Các thương hiệu xe điện mới nổi đang đi tìm lời giải trong việc cạnh tranh sòng phẳng với nhiều thương hiệu xe truyền thống.
Chúng ta đã quá quen với “cuộc chiến” giữa taxi công nghệ với taxi truyền thống, giữa xe ôm công nghệ với xe ôm truyền thống, đến mức các bên còn suýt đưa nhau ra toà chỉ vì quyền lợi và thị phần có nguy cơ giảm sút. Nhưng đã bao giờ bạn nghe đến “cuộc chiến” giữa thương hiệu xe điện với thương hiệu xe truyền thống chưa?
Gọi nôm na như vậy không phải là bởi các thương hiệu xe truyền thống có sự tụt hậu, yếu kém về công nghệ so với các thương hiệu xe điện mới nổi.
Lý do là bởi các thương hiệu truyền thống có xuất phát điểm là xe xăng, phần lớn đều được thành lập từ tận thế kỷ 19, thế kỷ 20 và phần nào tự tin lấn át các thương hiệu mới nổi trong cùng một phân khúc.
Ở chiều ngược lại lợi thế của các thương hiệu xe điện là nền tảng công nghệ. Không chỉ thúc đẩy chuyển đổi từ năng lượng hoá thạch sang năng lượng bền vững như tầm nhìn của Tesla, nền tảng công nghệ còn giúp các thương hiệu xe điện tạo ra một “sản phẩm máy tính” đúng nghĩa đen – nước đi khác biệt so với việc nghiên cứu, thiết kế rồi sản xuất một chiếc xe chạy bằng xăng hay dầu.
Thế nhưng đã nhiều năm trôi qua, tầm ảnh hưởng của các thương hiệu thuần điện đến thế giới xe vẫn còn bỏ ngõ. Uy tín và chất lượng của các thương hiệu xe điện mới nổi thậm chí còn èo uột hơn, gần như không thể trở thành đối thủ của những BMW, Porsche hay Mercedes Benz trong tương lai gần.
Vậy vì sao từ chỗ là niềm kỳ vọng lớn lao của thế giới xe, của những người yêu xe và cả những ai theo đuổi các yếu tố thân thiện với môi trường sống, nhiều thương hiệu xe điện mới nổi đang dần đánh mất tầm ảnh hưởng và sức cạnh tranh của mình trên trường quốc tế?
Tất cả sẽ được giải đáp qua bài chia sẻ này với chủ đề: Tại sao thương hiệu xe điện mới nổi khó thành công?
Bản chất công nghệ của các thương hiệu xe điện
Trong bảng xếp hạng 20 mẫu xe điện tốt nhất năm 2023 trên Topgear, chỉ có 2 mẫu xe đến từ thương hiệu thuần điện là Tesla Model Y (vị trí số 8) và Tesla Model 3 (vị trí số 2). Ở vị trí thứ 11 là mẫu Polestar 2 – nghe rất “thuần điện” nhưng thực tế vẫn xuất phát từ một thương hiệu xe xăng truyền thống.
Polestar trước kia là một đội ngũ thuộc thương hiệu xe Volvo, chuyên trách nghiên cứu và sản xuất các mẫu xe có hiệu suất cao. Những Volvo S60 Polestar Engineered hay Volvo V60 Polestar Engineered là sản phẩm đến từ đội ngũ này.
Sau khi bị thâu tóm bởi tập đoàn Geely đến từ Trung Quốc, Volvo đã biến Polestar thành một thương hiệu xe điện chuyên biệt. Dĩ nhiên, chúng ta vẫn phần nào nhìn thấy hơi hướng Volvo trong khâu thiết kế, trang bị công nghệ hay chất lượng hoàn thiện trên những chiếc xe điện Polestar.
Còn lại 17 mẫu xe khác trong nhóm xếp hạng đều đến từ các thương hiệu truyền thống. Có thể kể đến như BMW, Peugeot, Volvo, Volkswagen hay Mercedes Benz. Thậm chí nhiều thương hiệu xe phổ thông như Honda, Kia hay Huyndai cũng chiếm phần ưu thế hơn so với các thương hiệu xe điện mới nổi.
Giờ nếu cho bạn 10 giây để kể những thương hiệu xe điện mà bạn biết (trừ Tesla và Vinfast), bạn sẽ kể ra được những cái tên nào? Polestar, Aspark, Canoo, Faraday Future,… Như bạn thấy đó, mình chỉ cần 0,39 giây để có được 83,4 triệu kết quả (tìm kiếm trên Google).
Câu hỏi đặt ra là vì sao chỉ trong tích tắc, trong đầu chúng ta có thể bật ra hàng chục thương hiệu xe truyền thống khác nhau? Trong khi lại gặp khó khăn nếu phải kể tên các thương hiệu xe điện, thậm chí còn phải nhờ đến sự trợ giúp của Google.
Nhiều người cho rằng vì các thương hiệu xe truyền thống đã gầy dựng, in đậm dấu ấn trong nhận thức của khách hàng từ nhiều thế kỷ trước. Trong khi các thương hiệu xe điện mới nổi trong thời gian gần đây, đơn cử như Tesla dù thống lĩnh thị trường xe thuần điện cũng chỉ mới thành lập hồi năm 2004.
Lý do này không sai nhưng mình cho rằng, nó đóng vai trò rất nhỏ trong việc các thương hiệu truyền thống đang nắm giữ ưu thế so với xe thuần điện. Bởi nói một cách công bằng, nhiều thương hiệu truyền thống cũng chỉ “lấn sân” mảng xe điện trong 5 năm trở lại đây.
Lấy ví dụ mẫu Toyota Corolla Cross chỉ được hãng xe Nhật ra mắt thị trường Việt Nam hồi năm 2020, hay mẫu Mercedes Benz EQS ra mắt thị trường Việt Nam vào cuối năm ngoái, cũng là lần đầu tiên thương hiệu của Đức bán chính hãng một chiếc sedan chạy điện ở nước ta.
Xu hướng xây dựng bộ phận EQ, EV (thuần điện) tách biệt khỏi dòng sản phẩm cũ chỉ vừa chớm nở ở các thương hiệu truyền thống. Toyota Motor bắt đầu rót khoản đầu tư hơn 70 tỉ đô vào cuối năm 2021, nhằm hiện thực mục tiêu điện khí hoá tất cả dòng sản phẩm của hãng vào năm 2030.
Honda cũng có tham vọng tương tự nhưng tầm nhìn phải đến năm 2040, khác biệt cạnh tranh của họ là quá trình nghiên cứu nhiều loại pin nhiên liệu mới – đặt kỳ vọng kéo dài quãng đường di chuyển của xe cao hơn các đối thủ cùng phân khúc.
Trên thực tế khác biệt quan trọng giúp các thương hiệu xe truyền thống chiếm ưu thế, thậm chí dần trở thành “người tiên phong” trên thị trường xe điện chính là bản chất công nghệ.
Ngoại trừ Tesla, hầu hết thương hiệu xe điện mới nổi chỉ “có trong tay” những công nghệ thuộc hàng tiên tiến. Ở chiều ngược lại, các thương hiệu truyền thống đã thật sự “sở hữu” mọi công nghệ vượt trội nhất mà người ta có thể kỳ vọng ở một chiếc ô tô.
“Có trong tay” và thật sự sở hữu công nghệ nghiên cứu, sản xuất ô tô điện là hai phạm trù hoàn toàn tách biệt. Xu thế các thương hiệu xe điện hiện nay muốn định hướng bản thân trở thành một công ty công nghệ, nhưng lại không định hướng và nhìn nhận sản phẩm của mình như một chiếc máy tính hoặc thiết bị công nghệ đúng nghĩa.
Sự nhập nhằng giữa một bên là trở thành nhà nghiên cứu và sản xuất xe điện đơn thuần, một bên là trở thành tên tuổi hàng đầu trong làng công nghệ thế giới đang vô tình níu chân, cản bước nhiều thương hiệu xe điện mới nổi trên hành trình tạo ra di sản.
Họ không như Tesla, xem chiếc xe của mình là những chiếc máy tính đúng nghĩa – được đặt lên bốn bánh xe cùng hệ thống truyền động tối ưu hoá. Họ cũng không như các thương hiệu truyền thống, sẵn có nền tảng là các dòng sản phẩm xe chạy bằng xăng – không cần đầu tư nhiều nguồn lực hay công nghệ để phát triển trở thành thương hiệu thuần điện.
Để rồi với tham vọng sớm trở thành “ông lớn” của lĩnh vực thuần điện, các thương hiệu xe điện mới nổi phải “tranh thủ” kết nối, hợp tác hay thậm chí vay mượn công nghệ cũng như nền tảng của các thương hiệu truyền thống.
Lẽ tất yếu, các thương hiệu truyền thống sẽ làm mọi cách nhằm kiềm hãm, hạn chế tiềm năng phát triển vượt bậc của những tên tuổi mới nổi. Cân bằng hài hoà giữa lợi ích thương hiệu của mình, với quyền lợi và năng lực phát triển của các thương hiệu đi sau.