Dịch vụ báo giờ của gia đình bà Ruth Belville tồn tại trong một thế kỷ. Ảnh: themarysue.com.

Thông báo thời gian là một dịch vụ cực kỳ cần thiết ở London vào cuối thế kỷ 19. Nhiều người trân trọng nghề ấy và tình trạng cạnh tranh trong nghề cũng khá khốc liệt.

Nghề độc nhất vô nhị

Arnold không phải là một chiếc đồng hồ quả quýt bình thường. Nó có vỏ bạc đắt giá và chứa cỗ máy cơ học có chính xác nhất nước Anh bấy giờ. August Friedrich, quận công hạt Sussex miền nam nước Anh, là chủ đầu tiên của chiếc đồng hồ. Thất vọng vì vẻ ngoài thô kệch của nó, Friedrich tới xưởng chế tạo, ném trả nó kèm theo một lời nhục mạ“ta không cần đồng hồ to như cái bô". Song Arnold không nổi tiếng khắp London vì câu chuyện đó.

"Quý bà thời gian" Ruth Belville

Ruth Belville là người đã khiến đồng hồ Arnold trở nên nổi tiếng. Arnold tạo ra nguồn thu nhập cho gia đình bà, thông qua một nghề độc nhất vô nhị trong toàn nước Anh: nghề buôn bán thời gian.

Từ năm 1892, ngày nào người ta cũng thấy bà Belville đi dọc các con phố London. Điểm xuất phát của bà là đài quan sát ở Greenwich, nơi bà chỉnh giờ chính xác cho đồng hồ. Sau đó bà đi vào khu nội đô và West End, thỉnh thoảng gõ cửa và nhận một món tiền nho nhỏ trước khi để chủ nhà nhìn thấy Arnold, rồi lại đi tiếp.

Hình thức kinh doanh hi hữu này là món quà thừa kế của bố mẹ bà, những người đã làm nghề thông báo thời gian từ 1836. Năng nhặt chặt bị, bà Belville phục vụ tới 200 khách hàng trong thành phố và sống khá sung túc bằng công việc kỳ lạ này. Thậm chí người ta còn gọi bà là “Greenwich Time Lady” (Quý bà Thời gian ở Greenwich). 

Đúng giờ như tàu hỏa

Vào đầu thế kỷ 19, người dân không thể chỉnh giờ chính xác cho đồng hồ đeo tay, trừ khi họ chạy đến quảng trường hay nhà thờ gần nhất để xem đồng hồ công cộng, nhưng chúng cũng thường xuyên chỉ sai giờ. Chuẩn mực duy nhất trong toàn nước Anh nằm ở phòng làm việc của các nhà thiên văn hoàng gia: Trạm quan sát hoàng gia Greenwich.

Do nhiều người gõ cửa trạm quan sát để hỏi giờ hàng ngày, các nhà thiên văn luôn cảm thấy họ bị quấy rối. Năm 1836 ,họ buộc phải lập ra một dịch vụ báo giờ do một trợ lý đảm nhiệm. Trợ lý John Henry Belville được phát một chiếc đồng hồ tinh xảo từ xưởng đồng hồ “John Arnold & Con trai” và hằng ngày ông phải đi vào thành phố báo giờ. John Henry Belville chính là cha của Ruth Belville.

Hóa ra báo giờ lại là một nghề béo bở. Đúng lúc đó, một nền công nghiệp đang phát triển, chiếm vị trí quan trọng trong đời sống kinh tế, song lại liên tục khiến người tiêu dùng giận dữ: ngành đường sắt. Lúc ấy người ta dùng những phương tiện cực kỳ thô sơ để đo thời gian. Mỗi địa phương có một hệ thống tính giờ riêng và nó chênh khá đáng kể với hệ thống tính giờ của địa phương lân cận. Ngay trong nước Anh, chênh lệch thời gian có thể lên đến 20 phút! Khi xe ngựa là phương tiện giao thông chủ yếu thì mọi người không thấy bất tiện, song tình hình trở nên tồi tệ khi mạng lưới đường sắt lan tỏa.

Tới năm 1821 cả nước Anh đã có 120 công ty tàu hỏa với tổng chiều dài đường ray lên tới hàng nghìn km. Sự thiếu chính xác giờ giấc thường gây ra cảnh hỗn loạn tại các ga trung chuyển. Tai nạn xảy ra như cơm bữa do mỗi ga có đồng hồ riêng. Năm 1840, công ty Great Western Railway đề xướng một giờ chuẩn là "Giờ đường sắt" cho tất cả các ga của họ – dự án chuẩn hóa giờ giấc đầu tiên trên thế giới, và theo đồng hồ mẫu ở Greewich.

Các công ty đường sắt khác lần lượt noi theo. Dần dần hệ thống nhà băng cũng sử dụng hệ thống đếm giờ Greenwich. Đối với các thợ chế tạo đồng hồ, việc chỉnh đồng hồ theo giờ Greenwich là thước đo chất lượng mặc định. Người dân nào không chỉnh theo giờ Greenwich thì vô hình chung bị miệt thị là cổ lỗ! Công việc của John Henry Belville phát triển mạnh cho đến khi ông qua đời năm 1856.

Cạnh tranh khốc liệt

Quả phụ Maria Belville làm tiếp việc của chồng đến 1892. Sau đó bà truyền nghề cho con gái Ruth Belville. Lúc này những đối thủ cạnh tranh bắt đầu xuất hiện.

Ngày 4/3/1908, một người đàn ông tên St. John Wynne đọc bài diễn thuyết nảy lửa trước hội đồng thành phố London, kêu gọi lập ra một sự thống nhất. Ông yêu cầu mọi đồng hồ ở Anh phải chỉnh theo Greenwich, dựa trên kỹ thuật điện tín. Không dừng ở đó, Wynne còn tung lời cạnh khóe Ruth Belville một cách bỉ ổi, cho rằng bà nhận được giấy phép đặc biệt để làm nghề báo giờ bằng cách mà “không người đàn ông nào làm được”.

Ba hôm sau, ấn bản London của nhật báo Times đăng lại bài diễn thuyết trên của Wynne, kể cả câu bóng gió khiếm nhã về việc Ruth Belville sử dụng “vốn tự có”. Tờ Times chỉ không nêu một chi tiết: diễn giả Wynne là chủ hãng Standard Time Company, công ty tư nhân lớn nhất nước Anh chuyên cung cấp tín hiệu điện báo.

Các phóng viên rình mò Ruth Bellville ở khắp những nơi bà đến để phỏng vấn. Và đòn hiểm của Wynne đột nhiên lại là gây ông đập lưng ông, bởi Ruth Belville càng nổi tiếng hơn sau vụ này. Bà ghi trong nhật ký: “Có lẽ Standard Time Company sẽ không dám công công kích tôi một lần nữa".

Và bà đã đoán đúng. Ngay cả khi kỹ thuật điện tín phát triển, dịch vụ của bà vẫn ngày càng phổ biến, đơn giản vì rẻ và không hay bị nhiễu như đường điện tín. Cả khi điện thoại được sử dụng rộng rãi cũng vậy.

Rốt cuộc, Ruth Belville chỉ về hưu, chấm dứt việc cung cấp thời gian chính xác đến từng nhà ở London bởi sự ra đời của một công nghệ mới. Ngày 24/7/1936, một dịch vụ viễn thông mới ra đời. Một giọng phụ nữ ghi âm thông báo giờ Greenwich chính xác từng giây. Người dân chỉ việc nhấn nút 8, 4, 6 (tương ứng với chữ cái T, I và M) để hỏi giờ. Ngay trong năm đầu, chỉ riêng dân London đã gọi hỏi giờ 20 triệu lần. Vài năm sau, Ruth Belville cũng chính thức ngừng cung cấp dịch vụ báo giờ sau một thế kỷ. Khi đó, bà chỉ còn 50 khách hàng.

Theo VNexpress