Thành phố oằn mình những ngày cuối cùng một năm. Mấy bận sáng nay, tiết trời mù sương. Vạn vật chuyển mình chậm rãi nhưng chẳng hề có một tín hiệu gì báo trước. Những hối hả cuối cùng. Những lầm lũi cuối cùng. Để rồi chỉ đôi hôm nữa là lũ lượt những chuyến xe rời khỏi thị thành, khỏi chốn phồn hoa đô hội này. Ở ngoài kia là đất rộng, là trời cao.
Một năm có hai mươi tư tiết khí rải đều. Kỳ diệu rằng bao giờ tạo hóa cũng sẽ tiếp diễn như vậy: cứ hết Đại hàn, là sẽ phải đến Lập xuân, rồi Vũ thủy. Thấp thoáng trong nhịp luân hồi của thời gian cái gật gù chiêm nghiệm của người xưa: Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân.
Bốn ngàn năm trước như thế. Bốn ngàn năm sau cũng sẽ lại như thế. Dù thịnh, dù suy. Dù hoan hỉ, dù luân hãm.
Những ngày cuối năm luôn gia trưởng và áp đặt. Dù là kẻ tâm cơ sâu sắc hay người vô lo vô nghĩ, sẽ đều không ít thì nhiều phải cảm nhận thấy luồng linh khí của đất trời ấy bủa vây và thâm nhập. Dù có gắng sức phòng vệ hay chối bỏ, thì rồi ai cũng sẽ đầu hàng.
Những tâm sự với người lái xe ôm bao giờ cũng lặp đi lặp lại, hệt như đoạn điệp khúc dai dẳng quấn lấy những mảnh đời mưu sinh mỗi độ Tết đến, xuân về. Ngày cuối năm lái xe cẩn thận, thiên hạ đi lại liều lắm. Bao giờ bác về quê? Năm nay 29 mới nghỉ Tết.. Ngày xưa cứ tầm này là bắt đầu có tiếng pháo nổ.. Đào quất năm nay được mùa, hay lại ế vứt đi?.. Cứ thế, miên man những câu chuyện không đầu cuối, để rồi xuống xe là tạm biệt gần như không bao giờ gặp lại.
(Và nếu tử tế thì hãy vote cho nhau 5 sao.)
--
Cũng trên những chuyến xe ôm, rong ruổi khắp các con phố để đi tìm mua một tờ báo Tết. Như một thói quen.Vài năm trước ấy thôi, từng đã sửng sốt khi đọc bài viết trên báo Xuân của một người lạ. Thế mà dám nghĩ rằng nghĩ đã đọc và biết nhiều lắm rồi, thì sẽ chẳng có thứ gì khiến ta bất ngờ được nữa.
Những trang tin tức ngày hàng đập vào mắt đến khốn khổ, chẳng còn mấy ai cầm tờ báo giấy trên tay. Ngày xửa xưa chỉ cần ngó quanh là sẽ có sẵn các sạp báo, với đủ mọi thể loại, từ những truyện tranh đen trắng đến những tờ báo giấy mà hồi đó đọc chưa hiểu gì. Quãng thời gian giữa quá khứ và thực tại, nếu ước chừng theo con số chỉ khoảng mấy mươi năm. Vậy mà khi đong sánh bằng cảm xúc, lại kéo dài đằng đẵng như thể vô cùng vô tận. Nay tìm đỏ mắt không còn thấy nổi một sạp báo những ngày xưa cũ. Trộm nghĩ, nay nếu có còn sạp báo, thì đến người bán cũng sẽ chỉ lướt điện thoại, phải không?
(Bật mí là, nếu giờ ai muốn mua, hãy lên con phố này này... Ở đó, xen giữa những quán cà phê sang chảnh hay những shop thời trang hàng hiệu, vẫn còn sót lại một sạp báo giấy, vẫn còn một cô bán báo ngồi lặng lẽ bên phố đông người qua. Như một sự níu giữ cuối cùng.)
Lại nói về người viết báo Xuân khi ấy, hình như năm nay, bút lực đã không còn như xưa. Dường như cả năm tất bật, đã phải viết quá nhiều những thứ gọi là trách nhiệm. Đến cuối năm mới được là mình, mới tích lũy lại tất cả những gì mình nhất, để viết những dòng tự bản thân mình mà ra, thì thác chữ đã đến hồi cạn kiệt?
Con chữ nào đâu có dễ thế. Nhưng vẫn cứ phải làm. Con chữ, vốn có sự tự thân của nó, không dễ gì điều khiển được, dù có tài đến mấy, dù có muốn đến mấy. Con chữ, nếu phải cưỡng ép ra, ắt sẽ tàn tạ.
Thôi người đừng tâm tư, thời gian như nước chảy..
--
Những ngày cuối năm, dù tiết trời lạnh ẩm, nhưng ấm trà hình như cũng ngon hơn một chút. Có người, vì một lẽ nào đó, từ bỏ thành phố này, mang đứa con nhỏ lên núi cao Tà Xùa để làm trà. Chắc do nhìn mây trôi nên đặt tên loại trà đó là Lạc Vân. Nhưng mà ấy, nhìn như không phải là vì mây trôi đâu.
Ngày trước, cứ nghĩ rằng pha trà sẽ phải cầu kì, công thức lắm. Phải có đạo, phải có người, phải có cảnh, phải có hương.. phải thế này, phải thế kia. Mãi mới thấm thía lời dặn chân xác: trà, cũng chỉ là trà. Nắng sương của trời đất tích tụ vào đây hết rồi. Ngày trước, cũng cứ nghĩ rằng uống trà để đi tìm kiếm sự tĩnh tâm. Để rồi mãi sau này mới nhận ra: chỉ khi tĩnh tâm rồi thì mới nên uống trà.
Trà ngon như cố tri. Vì thế, khi uống một mình, hãy rót hai chén.
Một người bạn cũ, từng nói đùa rằng: tuổi trẻ là phải biết “sáng ngậm đắng, chiều nuốt cay”. Tức là sáng thì uống chè, tối thì uống rượu. Người bạn cũ ấy, theo dòng thời gian hoang hoải, nay cũng không biết lưu lạc phương chốn xa xăm nào.
Trà và rượu, đều là những thứ phải biến đổi, dù ít dù nhiều, thì mới thành tuyệt phẩm. Cũng là chuyển hóa ấy, ở phương Đông, người ta lưu giữ biến chuyển của sự sống trong lọ tương bần, trong hũ cà muối, trong mẻ dưa chua.. hay ở phương Tây, thì có rượu vang, có cheese, có olive ngâm đặc quyện..
Biến đổi là điều không tránh khỏi, dù cố tình trốn tránh hay gắng gượng níu giữ những thời khắc đã qua.
--
Mà thôi, ở thời đại hiện nay, nói nhiều về đạo lý là vô nghĩa. Những kẻ hay nói đạo lý thường sống chẳng tốt đẹp gì (trong đó có cả ta nữa). Ấy nhưng mà, chẳng nhẽ lại vì những kẻ luôn tỏ ra nguy hiểm ấy (trong đó có cả ta nữa), mà ruồng rẫy hết những giá trị của đạo lý và quy luật.
Thế giới này, phải trải qua hằng hà sa số những thường biến và dị biến trong biết bao nhiêu lâu, mới đúc rút ra được ngần ấy đạo lý và quy luật ấy.
Thế giới này, với những tất lẽ dĩ ngẫu của nó, dù là những điều đẹp đẽ nhất hay những thứ xấu xa nhất, vẫn luôn là như vậy. Chiến tranh, xung đột và hòa bình, phát triển. Mâu thuẫn và hòa dịu. Phân tách và hội tụ. Bất kể ngoài kia có bao nhiêu người muốn thay đổi, cứu rỗi hay có bao nhiêu kẻ muốn mặc kệ, bỏ bê nó.
Những ngày cuối năm, vẫn là những lúc người ta muốn nhìn lại và dự báo, nói những điều to tát về thế giới. Nói về thế giới, là quyền của bất kì ai. Từ những kẻ tự nghĩ mình là tinh hoa, đến những người ngồi ở quán nước. Và khi ấy, như thể càn khôn có thể xoay chuyển qua một cái trở tay, một ý tưởng tuyệt vời. Miễn là vui, cần gì phải đúng?
--
Mỗi khi vào cuối năm, nền trời luôn phủ một màn xám. Nhưng mà ấy, dù bức tranh có u ám thê lương như lời bài hát Happy New Year, thì người ta vẫn hát, dù chẳng thuộc lời, dù có chưa hiểu nghĩa. Và vẫn có một niềm hi vọng mãi không chịu lụy tàn, dù bị vùi dập đến đâu.
Đó là khi, tự cho phép tạm bỏ xuống những bận tâm và uẩn ức với thế giới này, với những người xung quanh, và tạm tha cho những lỗi lầm và xấu xa của chính mình. Đó là khi, được quyền nuôi hi vọng.
Dù rằng, đã có những lúc tuyệt vọng và mất mát đến cùng cực. Dù rằng, đã từng không ít lần hoài nghi về mong muốn tiếp tục hiện sinh. Thì rồi, mọi thứ cũng sẽ đi đến tận cùng của nó. Những hỉ, nộ, ái, ố của kiếp làm người trong trần gian. Thì rồi, nước mắt là để nghe lại nụ cười, u hoài để tìm lại niềm vui, biệt ly là để chờ tương ngộ, trầm luân để hoàn nguyên, ai ơi.
Và xin hãy tạm bỏ xuống những bộ giáp phòng vệ. Chúng vô hình, nhưng nặng lắm thay.
“Your life juice - your creativity and daring, your curiosity and eagerness to question, your compassion and love for people - can seep away daily as you get beat up, put down or silenced.
In the struggles to save ourselves, it is easy to turn innocence into cynicism, curiosity into arrogance, and compassion into callousness. We dress up these defenses, give them principled and virtuous names. We risk numbing ourselves to the world in which we are embedded.
The virtue of a sacred heart lies in the courage to maintain your innocence and wonder, your doubt and curiosity, and your compassion and love, even at your darkest, most difficult moments.”
--
Những ngày cuối năm cuối cùng, người thường hay muốn mình là kẻ cuối cùng rời đi. Đó là khi sau những cái bắt tay và lời chào tạm biệt, không còn một gương mặt thân quen nào ở lại nơi đây.
Như một nghi thức. Sẽ pha một ấm trà, châm một điếu thuốc, chẳng còn ai để sợ rằng họ bị làm phiền. Để có một khoảnh khắc độc thoại với xung quanh, với hơi ẩm, với nhiệt độ, với mùi hương, cả với những gì không thể định nghĩa, cũng chẳng thể gọi tên.
Rồi sau đó, tạm biệt cành đào mới chớm nở hoa - vốn được nhặt ở vệ đường ngày trước Tết. Cành đào ấy, sẽ phải vò võ ở lại trong căn phòng đó một mình xuyên suốt mấy ngày nghỉ Tết.
Rồi sau đó, khóa cửa niêm phong cẩn thận, chậm rãi bước dọc hành lang. Như để lưu giữ những khoảnh khắc cuối cùng. Nhưng có bàn tay nào níu kéo nổi thời gian.
.. Rồi sau đó, lấy xe, chào ông bảo vệ lần cuối để ra về.
Và cứ thế lại hòa mình vào những hối hả cuối cùng. Những lầm lũi cuối cùng. Thành phố oằn mình những ngày cuối cùng một năm. Vạn vật chuyển mình chậm rãi nhưng chẳng hề có một tín hiệu gì báo trước.
Ở ngoài kia là đất rộng, là trời cao.. Phải vậy không?
Nguyện cầu cho đất trời mở mang,
nảy mầm xuân sau những hoang tàn
cảm ơn tấm lòng người gửi lại
quyện với đường mây đợi mùa sang..
(S.N. 02/2024)