Còn gọi là vôi hóa sụn khớp lan tỏa hay giả goutte, nằm trong nhóm bệnh viêm khớp vi tinh thể: gồm bệnh goutte, bệnh vôi hóa sụn khớp và viêm khớp sau khi tiêm Steroid nội khớp.
Vôi hóa sụn khớp được đặc trưng bởi hiện tượng lắng đọng calci ở mô sụn và mô xơ sụn, thấy được trên hình ảnh X quang, có thể được biểu hiện bằng những đợt viêm khớp cấp do giải phóng vào ổ khớp các tinh thể pyrophosphat Ca, có thể dẫn đến những thương tổn ở đầu xương sụn khớp, hiện chưa biết rõ nguyên nhân. Người ta phân vôi hóa sụn khớp làm 2 thể:
- Thể nguyên phát, chiếm phần lớn trường hợp, đôi khi có tính chất gia đình.
- Thể thứ phát đi sau một số bệnh như cường tuyến cận giáp, nhiễm thiết huyết tố, đái tháo đường, bệnh goutte, suy tuyến giáp.
Mặc dù mới được tìm ra gần đây (1957) nhưng là một bệnh thường gặp (chiếm 6% ở người lớn), là bệnh của người lớn tuổi (trên 60), tuổi càng lớn tỷ lệ bệnh càng cao (20% ở lứa tuổi > 80), nữ nhiều hơn nam.
Về lâm sàng vôi hóa sụn khớp có nhiều biểu hiện khác nhau, dễ chẩn đoán nhầm với các bệnh khớp khác, nhưng dấu hiệu X quang thì rất đặc trưng và đó là cơ sở để chẩn đoán xác định, khá nhiều trường hợp không có dấu hiệu lâm sàng.
A. CÁC HÌNH THÁI LÂM SÀNG:
1. Thể tiềm tàng: chỉ được phát hiện trên X quang do được chụp tình cờ (do kiểm tra một bệnh khác).
2. Thể giả goutte: có những cơn viêm cấp ở một vài khớp (gối, cổ chân, cột sống), sưng đau xuất hiện đột ngột, mức độ viêm nhiều, sốt cao …, viêm có thể xuất hiện sau chấn thương, sau mổ xẻ. Tình trạng viêm cũng diễn biến nhanh chóng và nhạy cảm với Colchicin. Phân biệt với bệnh goutte ở hai điểm: không có tophi và acid uric máu bình thường.
3. Thể đa khớp: viêm có xu hướng kéo dài ở nhiều khớp nhỡ và nhỏ, đối xứng, bệnh cảnh rất giống với VKDT (chẩn đoán dựa vào chụp X quang).
4. Thể giống hư khớp: đau và hạn chế vận động ngày càng tăng dần ở một vài khớp, vận động có thể thấy tiếng lắc rắc. Trên phim X quang thấy hình ảnh hư khớp và hình ảnh vôi hóa sụn khớp.
5. Các thể khác: thể tràn dịch khớp, thể tràn máu khớp, thể có nhiều dị vật trong ổ khớp, thể phá hủy khớp (thấy có tổn thương bào mòn, phá hủy một phần đầu xương làm lệch trục, biến dạng khớp), thể cột sống: thấy hình ảnh vôi hóa đĩa đệm và các dây chằng quanh cột sống.
B. X QUANG VÀ XÉT NGHIỆM:
1. Dấu hiệu X quang: Rất quan trọng vì quyết định chẩn đoán. Hình ảnh cơ bản của vôi hóa sụn khớp là hiện tượng lắng đọng calci ở sụn khớp và tổ chức xơ – sụn, hiện tượng lắng đọng ở đây thành một lớp mỏng nhìn thấy trên phim X quang như là được “khảm” vào sụn. Các vị trí thường thấy theo thứ tự như sau:
- Khớp gối (90%): hình cản quang thành một đường song song với lớp xương dưới sụn và nằm ở khoảng giữa, cách xương 3 – 4 cm. Trên phim chụp nghiêng, đường cản quang thấy ở lồi cầu xương đùi tạo hình 2 đường viền. Hình lắng calci có thể thấy ở sụn chêm (hình tam giác), ở túi dưới cơ tứ đầu đùi của bao hoạt dịch khớp gối.
- Cổ tay: cản quang ở các khe giữa xương tháp và bán nguyệt, giữa mặt dưới xương trụ và xương bán nguyệt … 
- Khớp mu: cản quang giữa khớp mu.
- Khớp vai: hình chỏm xương cánh tay hai đường viền.
- Khớp háng và các khớp khác: đều có thể thấy nhưng ít gặp hơn.
- Cột sống: calci lắng tạo nên cản quang cả ở phần vòng xơ và phần nhân nhầy, đoạn lưng – thắt lưng thấy nhiều hơn các đoạn khác.
2. Tìm thấy tinh thể pyrophosphat Ca ở dịch khớp: đó là những tinh thể hình gậy hai đầu vuông góc, ngắn, có thể lưỡng triết quang, nằm ở trong và ngoài tế bào, dịch khớp còn có nhiều bạch cầu đa nhân trung tính.
C. ĐIỀU TRỊ:
1. Cơn viêm cấp: Colchicin uống từ 2 – 3 mg/ngày trong vài ngày (tác dụng không nhanh bằng goutte), hoặc sử dụng các thuốc chống viêm Nonsteroid.
2. Thể mãn tính, đa khớp, hư khớp: các thuốc chống viêm Nonsteroid, tiêm Steroid tại chỗ.
3. Thể phá hủy xương: điều trị ngoại khoa, ghép khớp nhân tạo.
4. Điều trị nguyên nhân với các thể thứ phát.

theo tailieuyhoc