“Tí tuổi đầu, kinh nghiệm bao nhiêu mà đòi thu nhập ngàn đô? "

Đó là câu hỏi nhiều người đặt ra khi thấy các bạn sinh viên mới ra trường “khoe” về thu nhập khủng của mình.

 Với kinh nghiệm 2 năm làm HR tại một tập đoàn giáo dục, có cơ hội làm việc trực tiếp với nhiều đối tượng: từ sinh viên “chân ướt chân ráo” vừa ra trường đến người người thu nhập 8 con số/tháng.

Mình ở đây để chia sẻ những thông tin mà bản thân thấy cần thiết đúc rút được dưới trải nghiệm của bản thân.

1. SINH VIÊN MỚI RA TRƯỜNG LƯƠNG NGHÌN ĐÔ. THỰC TẾ HAY ẢO TƯỞNG?

Trước khi bàn cãi về tính đúng sai, chân thực của vấn đề trên, mình muốn chia các công việc thành 2 loại:

(Lưu ý đây là quan điểm cá nhân dựa vào kinh nghiệm và những kiến thức mình tự nghiên cứu và đúc rút được, không mang tính chất đánh đồng)

Nhóm 1: Thu nhập dựa vào kết quả

Nói đơn giản thì đây là công việc nhận lương dựa vào năng lực, bị áp doanh số hoặc KPI

(VD: sale, account, BA, tư vấn chiến lược, các công việc freelancer là theo dự án...)

Nhóm 1 phù hợp với người hướng ngoại hơn bởi nó đòi hỏi sự năng động, phải làm việc trực tiếp với khách hàng, tác động trực tiếp đến doanh thu hoặc hình ảnh doanh nghiệp.

Loại công việc này thường không có lương cứng hoặc có nhưng sẽ thấp. Bù lại, bạn nhận được hoa hồng trên khách hàng, tiền doanh số và các khoản bonus khác khi vượt KPI.

Nếu làm tốt thì thu nhập rất khá, thậm chí không giới hạn vì công việc này trả lương theo kết quả mang lại, “làm nhiều ăn nhiều, làm ít ăn ít"

Ví dụ, bạn mình làm sale xuất nhập khẩu ngành gỗ tại 1 cty quy mô nhỏ, mỗi container sẽ được thưởng 5 triệu doanh số. Những tháng cao điểm sale cả khách cũ lẫn khách mới, bán được 15 container hàng. Tương ứng 75 triệu tiền thưởng ở tuổi 22 khi vẫn đang đợi bằng ra trường. Với mức lương này, bạn vượt qua rất nhiều anh chị đồng nghiệp 30 tuổi để trở thành best seller của tháng.

Tuy mức lương không giới hạn, nhưng loại ngành nghề này lại có một số vấn đề như:

• Thu nhập không ổn định: Vẫn ví dụ về người bạn sale xuất nhập khẩu bên trên, không phải tháng nào cũng kiếm đều 75 triệu mà phụ thuộc vào yếu tố mùa vụ và nhiều vấn đề liên quan. Thậm chí có tháng không ký được hợp đồng nào
• Phụ thuộc vào nhiều yếu tố: chất lượng sản phẩm không đảm bảo khiến khách hoàn trả hàng, thị trường chèn ép giá,...
• Học thêm các kỹ năng: Khi quyết định chọn các ngành nghề trong nhóm 1, bạn cần tìm hiểu, nắm rõ ràng, chi tiết về sản phẩm mà mình cung cấp. Ngoài ra, vì thu nhập sẽ phụ thuộc nhiều vào khả năng giao tiếp, đàm phán, nắm bắt tâm lý khách hàng, kỹ năng deal giá,... nên cần trau dồi các kỹ năng mềm liên quan. Điều này không chỉ phục vụ cho công việc, mà còn giúp phát triển networking, mở rộng cơ hội sau này.

Loại 2: Thu nhập dựa vào kinh nghiệm

Với nhóm công việc này, doanh nghiệp đánh giá mức lương phụ thuộc vào số năm kinh nghiệm, uy tín và sự tin cậy bạn gây dựng được,...

(VD: Kế toán, nhân sự, IT, các quản lý cấp cao,...)

Đa số sinh viên mới ra trường chưa có nhiều kinh nghiệm thì lương không thể bằng 1 nhân viên 5 năm hay 10 năm kinh nghiệm được (mình nói là phần lớn nha, thực tế vẫn có trường hợp ngoại lệ nhưng chiếm số lượng rất nhỏ)

Nhóm 2 chủ yếu làm việc với nội bộ công ty, ít liên hệ hoặc giao lưu với các khách hàng bên ngoài, thu nhập ổn định hơn, lương cứng cao hơn nhóm 1, nhưng không có thêm các khoản thưởng KPI hay doanh số

Nếu chọn làm công việc thuộc nhóm này, bạn chỉ cần tập trung phát triển các kỹ năng chuyên môn liên quan đến vị trí, quan sát và học hỏi người đi trước để luyện tập giải case study, học thêm các kỹ năng chuyên môn bên ngoài tăng giá trị bản thân.

Khi đó chắc chắn lộ trình thăng tiến và bảng lương của bạn cũng dễ dàng tăng trưởng nhanh chóng. Không ít bạn trẻ nỗ lực từ hồi làm sinh viên, ra trường được 3-4 năm leo lên chức trưởng phòng, quản lý, chuyên viên cao cấp nhận lương 20-40 triệu, thậm chí cả 100 triệu.

Tất nhiên ngoài 2 nhóm trên sẽ có những loại kết hợp cả 2.

Mình lấy ví dụ công việc giảng viên IELTS online tại cty mình.

Nếu bạn chưa có kinh nghiệm, sẽ được trải qua khóa training bài bản, sau đó đứng lớp với mức lương 400k/buổi, 1 tuần dạy 3 ca vào buổi tối (2 tiếng/ca). Tuy nhiên nếu bạn giảng dạy tốt, số lượng học viên lên band lớp cao, chất lượng đầu ra ổn hoặc có có kinh nghiệm giảng dạy trước đó thì thu nhập 1 buổi có thể lên đến 570k.

Thêm vào đó có lương phụ đạo hàng tuần, mỗi buổi dạy tốt nhận được đánh giá tốt của học viên được thưởng thêm tối đa 160k/tuần,... Khi bạn bỏ thêm thời gian, nhận dạy 2 lớp thì thu nhập cho 1 công việc part-time làm online ở nhà là 10-20 triệu.

2. LÀM SAO ĐỂ BIẾT MÌNH PHÙ HỢP VỚI NHÓM CÔNG VIỆC NÀO

Người hướng ngoại chọn nhóm 1, người hướng nội chọn nhóm 2?

Thích mạo hiểm, thử thách chọn nhóm 1, người chắc chắn, an toàn thường làm nhóm 2?

Thật ra không có một câu trả lời nào hoàn toàn chính xác khi tư vấn hướng nghiệp cả. Thứ mà cần quan tâm là lựa chọn phù hợp với mục tiêu bạn đặt ra

Nếu chưa biết xác định mục tiêu thế nào, có thể tham khảo các bước dưới đây:

• Thứ nhất, phải dựa vào năng lực thực tế của bản thân

Xác định xem bạn học ngành nào, có những khả năng gì, những cơ hội nghề nghiệp và mức độ thăng tiến lương thế nào. Sau đó đối chiếu với những khả năng bản thân đang có để vẽ ra 1 bản đồ phù hợp.

• Thứ hai, thành công mà bạn đang mong đợi trong ngắn hạn là gì ?

Có người cho rằng thành công là tiền lương cao, phát triển kỹ năng chuyên môn, vị trí cao, cũng có người định nghĩa thành công là tự do quyết định thu nhập của bản thân,....

Biết được yếu tố này, bạn mới có thể sàng lọc và lựa chọn đúng nhóm công việc phù hợp. Vị trí phù hợp mới thôi thúc nỗ lực tăng hiệu suất vượt trội, từ đó mới thành công chinh phục mục tiêu nghề nghiệp đã đặt ra.

• Thứ ba, mục tiêu nghề nghiệp có thể đo lường được

Đây là yếu tố giúp bạn kiểm tra, đánh giá, điều chỉnh, cũng như thức tỉnh bản thân đối với mục tiêu nghề nghiệp mình đã kỳ vọng. Mọi mục tiêu nghề nghiệp đều tốt đẹp, nhưng con đường hoàn thành nó thì luôn có những chuyển biến ngoài kế hoạch. Chỉ khi mục tiêu đo lường được (ví dụ : mức lương, cấp bậc quản lý, …), bạn mới có thể điều chỉnh để mọi thứ vào đúng quỹ đạo như mong đợi.

• Cuối cùng là nguồn lực khả thi để thực hiện mục tiêu đó

Để hoàn thành một mục tiêu lớn, bạn cần chia ra nhiều mục tiêu nhỏ theo từng giai đoạn. Năng lực và sự chăm chỉ của bản thân là chưa đủ, sẽ có nhiều nguồn lực cần được xem xét, đảm bảo tính khả thi cao khi triển khai và hoàn thành mục tiêu.

Ví dụ yếu tố sức khỏe, thời gian rảnh, chính sách tăng lương, đề bạt của doanh nghiệp, số lượng ứng viên cạnh tranh … Tất cả đều cần được xem xét để lựa chọn nguồn lực hoặc điều hướng mục tiêu hợp lý.