Sự phồng rộp. Bệnh tiêu chảy. Mệt mỏi. Đây là những triệu chứng bệnh celiac phổ biến mà bạn đã nghe nói đến, nhưng chúng không phải là những triệu chứng duy nhất cần theo dõi.

Bệnh Celiac là khi cơ thể bạn không thể xử lý gluten, một loại protein có trong các món ăn như bánh mì, bánh quy và mì Ý. Mặc dù phần lớn mọi người không gặp khó khăn khi tiêu hóa loại protein này, nhưng nếu bạn là một trong 1% dân số mắc bệnh celiac, thì việc tránh những thực phẩm chứa gluten là điều không cần bàn cãi nếu bạn muốn cải thiện những triệu chứng được nói đến trong bài viết sau đây.

Có nhiều loại bệnh celiac khác nhau?

Bạn có thể nghĩ rằng bệnh celiac luôn chỉ có một dạng - với các triệu chứng như tiêu chảy và chướng bụng, nhưng nó thực sự có thể rất khác nhau ở mỗi người. Trên thực tế, các chuyên gia y tế phân loại bệnh celiac thành ba loại riêng biệt và tất cả đều có biểu hiện hơi khác một chút.

Người bệnh Celiac không thể dung nạp gluten vào cơ thể

Theo Tổ chức Tiêu hóa Thế giới (WGO), ba loại bệnh celiac chính bao gồm:

• Điển hình: Những người mắc bệnh celiac điển hình thường có tất cả các triệu chứng mà bạn có thể liên quan đến tình trạng này, chẳng hạn như tiêu chảy, thiếu máu do thiếu sắt và các vấn đề về tăng trưởng.
• Không điển hình: Những người bị bệnh celiac không điển hình có xu hướng mắc các triệu chứng không phải lúc nào cũng đặc trưng cho tình trạng bệnh, chẳng hạn như mệt mỏi mãn tính hoặc các cơn đau nửa đầu thường xuyên. Với bệnh celiac không điển hình, một người có thể không có bất kỳ triệu chứng tiêu hóa nào.
• Không có triệu chứng: Những người bị bệnh celiac không có triệu chứng thường không có triệu chứng của bệnh celiac, nhưng vẫn có các tổn thương dọc theo ruột, đây là một dấu hiệu của tình trạng này.

Điều quan trọng cần lưu ý là cả ba loại bệnh celiac có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe lâu dài nếu không được điều trị - cho dù bạn có triệu chứng hay không.

Các triệu chứng của bệnh celiac là gì?

Trước tiên, điều quan trọng cần hiểu là có hai nhóm triệu chứng ban đầu chính: Ruột và ngoài tiêu hóa. Các triệu chứng đường ruột - như tiêu chảy và đau bụng - là kết quả của tình trạng viêm và tổn thương ruột. Các triệu chứng ngoài đường tiêu hóa phát sinh do sự hấp thụ kém các chất dinh dưỡng và tình trạng viêm xảy ra trong cơ thể do phản ứng miễn dịch hoạt động quá mức.

Dưới đây là tóm tắt các triệu chứng bệnh celiac cần chú ý:

Đau bụng

Khi bạn bị bệnh celiac, cảm giác khó chịu ở bụng nói chung là phổ biến. Cơ chế chính xác tại sao celiac gây ra đau bụng vẫn chưa được hiểu rõ ràng và thường mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng không tương quan với lượng tổn thương bên trong do celiac.

Cảm giác đau bụng là triệu chứng điển hình nhất

Đầy hơi

Ăn ngay cả lượng gluten nhỏ nhất cũng có thể gây đầy hơi nếu bạn mắc bệnh celiac. Một trong những lý do là bệnh celiac không được điều trị có thể dẫn đến những thay đổi trong cách thức ăn di chuyển qua đường tiêu hóa, theo một nghiên cứu năm 2021 được công bố trên tạp chí Clinical Gastroenterology and Hepatology. Điều này có thể khiến thức ăn bị ứ lại trong dạ dày, dẫn đến đầy hơi.

Bệnh tiêu chảy

Đây có thể là một vấn đề lớn đối với những người bị bệnh celiac. Tiêu chảy xảy ra khi ruột gặp khó khăn trong việc hấp thụ chất lỏng hoặc bài tiết quá nhiều chất lỏng. Hấp thu kém là những gì xảy ra khi lớp niêm mạc của ruột bị tổn thương ngăn cản sự hấp thụ chất dinh dưỡng thích hợp (nguyên nhân là do tiêu chảy). Bạn cũng có thể nhận thấy một vài thay đổi khác của phân như phân có màu nhợt nhạt hoặc thậm chí có mùi hôi hơn bình thường - tất cả đều là kết quả của việc đường tiêu hóa bị tổn thương.

Giảm cân không chủ ý

Giảm cân không chủ ý là một triệu chứng phổ biến của tình trạng sức khỏe gây suy dinh dưỡng (khi ruột non của bạn không thể hấp thụ đủ chất dinh dưỡng) — và điều này đặc biệt đúng với bệnh celiac.

Theo Mayo Clinic, khi gluten làm hỏng lớp niêm mạc của đường ruột, cơ thể bạn sẽ gặp khó khăn trong việc hấp thụ các chất dinh dưỡng từ carbohydrate, chất béo và protein. Nếu không có đủ calo, những người mắc bệnh celiac sẽ khó tăng hoặc duy trì cân nặng.

Thiếu máu do thiếu sắt

Bệnh thiếu máu do thiếu sắt có thể phát triển ở những người bị bệnh celiac vì cơ thể không thể hấp thụ đầy đủ chất sắt (cùng với các chất dinh dưỡng khác). Theo Hiệp hội Huyết học Hoa Kỳ, nếu bạn bị thiếu máu do thiếu sắt, bạn có thể gặp các triệu chứng như da xanh xao, mệt mỏi, khó thở và tim đập nhanh. Bạn cũng có thể nhận thấy các triệu chứng kỳ lạ khác, chẳng hạn như ù tai, ngứa da, rụng tóc và rất muốn nhai đá.

Phát ban siêu ngứa, phồng rộp

Được gọi là bệnh viêm da dị dạng theo Viện Quốc gia về bệnh tiểu đường và bệnh tiêu hóa và thận, nguyên nhân là do các kháng thể liên quan đến bệnh celiac kích hoạt phản ứng miễn dịch trên da. Kết quả là tình trạng viêm dẫn đến các tổn thương, thường xuất hiện trên các chi và thân mình. Rất may, chỉ khoảng 10% số người bị bệnh celiac sẽ bị phát ban này và bạn sẽ biết mình đã mắc bệnh chưa.

Mệt mỏi mãn tính

Mệt mỏi mãn tính do bệnh celiac thường biểu hiện bằng cảm giác mệt mỏi và kiệt sức. Mặc dù nguyên nhân chính xác của triệu chứng này vẫn chưa được biết, nhưng theo một nghiên cứu năm 2019 được công bố trên Tạp chí Di truyền học ở người, có thể nguyên nhân chủ yếu là do viêm do phản ứng tự miễn dịch.

Yếu, tê và đau ở bàn tay và bàn chân của bạn

Ở những người bị bệnh celiac, sự thiếu hụt dinh dưỡng (đặc biệt là vitamin B12, B6 và E, và các kim loại như đồng), kháng thể và thậm chí các rối loạn tự miễn dịch tiềm ẩn khác có thể tác động đến hệ thần kinh và dẫn đến bệnh thần kinh. Rất có thể bạn sẽ nhận thấy những cảm giác khó chịu như đau, ngứa ran hoặc tê ở bàn chân (hoặc ở mặt, trong một số trường hợp) .

Loãng xương

Điều này quay trở lại vấn đề kém hấp thu khó chịu xảy ra với bệnh celiac không được điều trị. Theo Viện Quốc gia về Bệnh viêm khớp và Cơ xương và Da các triệu chứng của loãng xương có thể bao gồm thay đổi chiều cao và tư thế, đau lưng không rõ nguyên nhân và gãy xương.

Thay đổi tâm trạng

Bệnh Celliac có thể dẫn đến những bệnh về tầm lý tiềm ẩn

Bệnh Celiac có thể gây khó chịu, lo lắng và trầm cảm, theo một nghiên cứu xuất bản năm 2015 trên Tạp chí Tiêu hóa Châu Âu United European Gastroenterology. Nguyên nhân có thể là do bệnh celiac khiến cơ thể khó hấp thụ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sức khỏe của não. Theo Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia (NIMH), những người mắc bệnh mãn tính có nguy cơ cao mắc các tình trạng sức khỏe tâm thần như trầm cảm.

Vấn đề sinh sản

Khi bạn bị bệnh celiac không được điều trị, sự thiếu hụt dinh dưỡng và hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe sinh sản của bạn.

Một nghiên cứu được công bố trên World Journal of Gastroenterology cho thấy những thay đổi về kinh nguyệt thường gặp ở những người mắc bệnh celiac, chẳng hạn như kinh nguyệt chậm, trễ hoặc không đều, cũng như giảm ham muốn tình dục và thay đổi sức khỏe tinh trùng. Nghiên cứu cũng cho thấy những người mang thai mắc bệnh celiac không được điều trị cũng có thể có nguy cơ sinh non, sinh con nhẹ cân và sẩy thai cao hơn.

Làm thế nào để sống chung với bệnh celiac?

Chuyển sang chế độ ăn không có gluten để kiểm soát các triệu chứng bệnh celiac của bạn có thể là một thách thức, lưu ý rằng đối với một số người, đó có thể là một sự thay đổi phức tạp, căng thẳng và tốn kém.

Nhưng có những bước bạn có thể thực hiện để làm cho quá trình dễ dàng hơn một chút. Tập trung vào những gì bạn có thể ăn (thịt và hải sản, sữa, trái cây và rau, đậu, quả hạch và hạt) và thử nghiệm với mì ống và bánh mì không chứa gluten (có rất nhiều thứ để bạn lựa chọn). Nếu bạn đang phải vật lộn để đối phó với bệnh celiac, đừng ngần ngại yêu cầu sự hỗ trợ từ bạn bè, bác sĩ hoặc chuyên gia trị liệu.

Trên đây là những dấu hiệu về bệnh Celiac mà bạn cần biết. Vì vậy khi nghi ngờ bị mắc bệnh hay trong gia đình có người mắc bệnh Celiac nên đến khám và làm xét nghiệm chẩn đoán bệnh sớm.