Gan là một trong những cơ quan làm việc chăm chỉ nhất trong cơ thể với hàng trăm chức năng. Gan không chỉ loại bỏ độc tố khỏi máu mà còn tạo ra mật, được sử dụng cho quá trình tiêu hóa và cung cấp nhiều năng lượng cho cơ thể.

Theo Tổ chức Gan Mỹ, ăn thực phẩm bổ dưỡng và lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, hạn chế uống rượu, giữ chỉ số khối cơ thể (BMI) dưới 30 và kiểm soát bệnh tiểu đường giúp gan hoạt động bình thường. Dưới đây là những lưu ý cụ thể để giữ lá gan khỏe mạnh.

Duy trì cân nặng hợp lý

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), chỉ số BMI từ 25-29 là thừa cân và trên 30 là béo phì. Hai tình trạng này khiến chất béo tích tụ trong gan gây gan nhiễm mỡ, tiểu đường type 2. Lâu dần bệnh có thể dẫn đến xơ gan và suy gan. Người thừa cân, béo phì nên giảm 10% trọng lượng cơ thể để có lợi gan, đẩy lùi bệnh gan nhiễm mỡ và ngăn ngừa tiểu đường.

Ăn uống lành mạnh

Chế độ ăn Địa Trung Hải giàu trái cây, rau củ và một phần cá (hải sản) có lợi cho gan. Chế độ này giúp kiểm soát lượng calo dễ dàng hơn, điều chỉnh lượng đường trong máu vì ưu tiên thực phẩm có nguồn gốc thực vật.

Bạn nên chọn thực phẩm giàu chất xơ gồm trái cây, rau củ tươi, bánh mì làm từ ngũ cốc nguyên hạt; tránh thực phẩm giàu chất béo bão hòa, nhiều đường và muối, thực phẩm chiên. Uống nhiều nước có thể ngăn ngừa mất nước và giúp gan hoạt động tối ưu.

Hạn chế uống rượu

Uống rượu tăng nguy cơ mắc bệnh mạn tính và tử vong sớm. Tỷ lệ tử vong và ung thư do uống nhiều rượu ngày càng tăng trên thế giới. Uống nhiều rượu không chỉ gây ra gan nhiễm mỡ mà thậm chí còn gây ung thư gan và suy gan. Nam giới khỏe mạnh chỉ nên uống tối đa 2 ly rượu mỗi ngày và một ly với phụ nữ. Với liều lượng này, gan có thể chuyển hóa rượu một cách an toàn.

Xét nghiệm gan thường xuyên

Nếu uống rượu thường xuyên hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh gan, bạn nên xét nghiệm chức năng gan thường xuyên, có thể thực hiện trong khám sức khỏe định kỳ. Người tiếp xúc hoặc nghi tiếp xúc với virus, hóa chất và chất độc cũng nên xét nghiệm gan.

Xét nghiệm viêm gan C ít nhất một lần

Viêm gan C là bệnh gan truyền nhiễm lây lan chủ yếu qua tiếp xúc với máu của người bị nhiễm virus, quan hệ tình dục không an toàn, dùng chung kim tiêm, đồ dùng (dao cạo râu, bấm móng tay...).

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ, người trên 18 tuổi nên khám sàng lọc viêm gan C ít nhất một lần trong đời. Tuy nhiên, bạn cần xét nghiệm thường xuyên hơn nếu có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh viêm gan C như dùng chung kim tiêm, nhiễm HIV, có mức alanine aminotransferase (một loại enzyme trong tế bào gan) liên tục bất thường, được truyền máu hoặc ghép tạng, đang điều trị bệnh đông máu, có mẹ nhiễm viêm gan C, quan hệ tình dục không an toàn...

Việc phát hiện các vấn đề ở gan có thể khó khăn do triệu chứng thường không xuất hiện cho đến khi bệnh tiến triển nặng. Tuy nhiên, bệnh không có triệu chứng không có nghĩa là không nghiêm trọng. Khi có những dấu hiệu cảnh báo, bạn cần đi khám và điều trị ngay gồm nước tiểu sẫm màu (màu trà đá), vàng da (mắt), phân giống như đất sét, ngứa da gây mất ngủ vào ban đêm, sưng mắt cá chân, sưng bụng, mệt mỏi mạn tính... Một số bệnh gan được phát hiện sớm có thể phục hồi do gan có khả năng tái tạo và sửa chữa hơn các cơ quan khác. Nếu bệnh kéo dài không được điều trị, gan có thể bị tổn thương nghiêm trọng.

Mai Cat
(Theo Everyday Health)