1. Một số khái niệm

Tất nhiên là cái do bản chất, do những nguyên nhân cơ bản bên trong của sự vật hiện tượng quyết định và trong những điều kiện nhất định nó phải xảy ra như thế chứ không thể khác.

Ngẫu nhiên là cái không do mối quan hệ bản chất, bên trong quyết định mà nó là do sự ngẫu hợp của những hoàn cảnh bên ngoài quyết định,do đó nó có thể xuất hiện như thế này hay thế khác(ví dụ: giai cấp tư sản bốc lột công nhân lao động là tất nhiên,còn sản xuất ra cái gì đó là ngẫu nhiên).

Cần chú ý rằng,cả cái tất nhiên và cái ngẫu nhiên tồn tại đều có nghiên nhân, nhưng không phải mọi hiện tượng đều tất nhiên xuất hiện.

2. Mối quan hệ biện chứng

Chủ nghĩa duy vật biện chứng cho rằng : tất nhiên và ngẫu nhiên đều tồn tại một cách khách quan , ở bên ngoài và độc lập với ý thức con người. Trong quá trình phát triển của sự vật , không chỉ có cái tất nhiên mới đong vai trò quan trọng ,mà ngay cả cái ngẫu nhiên cũng có vai trò của nó; nếu tất nhiên chi phối sự phát triển của sự vật ,lam cho sự vật diễn ra nhanh hơn hoặc chậm hơn.

Tuy tất nhiên và ngẫu nhiên đều tồn tại , nhưng chúng không tồn tại một cách độc lập nhau dưới dạng thuần túy ;nghĩa là không có tất nhiên thuần túy ngẫu nhiên thuần túy; chúng tồn tại trong sự thông nhất hữu cơ, thể hiện ở chổ cái tất nhiên bao giờ cũng vạch đường đi cho mình qua vô số cái ngẫu nhiên ;còn ngẫu nhiên là hình thúc biểu hiện của tất nhiên, đồng thời bổ sung cho cái tất nhiên ; điều này cho thấy rằng cái tất nhiên bao giờ cũng là khuynh hướng của sự phát triển, nhưng khuynh hướng ấy mỗi khi bộc lộ thì bộc lộ dưới một trong nhưng hình thức của cái ngẫu nhiên(Ví dụ :sự xuất hiện anh hùng là tất nhiên, song là ai thì đó là ngẫu nhiên).

Ranh giớ giữa tất nhiên và ngẫu nhiên chỉ mang tính tương đối, bởi vì chúng không phải tồn tại vĩnh viễn ở trạng thái cũ mà thường xuyên thay đổi, phát triển và trong những điều kiện xác định chúng chuyển hóa lẫn nhau, tất nhiên trở thành ngẫu nhiên và ngược lại (vd:trong xã hội cộng sản nguyên thủy việc trao đổi hàng hóa là ngẫu nhiên, song về sau do sản xuất phát triển xã hội có nhiều hàng hóa hơn nên việc trao đổi trở thành cái tất nhiên.

Bạn nào cần tài liệu có thể vào trang nguồn Download tại:

Chuyên đề phân tích nội dung cơ bản của cặp trù Tất nhiên và ngẫu nhiên