho sẽ là: 2.100m2 , tăng so với diện tích kho cũ (1.200m2) là 900m2. Vì vậy, tổng diện tích sàn của Bảo tàng là 9.260m2.
- Việc xác định chuẩn quy mô diện tích của Bảo tàng là vấn đề rất hệ trọng, cần đảm bảo các yêu cầu như sau:
+ Đủ điều kiện để thỏa mãn đề cương trưng bày đã được phê duyệt.
+ Đủ điều kiện để tổ chức công nghệ, bố trí trang thiết bị đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn cần thiết của một bảo tàng hiện đại trong giai đoạn hiện nay (mặc dù chúng ta đều biết rằng, đặc thù của ngành Bảo tàng, theo thời gian, hiện vật trưng bày mỗi ngày chỉ có tăng thêm mà không có giảm).
+ Tuyệt đối tránh tình trạng gò ép nội dung và diện tích (vì những lý do phi chuyên môn) công trình sẽ sớm xuống cấp và lỗi thời.
+ Việc xác định cơ cấu và quy mô diện tích của Bảo tàng, cùng với tạo hình không gian kiến trúc phải dựa trên nguyên tắc cấu trúc mở, để Bảo tàng có thể thích ứng lâu dài, thỏa mãn sự thay đổi kịch bản trưng bày theo thời gian khi cần thiết.
2. ĐỊA ĐIỂM:
* Vị trí:
- Vị trí khu đất xây dựng nằm ở trung tâm thành phố Buôn Ma Thuật, là khoảng giao nhau giữa các trục đường : Y Ngông, Lê Hồng Phong, Phan Đình Giót.
Địa chỉ : 02 Y Ngông - TP Buôn Ma Thuột
- Công trình nằm trong khuôn viên khu đất Biệt Điện Bảo Đại cũ là một di tích lịch sử cấp quốc gia, rất cần sự nghiên cứu kỹ lưỡng khi thiết kế một công trình bảo tàng xây mới.
* Giới hạn:
- Khu đất xây dựng công trình có tổng diện tích là 65.000m2 được giới hạn như sau:
+ Hướng Tây tiếp giáp đường Lê Hồng Phong
+ Hướng Bắc tiếp giáp đường Phan Đình Giót
+ Hướng Nam tiếp giáp đường Y Ngông
+ Hướng Đông tiếp giáp đường Lê Duẩn
3. HIỆN TRẠNG KHU ĐẤT:
- Khu đất có diện tích là 65.000 m2, nằm ở khu trung tâm thành phố Buôn Ma Thuật, có giao thông thuận tiện, bốn mặt khu đất tiếp xúc với đường nhựa đô thị, có thể tiếp cận khu đất từ tất cả các phía, rất phù hợp để xây dựng một bảo tàng tổng hợp.
- Khu đất xây dựng bảo tàng tương đối bằng phẳng, thuận lợi cho việc tổ chức liên hệ giữa các hạng mục trong bố cục tổng thể.
- Khu đất có dạng hình thang tương đối cân, trải dài theo phương vuông góc với trục xuyên tâm khu đất đã hình thành đi qua nhà Biệt Điện. Nhìn chung về hình dạng, khu đất tương đối thuận lợi cho việc hình thành bố cục tổng thể.
- Khu đất hiện trạng cơ bản không có công trình đã xây dựng, tuy nhiên do nằm trong khuôn viên Biệt Điên Bảo Đại cũ nên có rất nhiều cây lâu năm vì thế việc giải phóng mặt bằng cần có khảo sát kỹ lưỡng để giữ được tối đa các cây xanh lâu năm này.
- Trong trường hợp phải phá bỏ một số vị trí cây, trước hết phải nghĩ tới khả năng di dời (nếu có thể được).
- Các cây mới được trồng theo quy hoạch tổng mặt bằng của dự án, cần tuyển chọn đúng chủng loại cây như loại đang có trong hiện trạng khu đất, để giữ được đặc sắc riêng về tính thống nhất của khu cây xanh này (tuy nhiên cây được trồng mới cũng là loại cây tương đối do, được tuyển lựa từ nơi khác đến).
- Nhìn chung, hiện trạng khu đất rất thuận lợi cho xây dựng công trình cả về hiệu quả thẩm mỹ các góc nhìn từ mọi phía.
4. GIẢI PHÁP KIẾN TRÚC:
Bảo tàng Dăklăk là một Dăklăk thu nhỏ, là nơi lưu giữ và trưng bày những gì đặc trưng nhất, tinh tuý nhất của cuộc sống con người Đăk Lăk cũng như văn hóa truyền thống lâu đời của đất rừng Tây Nguyên, chính vì thế kiến trúc của nó phải xuất phát từ bản sắc văn hoá đậm đà ấy.
4.1. Ý đồ tư tưởng
Ý đồ tạo hình:
Công trình khai thác nghệ thuật tạo hình Tây nguyên, đặc biệt là hình ảnh ngôi nhà dài truyền thống của người dân Dăklăk.
Nhà dài là một đặc trưng rất riêng của Dăklăk có không gian đơn giản nhưng đầy ấn tượng, cấu trúc không gian của Bảo tàng được mô phỏng theo dạng thức đơn giản này. Hầu hết nội dung trưng bày của bảo tàng bám theo cấu trúc kiểu tuyến dài của ngôi nhà, hay nói cách khác, hình ảnh của nhà dài truyền thống được nhận biết qua dây chuyền tham quan, trưng bày mới chứa đựng nội dung chính của Bảo tàng.
Tuy nhiên, nghệ thuật tạo hình Tây nguyên và kiến trúc truyền thống của các dân tộc Đăk Lăk sẽ được khai thác một cách tinh tế, để được nhận biết một cách khái quát và tượng trưng qua hình ảnh của kiến trúc bảo tàng - một công trình của thời đại mới với công nghệ và kỹ thuật tiên tiến.
Ý đồ biểu hiện:
Cảm nhận sâu đậm nhất những gì về Dăklăk đó là sự đơn giản, thô mộc và chân thực. Điều này cũng đồng nghĩa với sự mênh mông, vô tận, giàu có... của kho tàng văn hóa truyền thống nơi đây. Trong kiến trúc có câu "less is more" - ít tức là nhiều hay một cho tất cả và tất cả là một.
Chính vì thế, ngôn ngữ tạo hình được nhận biết qua tính đồng nhất của môtíp mái đã diễn tả chân thực nhất những gì đã nói trên đây: vừa ít lại vừa nhiều, như cây rừng, như suối thác, như tiếng ngân của âm thanh, như tiếng vọng của thời gian...
Hình ảnh kiến trúc đã diễn tả được sự nhẹ nhàng, gần gũi với sự thô mộc của kiến trúc tre nứa, cây cỏ ... như ngôi nhà sàn truyền thống đã sống mãi với thời gian cùng người Dăklăk.
4.2. Giải pháp Quy hoạch tổng mặt bằng:
Khuôn viên khu đất với hiện trạng các công trình di tích đã hình thành một trục chính xuyên tâm, chính vì thế nhà Bảo tàng được bố trí tuân thủ trục chính này, đồng thời đón luồng người tham quan từ phía Biệt Điện Bảo Đại (là hạng mục trong hành trình tham quan của Bảo tàng). Xung quanh nhà Bảo tàng là cây xanh thảm cỏ, các hạng mục trưng bày ngoài trời và vườn tượng (là nơi trưng bày các tác phẩm điêu khắc thu hoạch được khi tổ chức các trại điêu khắc sau này).
Vị trí của nhà Bảo tàng được bố trí đảm bảo khoảng cách tiếp cận với các trục giao thông và các công trình giữ lại trong khuôn viên khu đất bao gồm Biệt điện Bảo Đại, nhà khách, nhà nài voi, tạo nên mối liên hệ theo một hệ trục khá cân xứng trong không gian. Giữa các công trình là diện tích cây xanh bao trùm có mật độ rất lý tưởng.
Nhà Bảo tàng là một công trình 3 tầng, có bố cục tập trung, tạo hình theo 2 khối giao nhau. Khối chính của công trình là một nhà dài theo chiều dài phần đất xây dựng, vuông góc với trục chính xuyên tâm khu đất đã hình thành. Khối thứ 2 là không gian sảnh chính, đón khách vào trung tâm tâm khánh tiết của Bảo tàng. Với cách bố cục này đã tạo nên hướng đón theo cả hai phía tùy theo hành trình của khách tham quan, đi từ cổng chính của Bảo tàng hay đi từ cổng chính của khu Biệt Điện Bảo Đại đều thỏa mãn dây chuyền tham quan (sẽ được xây dựng ở bước sau).
Bên ngoài nhà bảo tàng có 2 kiốt 1 tầng có chức năng phục vụ các nhu cầu ăn uống giải khát, mua đồ lưu niệm ... của khách tham quan.
Hệ thống đường nội bộ xung quanh toà nhà được thiết kế tạo điều hiện thuận lợi cho các phương tiện giao thông, có thể dễ dàng tiếp cận công trình ở các vị trí khi cần thiết.
Giải pháp quy hoạch tổng mặt bằng và phương án kiến trúc đã được hoàn thiện thông qua nhiều Hội nghị của UBND tỉnh Đăk Lăk và Cục Di sản Văn hóa - Bộ Văn hóa - Thông tin chấp thuận.
Các chỉ tiêu qui hoạch và diện tích công trình sẽ là:
- Tổng diện tích sàn: 9.260 m2
- Diện tích xây dựng : 4.364 m2
- Tổng diện tích khu đất: 65.000 m2
- Mật độ xây dựng : 6,7 %
- Hệ số sử dụng đất : 0.142
4.3. Giải pháp thiết kế chức năng công trình:
Tầng trệt bao gồm các chức năng: kho, các phòng nghiệp vụ bảo tàng, bộ phận hành chính, an ninh và các phòng phục vụ kỹ thuật toà nhà khác.
Tầng 1 bao gồm các chức năng: sảnh khánh tiết trang trọng cùng với các bộ phận của nó như lễ tân tiếp khách, gửi đồ, hướng dẫn, phòng sa bàn, không gian trưng bày chuyên đề định kỳ, phòng hội thảo lớn, thư viện, khu vực dành cho giáo dục (nơi để sinh viên, học sinh làm bài thực hành, tổng kết bài cuối buổi tham quan) các không gian đệm, giải lao ...
Tầng 2 bao gồm các chức năng: không gian trưng bày cố định (khảo cổ và lịch sử Đăk Lăk, dân số và văn hóa các dân tộc, đa dạng sinh học), không gian đệm và giải lao…
Ở trung tâm toà nhà là vị trí sảnh khánh tiết có một không gian thông 2 tầng là không gian trung tâm của toà nhà, đây là không gian định hướng và liên kết các không gian khác của Bảo tàng. Đây là không gian có độ cao và sáng sủa cho phép trưng bày được các hiện vật lớn (ví dụ như dựng được lễ hội đâm trâu), và tổ chức các buổi lễ tiếp đón long trọng.
Ngoài các diện tích sàn cơ bản đồ án đã bố trí thêm một số diện tích ngoài trời dưới dạng sân sàn bê tông cốt thép theo kiểu nhà sàn dân tộc ở các vị trí kiến trúc thềm bậc… các diện tích này có thể biểu diễn ngoài trời, rất cần thiết phục vụ hoạt động văn hóa trong các ngày lễ hội.
Công trình được trang bị 2 thang máy, 1 thang to dành để chuyên chở các vật phẩm, thang nhỏ hơn dành cho khách và người tàn tật (sẽ được lắp đặt thiết bị ở bước sau).
Không gian dành cho công chúng (nơi tiếp đón và trưng bày) được thiết kế tách bạch với các phòng chuyên môn và khu hành chính (kho lưu giữ, phòng làm việc). Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho quản lý và kiểm soát được vấn đề ra vào trong bảo tàng, đảm bảo an ninh. Khu tiếp đón khách đến thăm quan bắt đầu từ không gian trưng bày tầng 1, được bố trí hấp dẫn bằng lối vào to, rộng rãi: mái cao của phòng Khánh tiết tạo sự bề thế cho Bảo tàng ngay từ hình ảnh đàu tiên tiếp cận của du khách.
Phòng kho kỹ thuật và khu hành chính tầng trệt được bố trí lối vào riêng nội bộ từ phía sau của bảo tàng, với hệ thống cửa tập trung để kiểm soát và quản lý.
Việc đi lại và phân bố không gian bên trong toà nhà đơn giản và rõ ràng. Điều này rất phù hợp và thuận tiện cho quá trình đổi mới, hiện đại hoá sau này.
Trong không gian trưng bày của tầng hai, độ cao được xác định hợp lý cho phép linh hoạt trong công tác trưng bày các hiện vật của Bảo tàng (như các hiện vật điêu khắc, các hiện vật thể hiện yếu tố về mặt kiến trúc, các lễ nghi, hiện vật liên quan đến thuần dưỡng voi). Việc phải có được không gian thuận lợi cho thiết kế xây dựng lộ trình trưng bày hấp dẫn luôn là một yêu cầu đối với chuyên ngành Bảo tàng.
Các không gian trưng bày hiện vật cố định không sử dụng ánh sáng tự nhiên, điều này đáp ứng các tiêu chí về bảo quản hiện vật.
Không gian hành lang đi nhanh, thoáng và trải dọc theo phòng trưng bày có thể nhìn được xung quanh khuôn viên. Đây là khoảng không gian đệm cần thiết cho lớp không gian trưng bày bên trong.
Đồ án thiết kế đã xem xét kỹ về yếu tố khí hậu và tiết kiệm năng lượng: hệ thống lưu thông không khí sẽ làm mát và giữ nhiệt độ ổn định cho các không gian bên trong của toà nhà, các khu trưng bày khép kín bên trong cũng dễ dàng bố trí hệ thống điều hòa không khí đảm bảo môi trường vi khí hậu và tiêu thụ ít năng lượng (Tuy nhiên, hệ thống điều hòa trung tâm sẽ được thực hiện ở bươc sau).
Đồ án thiết kế đã đáp ứng được các tiêu chí đưa ra của lãnh đạo Tỉnh trong văn bản phê duyệt:
- Như nhận xét của chuyên gia Pháp (KTS. Veronique Dullfus): Đồ án kiến trúc đã thể hiện được tính trang nhã và nhẹ nhàng, phù hợp với mục tiêu xây dựng bảo tàng của tỉnh Đăk Lăk, một bảo tàng hiện đại, chuyên nghiệp, bố trí không gian đơn giản và rõ ràng, giúp quản lý, tu sửa dọn dẹp dễ dàng, đáp ứng được các yêu cầu về mặt bảo tàng học hiện đại với tầm cỡ quốc tế, một bảo tàng thể hiện được những nét truyền thống văn hoá, cội nguồn của dân tộc vùng Tây Nguyên nói chung và của tỉnh Đăk Lăk nói riêng.
- Kiến trúc của bảo tàng mới, có ngôn ngữ phối hợp hài hoà với các toà nhà hiện có trong khuôn viên của khu di tích.
4.4. Giải pháp bố cục hình khối và kiến trúc mặt đứng:
Tạo hình không gian của kiến trúc Bảo tàng - như đã phân tích ở phần Quy hoạch tổng mặt bằng trên đây, là một sự lựa chọn khá đặc sắc về giải pháp. Không thể phủ nhận được trong cảm nhận thị giác có sự bất ngờ về tạo hình của nó. Cái khó của sự sáng tạo nghệ thuật chính là ở chỗ, kiến trúc của Bảo tàng phải đạt được tiếng nói của một công trình với thẩm mỹ đương đại, song lại nhận thấy ở trong nó những dấu hiệu từ bản sắc truyền thống địa phương. Không phải tác phẩm nghệ thuật nào cũng có thể đạt tới sự kỳ diệu này.
Mặt đứng của nhà bảo tàng được cảm nhận thông qua tính đồng nhất của mô tuýp mái, đây là điểm đặc biệt, ngôn ngữ ấn tượng của toà nhà gợi cho người quan sát một cảm nhận thật đơn giản, mộc mạc nhưng lại hùng vĩ bao la ... đó là những gì đúng nhất trong cách diễn đạt về Dăklăk - Tây nguyên.
Môtuýp mái kể trên được cấu tạo bởi các tấm mái lắp ráp tiền chế với các nan chạy suốt chiều rộng mái gợi sự liên tưởng đến kiến trúc gỗ, tre nứa, loại vật liệu của ngôi nhà sàn truyền thống đã sống mãi với con người Dăklăk.
Nguồn : ST
 Họ cười vì tôi không giống họ.Tôi cười vì họ quá giống nhau.
-----Be Yourself-----
|
|