Các nhà khoa học vừa tiến một bước nữa trong quá trình tìm kiếm biện pháp chữa trị HIV. Họ đã phát hiện ra một loại thuốc chữa ung thư có khả năng ngăn chặn sự lây lan của HIV, đồng thời tiêu diệt nó tại nơi trú ẩn sâu nhất trong tế bào nhằm trốn tránh sự phát hiện của hệ miễn dịch hoặc các loại thuốc kháng virus. Thành công lần này mở ra một hướng đi mới trong cuộc chiến chống lại HIV, hứa hẹn giúp điều trị tận gốc căn bệnh này trong tương lai không xa.

Trước giờ, HIV luôn là một bản án tử hình đối với những người được chẩn đoán dương tính. Nhiều phương pháp điều trị đã được đề xuất nhưng cách chữa trị hiệu quả, hoàn hảo vẫn còn là thách thức đối với các nhà khoa học. Một trong những nguyên nhân chính là chúng ta vẫn chưa tìm được cách loại bỏ HIV ra khỏi nơi trú ấn sâu nhất trong tế bào, gọi là "khu vực tiềm tàng" giúp virus trốn tránh được cả hệ miễn dịch lẫn những loại thuốc kháng virus.

Thật đáng khích lệ, các nhà khoa học đã tìm được đầu mối có thể khắc phục được điều này. Một loại thuốc cho thấy có tác dụng "đánh thức" những khu vực trú ẩn của HIV trong tế bào, bắt nó phải hoạt động để tiêu diệt. Loại thuốc này đã được phát triển và có sự chấp thuận của FDA, hứa hẹn sẽ được sử dụng phối hợp cùng các loại thuốc khác nhằm không chỉ ngăn chặn hoạt động của HIV (hiện nay đã có), mà còn tiêu diệt tận gốc nguồn virus trú ẩn trong tế bào vốn là điều mà trước giờ chưa có loại thuốc nào làm được.

Người dẫn đầu nghiên cứu, giáo sư Satya Dandekar tại Đại học California Davis tuyên bố: "Chúng ta đã đạt được những tiến bộ tuyệt vời trong cuộc chiến chống lại HIV, nhưng hiện nay vẫn còn hơn 30 triệu người đang có HIV trong cơ thể. Nếu không có thuốc, virus có thể hoạt động trở lại và trở thành một mối đe dọa đối với bệnh nhân. Do đó, việc loại bỏ hoàn toàn HIV có tầm quan trọng rất lớn."

Hiện tại, những loại thuốc chống HIV có khả năng ngăn chặn rất tốt sự sao chép của HIV, giúp giảm số lượng HIV trong máu xuống tới mức mà những biện pháp xét nghiệm truyền thống không thể phát hiện được. Nhưng vấn đề ở đây là các loại thuốc này chi có khả năng nhắm tới những con HIV đang hoạt động nhưng lại không có tác dụng đối với các con HIV đang trong trạng thái nghỉ trong tế bào người nhiễm. Do đó, ngay khi các bệnh nhân ngừng thuốc thì virus lại hoạt động trở lại và suy cho cùng, người đó vẫn mắc bệnh.

Nhằm khắc phục điều này, các nhà nghiên cứu đã tìm kiếm cách tiếp cận gọi là "kích động và tiêu diệt" (shock and kill)nhằm tận diệt virus trong cơ thể. Bằng cách liên tục đánh thức lượng HIV đang trong trạng thái nghỉ, bắt nó phải hoạt động sao chép, sau đó dùng loại thuốc khác để tiêu diệt HIV, cách làm này cho thấy sự hiệu quả nhằm truy quét HIV ra khỏi cơ thể một cách hoàn toàn. Tuy nhiên, để thực hiện điều này thì họ phải tìm ra chất có khả năng đánh thức HIV nhưng không vô tình khiến cho hệ miễn dịch bị quá tải.

Và giải pháp của nhóm nghiên cứu tại UC Davis là sử dụng PEP005 - một thành phần trong loại thuốc trị ung thư PICATO đã được FDA chấp thuận. Các phân tử PEP005 cho thấy khả năng kích hoạt các con HIV tiềm ẩn trong máu lấy từ các bệnh nhân HIV nhưng không gây ra nhiều tác dụng độc hại đối với tế bào. Sau khi tiếp tục phân tích cơ chế hoạt động, các nhà nghiên cứu còn phát hiện rằng quá trình kích hoạt có liên quan tới 1 phân tử tế bào gọi là NF-kB - một loại protein phức tạp có thể liên kết với bộ gen của HIV và sau đó vận hành sự sao chép.

Nhận thấy rằng hiếm có loại thuốc nào có thể kích hoạt loại virus đột biến nhanh chóng như HIV một đồng loạt, các nhà khoa học đã tìm kiếm các hợp chất khác. Cuối cùng, họ tìm thấy một phân tử gọi là JQ1 có thể phối hợp hoạt động với PEP005. Khi được kết hợp, bộ đôi này có thể kích hoạt HIV ngủ đông với mức độ gấp 15 lần so với khi dùng một mình PEP005.
Mặc dù kết quả trên đây là rất khả quan, tuy nhiên các nhà nghiên cứu vẫn còn chặng đường dài phía trước. Sắp tới, họ cần phải tìm được công thức phối hợp một cách hiệu quả giữa các loại thuốc sao cho vừa đảm bảo tiêu chí "shock and kill", vừa đảm bảo không gây hại cho cơ thể bệnh nhân. Dù vậy, việc tìm thấy một loại thuốc đã được FDA chấp nhận có thể sử dụng hiệu quả để tiêu diệt HIV là việc làm đầy hứa hẹn, giúp hơn 30 triệu bệnh nhân trên khắp thế giới có thêm hy vọng thoát khỏi bản án tử hình do dương tính với HIV.

Theo Tinh Tế