Dịch não tủy là chất lỏng tồn tại trong tủy sống và các não thất, có chức năng bảo vệ não, cung cấp cho não bộ các chất dinh dưỡng cần thiết lấy từ máu, đồng thời loại bỏ những chất thải của các tế bào não. Xét nghiệm dịch não tủy nhằm để đo lường áp lực cũng như kiểm tra thành phần, tình trạng của loại chất lỏng đặc biệt này.

Dịch não tủy và xét nghiệm dịch não tủy là gì?

Dịch não tủy được sản xuất từ một nhóm các tế bào nằm trong não thất bên (đám rối mạch mạc). Lượng dịch não tủy trung bình một người trưởng thành thường rơi vào khoảng 150 ml.  Đây là loại chất lỏng không màu, được xem như chất dịch siêu lọc của huyết tương. Do đó, thành phần của dịch não tủy gần tương tự như huyết tương (protein, glucose, chloride, lipid…) nhưng không chứa bilirubin, fibrinogen và hàm lượng cholesterol cũng rất thấp. Trong dịch não tủy đôi khi cũng có thể có các thành phần không nên có như virus, vi khuẩn có nguy cơ tấn công não bộ, đây cũng là nguyên dẫn dẫn đến những bệnh lý nghiêm trọng về não.

Dịch não tủy là chất làm trơn, chất đệm giữa tủy sống, não bộ với khung xương cứng bên ngoài (cột sống, sọ) để giảm các sang chấn cơ học, đồng thời thực hiện chức năng dinh dưỡng và chuyển hóa cho hệ thần kinh trung ương. Ngoài ra,ở phương diện miễn dịch, dịch não tủy cũng có khả năng vận chuyển các chất cần thiết cho cơ thể như bạch cầu, globulin gamma. Đồng thời, trong giai đoạn sớm của bào thai, dịch não tủy có vai trò nuôi dưỡng bào thai và khi bào thai lớn lên, vai trò này sẽ mất dần.

Vì đảm nhận nhiều chức năng đối với não bộ và cơ thể nên việc xét nghiệm dịch não tủy là rất quan trọng. Đây là cách tiếp cận lâm sàng để kiểm tra tình trạng, thành phần dịch não tủy, đo lường áp lực từ đó có những chẩn đoán, tiên lượng và điều trị thích hợp với các loại bệnh.

Quy trình thực hiện xét nghiệm dịch não tủy

Để xét nghiệm dịch não tủy, các bác sĩ cần thực hiện lấy dịch. Với sự phát triển của y học hiện đại, có nhiều cách khác nhau để lấy được dịch não tủy, chẳng hạn như:

• Chọc dò tủy sống (chọc ống sống thắt lưng): Đây là phương pháp được thực hiện nhiều nhất, thường được chỉ định trong khám lâm sàng.
• Chọc não thất: Bác sĩ sẽ khoan lỗ trên hộp sọ người bệnh để đưa kim vào và trực tiếp lấy dịch não tủy. Phương pháp này thường được tiến hành kết hợp khi phẫu thuật.
• Chọc Cisternal: Bác sĩ chuyên khoa đưa kim vào dưới xương chẩm (phía sau hộp sọ) để lấy ra một lượng dịch não tủy cần thiết. Phương pháp này luôn được thực hiện với chất dẫn huỳnh quang và có mức độ nguy hiểm khá cao nên được chỉ định trong các trường hợp đặc biệt.

Sau khi đã thu thập được mẫu dịch tủy, một số xét nghiệm sau có thể được thực hiện:

• Đo áp suất não tủy: Xác định áp suất trong khoang tủy để đánh giá có sự tăng áp suất hay không.
• Phân tích hóa học: Xác định các thành phần hóa học của dịch não tủy như glucose, protein, lactate và các chất khác. Các giá trị bất thường trong các thành phần này có thể chỉ ra được các tổn thương hoặc bệnh lý.
• Đếm tế bào: Đếm số lượng tế bào trong dịch não tủy, bao gồm tế bào máu đỏ, tế bào trắng và tế bào khác. Sự thay đổi trong số lượng và loại tế bào có thể cho thấy sự tổn thương hoặc nhiễm trùng.
• Kiểm tra vi khuẩn và virus: Xác định có mặt của vi khuẩn, virus hoặc các tác nhân gây bệnh khác trong dịch não tủy. Điều này giúp xác định nguyên nhân của các vấn đề sức khỏe như viêm màng não, viêm não hay nhiễm trùng não tủy.

Ý nghĩa của xét nghiệm dịch não tủy

Xét nghiệm dịch não tủy là một quá trình y tế được sử dụng để kiểm tra và đánh giá thành phần của dịch trong khoang não tủy. Từ đó thực hiện chẩn đoán, điều trị và tiên lượng một số loại bệnh liên quan đến thần kinh hoặc não tủy, như:

• Nhiễm trùng: Xét nghiệm này có thể phát hiện mức độ và loại vi khuẩn, virus hoặc nấm gây nhiễm trùng trong dịch não tủy.
• Viêm não và màng não: Dịch não tủy của những người bị viêm não hoặc viêm màng não thường có biến đổi so với trạng thái bình thường. Quá trình xét nghiệm này có thể giúp xác định nguyên nhân gây ra viêm và hướng dẫn điều trị.
• Sự suy giảm miễn dịch: Một số xét nghiệm dịch não tủy có thể được thực hiện để đánh giá chức năng miễn dịch và xác định sự tồn tại của bất thường như khối u, tế bào ác tính hoặc tế bào bạch cầu.

Ngoài ra, màu sắc từ dịch tủy thu được cũng có thể là dấu hiệu của các tình trạng bất thường của cơ thể như sự tích tụ của các tế bào máu trắng, xuất huyết, tắc nghẽn dây cột sống, nhiễm trùng…

Xét nghiệm dịch não tủy sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán tốt hơn về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân thông qua các chỉ số thu được về màu sắc, tỷ trọng, thành phần có trong dịch não tủy. Tùy vào từng bệnh nhân và kết quả xét nghiệm mà bác sĩ sẽ tư vấn, đưa ra phương pháp điều trị cũng như tiên lượng bệnh khác nhau. Do đó, để có được kết quả chính xác nhất, bạn hãy đến những cơ sở y tế uy tín để thực hiện xét nghiệm này nhé.